کارنامه سیاه صدا و سیمای حکومتی؛ افزایش سانسور زنان و ریزش مخاطبان

روز دوشنبه پنجم مهر ۱۴۰۰، دو خبر مشابه با موضوع سانسور زنان در رسانه‌های ایران منتشر شد؛ رسانه‌هایی که تحت نظر مستقیم حکومت ایران اداره می‌شوند و رفتارهای جنسیت‌زده و سانسورمحور از سوی مدیران‌شان اعمال می‌شود.
«امیرحسین شمشادی»، مدیر‌ گروه آموزشی روابط عمومی دانشکده خبر صداوسیما در صفحه شخصی خود در اینستاگرام عنوان کرد طبق ممیزی‌های مدیران این سازمان، کارگردان‌ها اجازه ندارند در آثار خود صحنه چایی ریختن مرد برای زن را نشان دهند. 
صحبت از تفکر عجیب و مردسالارانه‌ای است که زن را فقط برای انجام خدمات در منزل مناسب می‌داند و حتی ریختن یک استکان چای توسط همسرش برای او را هم برنمی‌تابد. 
او در ادامه، مواردی هم‌چون نشان دادن هر نوع نوشیدنی قرمز و دستكش چرم برای زنان، خوردن ساندويچ و پيتزا و نشان دادن مرد و زن تنها در خانه را هم از موارد ممیزی در سازمان صداوسیما برشمرد.
هم‌چنین در قسمت جدید تاک‌شوی «پیشگو» که هر هفته با اجرای «پژمان جمشیدی» و از طریق پلتفرم «نماوا» منتشر می‌شود، شب گذشته چهره «الناز حبیبی»، بازیگر زن ایرانی و میهمان این برنامه حتی یک بار هم از نمایی نزدیک نشان داده نشد و مخاطبان تنها صدای این بازیگر را می‌شنیدند؛ اتفاقی که حتی اعتراض «امین تارخ»، بازیگر باسابقه تلویزیون ایران را هم بلند کرد. او در حساب شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «ای کاش حداقل نام میهمان زیرنویس می‌شد. چرا که چهره ایشان را مطلقا ندیدیم و چنانچه مجری نامشان را ذکر نمی‌کرد، نمی‌دانستیم با کدام هنرمند روبرو هستیم! آخر چه لذتی دارد سانسوری که سازندگان برنامه را وادار کند نمای نزدیک از آن مجری و نمای دور از آن‌ میهمان باشد، تنها به دلیل زن بودن؟ خاصه برای بانویی که بسیار بی حاشیه است. می‌‌توان گفت از سیما به صدا رسیدید فقط.»
مسوولیت نظارت بر تولیدات شبکه نمایش خانگی و برنامه‌هایی که به صورت  اینترنتی پخش می‌شوند بر عهده سازمان صداوسیما است؛ سازمانی که با تاسیس یک نهاد زیرمجموعه با نام «ساترا» و با اتکا به تصویب مجلس شورای اسلامی در اسفند سال گذشته، اختیار اعطای مجوز و اعمال سانسور روی محصولات شبکه نمایش خانگی را عهده‌دار بوده است.
در عین حال، روز دوشنبه پنجم مهر ۱۴۰۰، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران «ایسپا» نتیجه جدیدترین نظرسنجی خود را در خصوص میزان علاقه‌مندی شهروندان ایرانی به تولیدات صداوسیما منتشر کرد. در این نظرسنجی، از شهروندان سوال شده است: «شما اخبار روز جامعه را بیشتر از چه طریقی پی‌گیری می‌کنید؟» 
طبق اعلام ایسپا، جامعه آماری این نظرسنجی، شهروندان ۱۸ سال به بالای ساکن در مناطق شهری و روستایی کل کشور و تعداد نمونه آن هم هزار و ۵۸۱ نفر بوده است.
در نهایت، ۴۲.۱ درصد پاسخ‌گویان صداوسیما را به عنوان منبع اخبار خود معرفی کردند، ۴۱.۴ درصد از آن‌ها از فضای مجازی (رسانه‌های اجتماعی و سایت‌‌های خبری) نام بردند، ۵.۱ درصد به شبکه‌های ماهواره‌ای، دو درصد به دوستان و آشنایان، ۰.۲ درصد به روزنامه‌ها و ۶.۹ درصد هم به سایر موارد اشاره کردند. ۲.۳ درصد نیز به این سوال پاسخ ندادند.
مقایسه این نتایج با یافته‌های پیشین ایسپا نشان می‌دهد پی‌گیری اخبار روز از طریق صداوسیما در شهریور ۱۴۰۰ نسبت به اسفند ۱۳۹۷، ۱۵.۶ درصد کاهش و در مقابل، استفاده از فضای مجازی به عنوان منبع کسب خبر در این بازه زمانی بیش از ۱۵ درصد افزایش یافته است؛ آماری که معنایی جز قهر بیشتر مردم با صداوسیمای علی خامنه‌ای ندارد.
در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی و هنری، سازمان صداوسیما به عنوان نهاد  تحت نظر مستقیم رهبر ایران، هرساله چندین برابر بیشتر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه دریافت می‌کند. 
در بودجه سال ۱۴۰۰، طبق تصویب مجلس شورای اسلامی، سازمان صداوسيما امسال در مجموعا هفت‌هزار  و ۱۱۹ میلیارد تومان (دو هزار و ۶۱۹ ميليارد تومان به صورت مستقیم و ۱۵۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی) بودجه دریافت خواهد کرد؛ مبلغی که با توجه به بودجه ۱۲۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیونی تومانی وزارت فرهنگ و ارشاد، ۵۶ برابر بودن بودجه صداوسیما را نشان می‌دهد.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از جمله وزارتخانه‌های مهم برای رهبر ایران محسوب می‌شود.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر خامنه‌ای نیز حدود یک هفته پیش از مراسم تحلیف حسن روحانی در مرداد ۱۳۹۶، در یادداشتی تحت عنوان «دغدغه اصلی رهبر انقلاب اسلامی در خصوص کابینه»، به صراحت از دخالت او در انتخاب وزیران سه وزارت‌خانه دفاع، اطلاعات و امور خارجه و حساسیت‌هایش درباره وزارت‌خانه‌هایی مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی پرده برداشت.
در خلال این سال‌ها واکنش‌های بسیاری در این خصوص به شخص علی خامنه‌ای شده است. برخی انتقادات حتی به حلقه معتمدین رهبر جمهوری اسلامی ایران و اقلیتی که به نام «ارزشی» شناخته می‌شوند هم رسیده است. اردیبهشت سال جاری دانشجویان نزدیک به حکومت در دیدار با علی خامنه‌ای نسبت به مواردی هم‌چون سانسور در بخش اخبار صداوسیما، سانسور واقعه شلیک به هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تاخیر در اطلاع‌رسانی شیوع ویروس کرونا در ایران انتقاد کردند و آن را یکی از علل از بین رفتن مرجعیت رسانه مالی برای مردم عنوان کردند.
موارد سانسور و حذف در صداوسیمای ایران و شبکه نمایش خانگی در چندماه گذشته کم نبوده‌اند. فقط در همین یک هفته اخیر، در یک مورد، بازیگران و نویسندگان سریال تلویزیونی «هم‌سایه» که از شبکه سوم صداوسیمای ایران در حال پخش است، نسبت به سانسورهای زیاد اعمال‌ شده از سوی مدیران صداوسیما و حذف بسیاری از سکانس‌های این سریال اعتراض کردند.
هم‌چنین «محبوبه بلباسی»، همسر «محمد بلباسی» که شهریور ۱۳۹۵ در منطقه «خان طومان» سوریه کشته شد، با انتشار یک استوری در اینستاگرام، از سانسور مصاحبه‌هایش با صداوسیمای جمهوری اسلامی خبر داد. او نوشت: «مثلا می‌پرسیدن از نماز شب‌هایی که شهیدتون خونده برامون بگین. می‌گفتم تا زمان شهادت ندیدم که بخونن چون اونقدر خسته بود که با بدبختی برای نماز صبح بیدارش می‌کردم.»
در یک ماه گذشته، «بیژن بیرنگ»، تهیه‌ کننده سریال‌های پرمخاطب تلویزیون ایران در دهه ۷۰ خورشیدی نیز در گفت‌وگو با روزنامه «فرهیختگان» افشا کرد که مدیران صداوسیما زنِ «توسری‌خور» را بیشتر دوست داشتند و به تهیه‌ کننده‌ها گفته بودند زن‌ها را «پررو» کرده‌اید.
همزمان «حامد آرون»، گوینده اخبار صداوسیمای مرکز خراسان رضوی از اخراج خود از این مجموعه به دلیل انتقاد از عملکرد دانشگاه آزاد خبر داد و «یاسمن نجم‌الدین»، نوازنده ساز «قانون» هم از سانسور تصویر و نوازندگی خود در برنامه اینترنتی «شب‌آهنگی» پرده برداشت.
اخراج مجریان صداوسیما به دلیل بیان انتقاد از عملکرد مدیران نظام جمهوری اسلامی یا بیان جملاتی که به مذاق مدیران این سازمان خوش نمی‌آید هم در دهه‌های گذشته بارها تکرار شده است.