ضبط وسایل شخصی شهروندان در هنگام بازداشت از جمله کامپیوتر، لپ‌تاپ و تلفن همراه آن‌ها یکی از رفتارهای همیشگی ماموران امنیتی است. استخراج اطلاعات از این منابع و پرونده‌سازی و ساختن اتهامات بر اساس محتوای یافته‌شده از وسایل شخصی شهروندان هم از دیگر عادات سه نهاد قوه قضاییه، وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران است. اما آن‌چه این روزها بیشتر دیده می‌شود، گرفتن رمز عبور اکانت‌های ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و بارگیری اطلاعات شخصی از خود متهمان است و بعد از آن وقتی وسایل پس داده می‌شوند، تمام اطلاعات شخص دستگیرشده از روی لپ‌تاپ و تلفن و... حذف می‌شوند و قابل دسترسی نیستند.
از پرسیدن رمز تا تغییر گزینه‌های امنیتی
«پدرام الوندی»، روزنامه‌نگار شاغل در «خبرگزاری ایرنا»، از تازه‌ترین کسانی است که مشخصات مک‌بوک و آیفونش پس از ضبط و استخراج اطلاعات، از سوی بازجویانش تغییر کرده‌اند.
پدرام الوندی در حساب توییتری‌اش شرح داده است که از حدود یک ماه پیش مک‌بوک و آیفونش را از بازجو پس گرفته است، اما نام کاربری، ایمیل پشتیبان و پرسش‌های امنیتی مربوط به اپل‌آی‌دی او تغییر کرده‌اند.
آقای الوندی جزو خبرنگاران ایرنا بود که تیر ماه امسال به خاطر مصاحبه با «حبیب‌الله سیاری»، معاون هماهنگ‌کننده ارتش ایران، تحت بازجویی ماموران امنیتی قرار گرفته بودند.
در این جلسه ماموران سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات ایران، دو نهاد امنیتی جمهوری اسلامی، حضور داشتند. درباره جزییات این بازجویی که در اتاق شخصی مدیرعامل ایرنا انجام شده است، اطلاعاتی در دست نیست. اما همان زمان بعضی از همکاران آقای الوندی در توییتر گفتند که در جریان بازجویی وسایل شخصی او ضبط شده است.
همان زمان برخی چهره‌های مرتبط با نهادهای امنیتی، هر نوع شکایت یا بازجویی را تکذیب کرده بودند. از جمله «رمضان شریف»، سخنگوی سپاه پاسداران، بازجویی و تشکیل پرونده برای چند نفر از مدیران و خبرنگاران ایرنا را تکذیب کرده بود. رمضان شریف در مصاحبه‌اش با رسانه‌ها در ایران گفت سپاه از ایرنا شکایتی ندارد و هر خبری در این باره منتشر شده، کذب است.
«مهدی محمودیان»، خبرنگار، اخیرا به همین تکذیبیه اشاره کرده و در توییتر نوشته است: «احضار و توقیف وسایل خبرنگاران و مسئولین خبرگزاری رسمی ج.ا به خاطر انتشار مصاحبه یکی از فرماندهان ارتش توسط سپاه تکذیب شد. آن روز عذرخواهی کردم و نوشتم لااقل وسایل‌شان را پس بدهید؛ امروز هم می‌گویم ببخشید که خبر کذب منتشر کردم، اما پس‌ورد اپل آی‌دی معاون وقت خبرگزاری را پس بدهید.»
به جز خبرنگاران ایرنا، «احسان مازندرانی» و «مسعود کاظمی» از دیگر روزنامه‌نگارانی هستند که وسایل شخصی الکترونیکی و پس‌وردهایشان به همین شیوه دریافت شده بود.
همه تحت نظر هستند
قربانیان پس‌ورد فقط روزنامه‌نگاران نیستند. بسیاری از چهره‌های سرشناس و نخبه‌های علمی، خصوص کسانی که تازه به کشور برگشته‌اند، جزو قربانیان پس‌ورد در ایران به شمار می‌روند.
«بهداد اسفهبد»، برنامه‌نویس کامپیوتر، پیش‌تر در سفری که زمستان سال گذشته به ایران داشت، بازداشت شد و رمزهای عبورش را به بازجویان داد. آقای اسفهبد بعدتر در قالب یک پست وبلاگ و مصاحبه‌هایی که با رسانه‌های مختلف داشت، آن‌چه را بر او گذشته بود، شرح داد.
او در این باره به «ایران‌وایر» گفته بود، با توجه به شناختی که از سازمان اطلاعات سپاه داشته، می‌دانسته است همکاری نکردن گزینه‌ای نیست که توانایی انجامش را داشته باشد.
