کالبدشکافی گزارش خبرگزاری فارس درباره جیسون رضائیان

خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دیروز، 27 مهرماه یک گزارش مفصل درباره جیسون رضائیان، خبرنگار روزنامه واشنگتن پست منتشر کرد، گزارشی پر از اتهام های مبهم و اسامی تازه.

این نخستین گزارش فارس درباره جیسون رضائیان نیست. از 31 تیرماه 93 که جیسون رضائیان بازداشت شد تاکنون این رسانه در طول یک سال گذشته، یک سناریوی رسانه ای-امنیتی را هدایت کرده و با دسترسی به منابع اطلاعاتی سپاه پاسداران، منبع اکثر خبرهای منتشره درباره جیسون رضائیان بوده است.

در این گزارش، منبع اصلی خبرگزاری فارس، جواد کریمی قدوسی، نماینده شهر مشهد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران است. او خودش مشهدی است و در گفت و گو با فارس تاکید کرده پدر جیسون رضائیان نیز اهل مشهد است. با این حال این دلیل اصلی گفت و گوی آقای کریمی قدوسی با فارس نیست، او یک نماینده تندروی مخالف دولت است که در طول سال های گذشته همواره آماده اجرای سناریوی های رسانه ای و امنیتی بوده است. علاوه بر کریمی قدوسی، فارس با ابراهیم آقامحمدی، نماینده شهر خرم آباد که مانند کریمی قدوسی از مخالفان جدی دولت است، گفت و گو کرده است. گفت و گوی او اطلاعات ویژه ای ندارد و تفسیر ماجراست و حرف های اصلی را کریمی قدوسی زده است. با این حال، فارس کوشیده گفت و گو با یک عضو دیگر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی -که نسبت به کریمی قدوسی میانه روتر است- را پیوست این گزارش کند تا تا ادعاهای خویش را دقیق تر نشان دهد و همچنین القا کند بازیگران سیاسی بیشتری را در این زمین بازی می کنند. اظهارات نوذر شفیعی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران 12 مهرماه توسط فارس منتشر شده و او به عنوان سخنگوی این کمیسیون فقط گزارش سازمان اطلاعات سپاه به مجلس را روایت می کند ولی در گزارش تازه فارس با استفاده از تکنیک های رسانه ای به عنوان بخشی از روایت مورد قبول درباره پرونده جیسون رضائیان به مخاطب عرضه شده است.  

تکنیک دوم رسانه ای در روتیتر فارس است که از گزارش به عنوان "جزئیات نشست نمایندگان مجلس" یاد کرده است. این در حالی است که 12 مهرماه نوذر شفیعی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران اعلام کرد سازمان اطلاعات سپاه گزارشی را برای این کمیسیون ارسال کرده و خبری از نشست نمایندگان نداده است. گزارش فارس در واقع جزئیات گزارش سازمان اطلاعات سپاه از زبان کریمی قدوسی، نماینده مردم مشهد است.

اما نکته دوم به زمان انتشار این گزارش باز می گردد. این گزارش دو روز پس از آنکه محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت در تلاش است از مسیر بشردوستانه مشکل پرونده جیسون رضائیان را حل کند، منتشر شد. در واقع تندروها ترسیده اند این اظهارنظر وزیر امورخارجه ایران نشانه یک پیشرفت در حل پرونده جیسون رضائیان باشد، پس دست به یک اقدام پیشگیرانه برای مسدود کردن مسیر حل پرونده کرده اند، از طریق افشاگری.

در گزارش خبرگزاری فارس، نشانه های دیگری هم از این جنگ قدرت پشت پرده به چشم می خورد. جواد کریمی قدوسی به خبرگزاری فارس گفته است: "دو ماه قبل نیز ما در مجلس مطلع شدیم افرادی تلاش دارند این شخص را با زندانیانی که ما در آمریکا داریم مبادله کنند. در حالی که هنوز محاکمه نشده و به جرائم او رسیدگی نشده بود. به دنبال این مقاصد تذکری از سوی اعضای کمیسیون مذکور به وزیر دادگستری داده شده که دستگاه قضایی دقت کند و این اتفاق نیفتد. چون اخبار موثق بود و عده‌ای هم تاکید داشتند که قبل از محاکمه جیسون مبادله شود. ولی در نهایت با استقامت دستگاه‌های امنیتی و قضایی کشور او محاکمه شد." تذکر 11 نماینده مجلس به وزیر دادگستری ایران 13 مهرماه اعلام شد. آنها خواستار پخش اعترافات جیسون رضائیان از تلویزیون شده بودند.

اما مسئله مهم تر در گزارش تازه خبرگزاری فارس، سنگین تر شدن اتهام مقام های دولتی است. نماینده مشهد در مجلس این بار به طور قوی و دقیق تری، شخص حسن روحانی، رئیس جمهور ایران را هدف قرار داده است. در مراحل پیشین، تاکید خبرگزاری فارس بیشتر متوجه اعضای دفتر حسن روحانی و یا اعضای خانواده وی بود. در این گزارش به این موارد اشاره ضمنی شده ولی آقای کریمی قدوسی گفته است: "تیم جیسون در سفرهای آقای روحانی کاملا فعال بوده و در هواپیمای او نیز حضور داشت ... آنها در خصوصی‌ ترین جلسات رئیس‌جمهور نیز شرکت و اخبار این جلسه را به شبکه‌های جاسوسی منتقل می‌‌کردند. جیسون در یک گزارشی به آمریکایی‌ها می‌گوید که من به قدری به رئیس‌جمهور نزدیک شدم که حتی طعم و مارک آدامسی که می‌جود را شناسایی کردم و می‌دانم ایشان به چه آدامسی علاقه دارد."

بنابراین هدف روشن و اعلام شده است. خبرگزاری فارس به مقام های دولتی ایران می گوید هرچه تلاش شان برای آزادی جیسون رضائیان جدی تر شود، آنها افشاگری های دیگری انجام می دهند، افشاگری هایی که ظاهرا مهم هستند و می توانند در کارنامه رئیس جمهور ایران نیز ثبت شوند.

این افشاگری در مورد جیسون رضائیان هم وسعت یافته است. او متهم به جاسوسی بود ولی این تنها اتهام نیست. وجه دیگری که خبرگزاری فارس می خواهد با استناد به آن پرونده جیسون رضائیان را سنگین تر کند، تشکیل یک شبکه جاسوسی است. یک شبکه جاسوسی که اعضای هدایت کننده آن در کنگره و سنای آمریکا به سر می برند و مجریانش در دستگاه های دولتی و رسانه ای ایران. بر اساس گزارش فارس، این شبکه نه تنها درباره پرونده هسته ای که درباره آینده ایران و مسائلی چون جانشین رهبر جمهوری اسلامی اطلاعات جمع کرده است. این شبکه بر اساس گزارش فارس همچنین در انتخابات سال 88 فعال بوده و نیروهای اجرایی در خیابان های تهران داشته است.

در بخش دیگری از این ماجرا، نام جیسون رضائیان به ماجرای تحریم و مشارکت او در افزایش تحریم های علیه ایران گره خورده است. این یک اقدام هدفمند است. در حال حاضر، در پرونده هایی چون پرونده فساد بابک زنجانی، متهمی که 2.8 میلیارد یورو پول نفت ایران را به بهانه تحریم ها پس نداده است، اتهام هایی متوجه مقامات امنیتی از جمله سازمان اطلاعات سپاه است. آنها متهم به حمایت و شراکت به بابک زنجانی هستند. خبرگزاری فارس می کوشد با گره زدن نام جیسون رضائیان با تحریم و مرتبط کردن او با مقام های دولت روحانی، چیزی شبیه پرونده بابک زنجانی روی میز بگذارد.   

خبرگزاری فارس همچنین با یک استفاده از یک تکنیک امنیتی کهنه اتهامات اخلاقی را به پرونده جیسون رضائیان افزوده اند. کریمی قدوسی به خبرگزاری فارس گفته است جیسون رضائیان با جبهه مرتد ملی ارتباط برقرار کرده و "با یکی از فرزندان دبیرکل این جبهه، ارتباط نامشروع و غیراخلاقی پیدا می‌کند" و " اگر موفق نمی‌شدند با خود مسئول ارتباط اخلاقی پیدا کنند سراغ فرزندان، برادران و خانواده‌های او می‌رفتند و از ‌آنها مستند تصویری تهیه می‌کردند و آنها را به عنوان باج‌خواهی به کار می‌گرفتند."

جبهه مرتد ملی، عبارتی است که آیت الله خمینی، رهبر سابق جمهوری اسلامی درباره "جبهه ملی" به کار برد. نهادی که سال 1328 توسط محمدمصدق تشکیل شد و پس از او نیز حامیانش با عناوین مختلف کوشیده اند این عنوان را حفظ کنند. جبهه ملی در حال حاضر در ایران هیچ فعالیت سازمان یافته ای ندارد. 

