سرقت و نابودی آثار تاریخی؛ از آرامگاه سعدی تا فرش‌های سعدآباد

رسانه‌های داخلی در ایران از وضعیت اسف‌بار آرامگاه سعدی شیرازی در مجاورت باغ دلگشا شیراز خبر داده و با انتشار ویدیوهایی از این بنا، نوشته‌اند محلی که سالانه گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف جهان به تماشا فرا می‌خواند، «در سایه ناکارآمدی» مقامات جمهوری اسلامی در خطر تخریب قرار دارد.

آرامگاه سعدی آخرین بار قریب به هفتاد سال قبل، با طرحی از زنده‌یاد «محسن فروغی»، معمار شناخته شده بازسازی شد و بعد از آن اقدام موثری در زمینه مرمت و بهسازی آن صورت نگرفته است.

 خبرگزاری «ایسنا» روز سه‌شنبه ۲خرداد۱۴۰۲، تصاویری از دیوارهای در حال تخریب آرامگاه سعدی منتشر کرد و نوشت این سازه به‌دلیل «کم‌توجهی جدی به نگهداری‌های فنی و تخصصی، در معرض مخاطراتی قرار گرفته است که اگر بی‌توجه از کنارشان بگذریم، باید ویرانی آن را نظاره‌گر باشیم.»

این گزارش بر این نکته که «هر ستون و سنگ آرامگاه سعدی نیاز به مرمت و بهسازی را فریاد می‌زند» تاکید کرده و هشدار داده است که «اگر اقدام عاجل انجام نشود، نتیجه کار پشیمانی خواهد بود.»

آرامگاه شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی در انتهای خیابان بوستان، در مجاورت باغ دلگشا و در کوهپایه‌ شمال شرقی شیراز قرار دارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر به‌شمار می‌رود.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده تنها در تعطیلات نوروز امسال، بیش از  ۲۴۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی از این مکان بازدید کردند.

آرامگاه سعدی، شاعر بلندآوازه قرن هفتم هجری که در میان ایرانیان از محبوبیت خاصی برخوردار است، نزدیک به ۶۰ سال پس از فوت او، به دستور «شمس‌الدین محمد صاحب‌‌دیوان»، وزیر «هلاکوخان ایلخانی»، ساخته شد. مکانی که از همان روزها، میعادگاه شیفتگان شعر و زبان و ادبیات فارسی به‌حساب می‌آمد.

جمهوری اسلامی در تقابلی آشکار و عناد با آثار تاریخی ایران در طی بیش از چهاردهه گذشته، نوعی بی‌اعتنایی عمدی در مواجهه با آثار تاریخی را پیش گرفته است.

در شیراز، بخش بزرگی از خانه‌های تاریخی واقع در مرکز شهر که قدمت اغلب آن‌ها به دوران قاجار باز می‌گردد، تحت عنوان طرح توسعه «حرم شاهچراغ» در حال تخریب است.

مدیران فعلی میراث فرهنگی و گردشگری در واکنش به انتقادها، به‌صورت مداوم از نبود بودجه و اعتبار کافی برای بهبود و مرمت و بهسازی مکان‌های تاریخی در شهرهای مختلف ایران صحبت می‌کنند، اما کنشگران حوزه فرهنگ و هنر بر این باورند که جمهوری اسلامی به‌شکلی هدفمند تخریب و نابودی یادگارهای فرهنگی و تاریخی ایران را در دستور کار قرار داده است، زیرا آن‌ها را با منافع خود در تضاد جدی می‌داند.

سرقت، تخریب و نابودی آثار فرهنگی، هنری و تاریخی ایران تنها به تخریب مکان‌های تاریخی و فرهنگی محدود نمی‌شود.

خبرگزاری «فارس» نزدیک به سپاه پاسداران، روز یکشنبه۳۱اردیبهشت‌، از ناپدید شدن ۴۸ تخته فرش ارزشمند ملی از ساختمان حافظیه کاخ سعدآباد خبر داد. بر اساس این گزارش، فرش‌های نفیس ناپدید شده بافت مشهد و اصفهان بوده و ارزش مالی ۱۰ تخته آن‌ها معادل ۱۲۷ میلیارد تومان برآورد شده است.

این خبرگزاری حکومتی، دست‌اندرکاران دولت «حسن روحانی» را مسوول ناپدید شدن فرش‌های تالار حافظیه دانست و در ادعایی عجیب نوشت: «طبق گزارش رسیده به دولت سیزدهم، همگی این فرش‌ها طی سه سال منتهی به ۱۳۹۵ مفقود شده‌اند.»

فارس به نقل از یک شاهد عینی نوشته بود که «فرش‌ها را با یک دستگاه وانت مزدا به منزل بردند.»

ساختمان حافظیه سعدآباد در اختیار نهاد ریاست‌جمهوری است و دولت‌ جمهوری اسلامی از آن برای استقبال از مهمانان خارجی استفاده می‌کند. علاو‌ بر این ساختمان، فرش‌های نفیس و ارزشمند متعددی هم در دیگر بخش‌های کاخ سعدآباد نگهداری می‌شوند.

کنشگران و فعالان میراث فرهنگی طی سال‌های گذشته بارها در خصوص خطر بیدزدگی فرش‌های کاخ سعدآباد به‌دلیل عدم نگهداری صحیح این مجموعه هشدار دادند. به گفته آنان، رطوبت هوا و وارسی نشدن مداوم، به آسیب‌دیدگی تعدادی از فرش‌های سعدآباد منجر شده است.