«کاوه مدنی»، از فعالان حوزه آب و محیط زیست، که به دعوت ایران برای فعالیت در «سازمان محیط زیست ایران» دعوت شده بود، از دیگر کسانی است که بازجویان تلاش کرده بودند کنترل حسابش را به دست بگیرند. به گفته او پرسش‌های امنیتی که به ایمیل یا موبایلش ارسال شده بودند، نشان می‌داد چند بار تلاش شده بود کسی به حساب او وارد شود.
به دست آوردن اطلاعات، بدون نیاز به هکر
بازجویان ممکن است در زمان بازداشت، در دوران بازپرسی یا هر زمان دیگری از افراد رمز تلفن همراه، لپ‌تاپ یا پس‌ورد ایمیل‌شان را درخواست کنند تا به اطلاعات شخصی آن‌ها دسترسی داشته باشند. دریافت این دسترسی با تهدید یا تطمیع متهم صورت می‌گیرد و در نهایت، به جز لطمه به حریم شخصی، خسارت‌های مادی و معنوی برای قربانی به دنبال خواهد داشت.
مرور آن‌چه بیشتر قربانیان از لو رفتن اطلاعات کاربری‌شان روایت کرده‌اند، نشان می‌دهد که عمدتا نه پای هکر خاصی در میان است، نه بازجو لزوما اطلاعات فنی خوبی دارد.
بهداد اسفهبد، برنامه‌نویس کامپیوتر، در این باره به ایران‌وایر گفته بود، بازجویان به سادگی رمز عبورهایش را پرسیده و بعد هم مشغول دانلود کردن اطلاعات شخصی او شده بودند.
«فاطمه اختصاری»، نویسنده و شاعر، در این باره در توییتر نوشته است: «سفر خارج که رفته بودم، کد وای‌فای یه جایی را روی یه تیکه کاغذ گرفته بودم. منو که گرفتند، اینو توی وسایلم پیدا کرده بودند. بازجو [اصرار] کرده بود که این چیه، در حالی که من اصلا نمی‌دونستم از چی حرف می‌زنند. بعد از دو روز نشونم دادند. گفتم پس‌ورد وای فای است. گفتند دروغ می‌گی.»
از طرفی، به نظر می‌رسد وقتی می‌توان با تهدید و تطمیع اطلاعات را به دست آورد، به استفاده از روش‌های پیچیده فنی نیازی نباشد. «علیرضا شیرازی»، از مدیران ارشد «بلاگفا»، سرویس وبلاگ ایرانی فارسی، در توییتر نوشته است: «در تمام این سال‌ها که بلاگفا فعال بود، حتی یک مورد (حتی یک مورد) درخواستی در رابطه با نظرات خصوصی ثبت‌شده در وبلاگ‌ها یا در اختیار گذاشتن پس‌ورد یک وبلاگ نداشته‌ایم.» او تاکید کرده که منظورش، درخواست مسدود کردن وبلاگ‌ها نبوده است.
به دلیل همین ریسک‌ها، کارشناسان امنیت سایبری به همه توصیه می‌کنند، از ابزارهای امن برای تبادل اطلاعات‌شان استفاده کنند. همچنین تنظیمات امنیتی را در تلفن همراه‌شان فعال نگه دارند.
از جمله این تنظیمات، فعال‌سازی تایید دو مرحله‌ای است. با این روش، دسترسی به حساب‌های شخصی افراد از چند طریق کنترل می‌شود. در صورتی که اطلاعات دریافتی توسط سرور با داده‌های درست هم‌خوانی نداشته باشد، دسترسی به آن حساب خاص برای کاربر به طور موقت یا دایم قطع می‌شود.
بسیاری از کارشناسان امنیت سایبری، «سیگنال» را به عنوان پیام‌رسانی امن معرفی می‌کنند. به جز تبادل پیام در محیط رمزگذار‌ی‌شده، امکان حذف خودکار پیام بعد از خوانده شدن نیز وجود دارد؛ موضوعی که می‌تواند از بسیاری اطلاعات فعالان حقوق بشر محافظت کند.
برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.
مطالب مرتبط:
بهداد اسفهبد: وثیقه یک میلیاردی گرفتند و گفتند برایمان جاسوسی کن
یکی از دوستان احمدرضا جلالی: گفته بودند اگر همکاری کند پرونده را مختومه اعلام می‌کنند
ریچارد رتکلیف: در همان هفته اول بازداشت از نازنین خواستند جاسوسی ایرانیان لندن را کند
وزارت اطلاعات پیش از بازداشت به ارس امیری پیشنهاد همکاری داده بود
یکی از بستگان حمید بابایی: گفته بودند دانشجویان ایرانی مقیم بلژیک را زیر نظر بگیر
همسر احمدرضا جلالی: اعترافات اجباری طبق سناریوی بازجویان بود
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر