خبر خوب: مدال فیلدز در دست پناهنده ایرانی

زمان دانشجویی وقتی در انجمن ریاضی به چهره آن‌هایی که مدال «فیلدز» را دریافت کرده بودند، نگاه می‌کرد، هرگز تصور نمی‌کرد روزی این مدال را خودش دریافت کند. 
«کوچر بیرکار»، یک کُرد پناهنده ایرانی ساکن بریتانیا اکنون تصور دیگری دارد. او برنده این مدال، معتبرترین جایزه ریاضی دنیا شده است. بیرکار به مجله علمی «کوانتا» گفته است: «روی دیوار انجمن ریاضی دانشگاه عکس کسانی که مدال فیلدز دریافت کرده بودند، زده شده بود. من به آن‌ها نگاه می‌کردم و با خودم می‌گفتم آیا می‌توانم یک روز یکی از آن‌ها را ملاقات کنم؟» 

کوچر بیرکار سال آخر رشته ریاضی در دانشگاه تهران بوده که به انگلستان سفر می‌کند و آن‌جا تقاضای پناهندگی می‌دهد: «مشکلات سیاسی برای افرادی مثل من دلیل پناهندگی‎‌ام بود. من کُرد هستم. کُردها یک گروه اقلیت قومی در ایران هستند که تحت سرکوب‌های دولتی قرار دارند.»

نام اصلی او «فریدون درخشانی» بوده اما بعد از مهاجرت، نام کوچر بیرکار را به معنی «ریاضی‌دان مهاجر» برای خودش انتخاب کرده است. او در فیلم کوتاهی که به خاطر دریافت این جایزه از وی ساخته شده، می‌گوید: «کُرد بودن آسان نیست. یک ضرب المثلی می‌گوید کُردها هیچ دوستی به جز کوه‌ها ندارند.»

کوچر بیرکار در مریوان به دنیا آمده و در یک خانواده کشاورز بزرگ شده است. پدرش تنها چند کلاس درس خوانده بوده و مادرش تحصیلات رسمی نداشته است. او فرزند سوم خانواده است و پنج خواهر و برادر دارد. دوره کودکی کوچر، مصادف با جنگ ایران و عراق بود اما می گوید در همان دوره سخت هم عاشق حل ریاضیات بوده است. 

اولین معلم او در ریاضی، برادر بزرگ‏ترش، «حیدر» بود. او مفاهیم اولیه ریاضی را به کوچر آموزش و با حوصله به سوال‌های او درباره مسایل ریاضی و فیزیک پاسخ می‌داده است. کوچر همان زمان کتاب‎های حیدر را بر می‌داشته و سعی می‌کرده مسایل کتاب او را حل کند. 

کوچر از سال‌های دبیرستان شروع به اثبات مسایل ریاضی می‌کند و نوشته های خود را برای مجلات تخصصی ریاضی می‌فرستد. اما وقتی وارد دانشگاه می‌شود و به طور تخصصی ریاضی می‌خواند، متوجه می‌شود بسیاری از مسایلی  را که پیدا کرده، مدت‌ها پیش کشف شده بوده اند: «شاید چیزی ثابت نکرده باشم اما تجربه این نوع نگرش در مراحل بعدی تحصیل من مفید بود.»

پس از گرفتن اقامت در انگلستان، وارد دانشگاه «ناتینگهام» شد و تحصیلاتش را تا مقطع دکترا ادامه داد. بعد بر کرسی استادی «دانشگاه کمبریج» نشست. بیرکار از ریاضی خواندن لذت می‌برد: «خواندن آن چه دیگران در ریاضی اثبات کرده‌اند، مثل سفر به یک شهر جدید است و من غرق آن سفر می‌شوم. به تمام چشم‌اندازها و همه ارتباطاتی که آن شهر را می‌سازد، نگاه می‌کنم و لذت می‌برم. بعد از آن، یک بار بر فراز آن شهر می‌ایستم و همه چیز را از بالا نگاه می‌کنم. همه مفاهیم و همه راه‌های ارتباطی آن‌ها را. خیلی از مواقع با دانستن مفاهیم ریاضی و دانستن ارتباط بین آن‌ها می‌توانیم مسایل جدید را حل کنیم.» 

بیرکار حالا مدال فیلدز را به خاطر کارهایش در شاخه هندسه جبری و مدل‌های مینیمال دریافت کرده است. جایزه فیلدز به طور رسمی از سال ۱۹۵۴ و به ابتکار ریاضی‌دان کانادایی به نام «جان چارلز فیلدز» اهدا می‌شود. این جایزه در واقع یک مدال (یا سکه) به همراه ۱۵هزار دلار کانادا است. سکه از طلا ساخته شده و روی آن تصویر نیم‌رخ «ارشمیدس» حکاکی شده‌است. مدال فیلدز هر چهار سال به برجسته‌ترین ریاضی‌دانان زیر 40سال در جهان داده می‌شود و بالاترین جایزه‌ای است که یک ریاضی‌دان می‌تواند بگیرد. از این رو، به عنوان «نوبل ریاضی»نیز خوانده می‌شود.

تماشا در یوتیوب

کوچر بیرکار ماه گذشته 40 ساله شده است. مراسم اهدای جایزه فیلدز روز گذشته در شهر ریودوژانیرو برزیل برگزار و مدال فیلدز این دوره  به او و سه ریاضی‌دان برجسته دیگر به نام های «السیو فیگالی»، «پیتر شولتزه» و «اکشای ونکاتش» اهدا شد.  کوچر بیرکار می‌گوید :«امیدوارم این جایزه لبخند را به لب 40 میلیون مردم کُرد بنشاند.»

البته چند ساعت پس از اهدای مدال، تلویزیون برزیل از گم شدن مدال پروفسور بیرکار خبر داد. به گزارش «تی وی گلوبو» برزیل، پروفسور بیرکار این مدال را با کیف پول و تلفن خود در یک کیف دستی روی میزی در محل برگزاری مراسم گذاشته بود. او ماموران امنیتی را باخبر کرد و آن‎ها کیف دستی را پیدا کردند اما مدال و کیف پولش ناپدید شده بودند.

کوچر بیرکار دومین ایرانی است که برنده این جایزه می‌شود. پیش از او، «مریم میرزاخانی»، ریاضی دان ایرانی و استاد «دانشگاه استنفورد» برنده مدال فیلدز شده بود. مریم اولین زنی بود که در تاریخ این جایزه، برنده مدال فیلدز شد. او به خاطر تحقیقاتش در زمینه دینامیک، هندسه رویه‌های ریمانى و فضاهاى پیمانه‌اى آن ها این جایزه را دریافت کرده بود. مریم میرزاخانی سه سال پس از دریافت این جایزه، در سال ۲۰۱۷ به علت سرطان درگذشت.