اما برگردیم به ادعای اصلی یعنی جمع آوری اطلاعات درباره رهبر آینده و فضای پس از توافق. صورت مسئله ساده است. رهبر جمهوری اسلامی گفته است دوران پسابرجام مهم تر از برجام است و آمریکا می خواهد از طریق این توافق به داخل کشور نفوذ کند و یک برنامه بلندمدت برای این هدف دارد. خبرگزاری فارس با ارائه اطلاعات مکرر درباره نحوه فعالیت جیسون رضائیان درباره سپاه، شورای نگهبان و رهبر جمهوری اسلامی، تلاش می کند او را سمبل تلاش آمریکا در مسیر اجرای این نقشه نشان دهد و همچنین بگوید جیسون رضائیان درباره همان نهادهایی گزارش تهیه کرده که دولت و حسن روحانی با آنها مشکل دارد. معرفی جیسون رضائیان به "سرهنگ جنگ نرم" نیز اشاره ای است به هشدارهای مکرر علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی که جنگ نرم آمریکا علیه ایران را مهم ترین دغدغه دوران کنونی می داند. در گزارش همچنین تلاش شده با گره زدن جیسون رضائیان با پرونده مذاکرات هسته ای، اهمیت بالای این پرونده برای آمریکا القا شود تا از این مسیر، اهمیت برخورد با جیسون رضائیان به خصوص در فضای پس از مذاکرات برجسته شود. آنها می خواهند پرونده جیسون رضائیان یک درس عبرت باشد برای خبرنگاران خارجی یا دوتابعیتی که قصد دارند به طور جدی در ایران فعالیت کنند.  

برخی دیگر از اتهامات جیسون رضائیان خنده دار به نظر می آیند، مثلا اینکه آنها اول عکس شهدای جنگ ایران و عراق از دیوارهای تهران را پاک می کردند، به جای آن تصویر طبیعت می گذاشتند و این را به عنوان "تغییر رفتار" جامعه ایران به ماموران آمریکایی گزارش داده اند یا اینکه جیسون رضائیان برای هر تولید هر ثانیه مستند از فضای داخلی ایران در زمان مذاکرات هسته ای، 3 هزار دلار پرداخت می کرده است. با این حال معمولا پرونده های امنیتی خنده دار در جمهوری اسلامی، یک فلسفه جدی دارند.

در واقع جیسون رضائیان اکنون نماد یک جنگ داخلی تمام عیار بین تندروها و دولت روحانی در ایران است. آنها می خواهند این پرونده را به عنوان یک کارت بازی کماکان روی میز نگه دارند. حتی اگر در مقطع کنونی موفق به اثبات همه اتهام های خویش نشوند، در آینده می توانند به طور مرتب در بازی های رسانه ای علیه دولت از این پرونده استفاده کنند.

در همین راستا، کنایه دیگر پرونده جیسون رضائیان متوجه برخی مدیران دولت روحانی است که گفته می شود تابعیت مضاعف دارند. کریمی قدوسی در این زمینه به فارس گفته است: " یکی از راه‌های نفوذی‌ها امروز مسئله دو تابعیتی‌ها است که فوق‌العاده به کشور  ضربه می‌زند. مجلس نیز در همین راستا طرح تحقیق و تفحص تهیه کرد که متاسفانه هیات رئیسه مجلس آن را در دستور قرار نداد ولی به طور جد مورد درخواست نمایندگان است." این طرح یک بحث جدی نبود، فقط یک هشدار به برخی مدیران دولتی بود که لطفا برای حل پرونده جیسون رضائیان تلاش نکنید، وگرنه پرونده خودتان روی میز است.

خبرگزاری فارس همچنین دامنه نهادهای درگیر با جیسون رضائیان را علاوه بر نهاد ریاست جمهوری، مرکز استراتژیک ریاست جمهوری، وزارت امورخارجه و سازمان میراث فرهنگی که نهادهای دولتی هستند به دفتر مجمع تشخیص مصلحت که زیر نظر هاشمی رفسنجانی اداره می شود و همچنین مجلس ایران گسترش داده تا به نوعی درباره آینده هم هشدار بدهد که اسامی بیشتری در این پرونده وجود دارد.

نمونه های مورد اشاره در کالبدشکافی این گزارش به این معنا نیست که ما با یک پرونده پیچیده و عظیم سروکار داریم، بلکه تحلیل محتوای گزارش های خبرگزاری فارس نشان می دهد آنها تلاش می کنند این پرونده را روزبروز پیچیده و مشکل تر کنند. این یک روش آشنا در تاریخ سیاسی جمهوری اسلامی است. آنها عادت دارند همه پرونده ها و مشکلات را با بیشترین هزینه، در طولانی ترین زمان، با پیچیده ترین روش و بیشترین حاشیه حل کنند. پرونده هسته ای ایران نمونه بزرگ این رفتار بود، پرونده جیسون رضائیان، نمونه کوچکش.