close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
سیاست

شوق و نیاز دولت روحانی و گرفتاری تحریم های تازه آمریکا

۱۰ دی ۱۳۹۴
رضا حقیقت‌نژاد
خواندن در ۶ دقیقه
شوق و نیاز دولت روحانی و گرفتاری تحریم های تازه آمریکا
شوق و نیاز دولت روحانی و گرفتاری تحریم های تازه آمریکا

«حسین جابری انصاری»، سخن‌گوی وزارت خارجه ایران در واکنش به اقدام احتمالی دولت امریکا در افزایش افراد و شرکت‌های تحریمی به دلیل توسعه برنامه موشکی ایران گفت: «این یک اقدام غیرقانونی، یک جانبه و خودسرانه است و به این اقدام با تقویت توان دفاعی خود پاسخ خواهیم داد.»

اعمال تحریم های جدید، سومین موضوع مورد مناقشه بین ایران و امریکا در دو ماه گذشته بوده که سبب ایجاد حاشیه های تازه در مسیر اجرای برجام شده است.
نخستین موضوع، اقدام امریکا در ایجاد محدودیت صدور ویزا برای اتباع برخی از کشورها برای سفر به چهار کشور، از جمله ایران بود. دومین بحث، بیانیه 226 نماینده کنگره امریکا و توصیه به دیوان عالی این کشور برای تایید پرداختِ غرامتِ بازماندگان قربانیان حملات تروریستی از اموال بانک مرکزی ایران بود. سومین سوژه هم اعمال تحریم های تازه به دلیل توسعه برنامه موشکی است.
بر اساس گزارش های منتشره، با تصمیم دولت امریکا، قرار است 11 شخص و شرکت به دلیل ارتباط با برنامه موشکی ایران تحریم شوند.

این سه اتفاق سبب شده اند در ایران بحث های گسترده ای درباره نحوه اجرای «برجام»(برنامه جامع اقدام مشترک) مطرح شود. در مهم ترین واکنش ها، 50 نماینده مجلس شورای اسلامی در نامه ای به حسن روحانی، رییس جمهور ایران خواستار توقف اجرای برجام شده اند. آن ها قوانین جدید ویزا را تحریم تازه از سوی دولت امریکا تلقی می کنند و با استناد به نامه رهبر جمهوری اسلامی به حسن روحانی، این اقدام را نقض برجام می دانند.

علی خامنه ای در تاریخ 29 مهرماه در نامه ای به رییس جمهور ایران نوشت: «در سراسر دوره‌ هشت‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ تروریسم و حقوق بشر) توسّط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند ۳ مصوبه‌ مجلس، اقدام های لازم را انجام دهد و فعالیت های برجام را متوقف کند.»

در بند 3 مصوبه مجلس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با عنوان «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» آمده است: «دولت موظف است هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو موثر تحریم‌ها و یا بازگرداندن تحریم‌های لغو شده و یا وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید.»

اما اتخاذ چنین تصمیمی در اختیار دولت یا مجلس نیست و باید رهبر جمهوری اسلامی و یا کمیته نظارت بر برجام که در شورای عالی امنیت ملی کشور تشکیل شده است، رای به توقف اجرای برجام دهد. در حال حاضر، دولت ایران درباره ماجرای ویزا و برداشت از حساب بانکی استدلال هایی در چنته دارد.

«حمید بعیدی‌نژاد»، مدیرکل امور سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران در تازه ترین نوشته ای که در صفحه اینستاگرامش منتشر شده، خلاصه این استدلال ها را ذکر کرده است. به نوشته او، در مورد قوانین محدودیت ویزا، دولت ایران اعتقاد دارد:«اگر اقدام امریکا به همان شکل که [در قانون] نوشته شده، اجرا شود، نقض تعهدات امریکا در تفاهم هسته‌ای است و بی‌شک با عکس‌العمل جدی ایران مواجه خواهد شد.»

در واقع، مسوولان دولت ایران امیدوار هستند با توجه به نامه «جان کری»، وزیر امورخارجه امریکا درباره این قانون به «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران،  دولت امریکا از اختیارات اجرایی خود استفاده کند و ساز و کاری متفاوت برای اجرای این قانون بیاندیشد تا نقض برجام محسوب نشود. این استدلال اگرچه با انتقادهای گسترده ای مواجه شده ولی تاکنون کارآمد بوده است.

اما درباره برداشت از حساب های بانکی ایران برای پرداخت غرامت به تروریسم، حمید بعیدی نژاد نوشته است:«]بیانیه نمایندگان کنگره[ به معنای اعمال فشار سیاسی علیه دیوان عالی امریکا است اما واجد آثار حقوقی نیست و موضوع کماکان در دستور کار دیوان عالی است. بر این اساس، هنوز اتفاق جدیدی نسبت به مصادره اموال کشورمان و پرداخت خانواده‌ها به وقوع نپیوسته است.»

با وجود چنین استدلالی، به نظر می رسد دیدگاه ها در خارج از دولت متفاوت است. فشارها به دولت افزایش یافته و مجلس شورای اسلامی به تازگی طرحی را تهیه کرده است که در صورت تصویب، دولت ایران را موظف به پی گیری اخذ غرامت از دولت امریکا در رابطه با پرونده هایی چون کودتای 28 مرداد 1332 که به برکناری دولت محمد مصدق منجر شد و یا جنگ ایران و عراق می کند.
چنین طرحی امکان اجرایی شدن ندارد ولی مجلس ایران تلاش می کند با مقابله به مثل، با کنگره امریکا رقابت شانه به شانه داشته باشد.

حمید بعیدی نژاد، مدیرکل امور سیاسی و بین‌الملل وزارت خارجه ایران هم چنین در نوشته اخیر خود از برخی رسانه های داخلی ایران گلایه کرده و گفته است مذاکرات هسته‌ای و برجام فقط به موضوع هسته‌ای محدود بوده و هدف کنگره امریکا، ایجاد بن بست در مسیر اجرای برجام است و رسانه ها نباید شتاب‎زده همه مسایل را به اجرای برجام ربط دهند.

این استدلال نشان می دهد دولت ایران کماکان علاقه مند به حفظ شرایط مناسب برای اجرای برجام است و با اقدامات فنی خود نشان داده است که می خواهد زودتر چنین امری رخ دهد. دولت روحانی هم اکنون نه تنها از نظر مالی و اقتصادی در یک وضعیت بن بست به سر می برد و به شدت به اجرای برجام نیازمند است بلکه در آستانه انتخابات مجلس، نیازمند ارسال پیام های سیاسی امیدبخش به جامعه ایران برای جذب مشارکت و رای هوادارانش است.

بر این اساس، اگر از زاویه دولت به مساله نگاه کنیم، فعلا چشم اندازی روشن برای توقف اجرای برجام به چشم نمی خورد. با این حال، تصویب تحریم های موشکی می تواند این چشم انداز را تحت تاثیر بیش تری قرار دهد و دولت برای برداشتن گام های متفاوت به شدت تحت فشار قرار گیرد؛ به ویژه این که استدلال دخالت های کنگره هم کهنه شده و دولت امریکا نیز نقش مهمی در ایجاد وضعیت جدید داشته است.

در شرایط کنونی، دولت ایران می تواند نسبت به وضع این تحریم ها پنج واکنش داشته باشد: جنگ لفظی راه بیاندازد و بگوید برنامه موشکی خود را توسعه می دهد و امریکا را متهم به کارشکنی کند؛ اقدامات متقابل مانند طرح اخیر مجلس ایران درباره اخذ غرامت از دولت امریکا و یا انجام آزمایش موشکی پس از قطع نامه 1929 سازمان ملل انجام دهد. راه سوم اما رایزنی های پشت پرده است، مانند روشی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه درباره قانون ویزا به کار گرفت و در نهایت به نامه جان کری منجر شد؛ راه چهارم این است که به کمیته حل اختلاف برجام شکایت کند و با کش دار کردن موضوع، از توقف اجرای برجام جلوگیری کند؛ راه پنجم نیز تصمیم یک جانبه و توقف اجرای برجام است.

تنوع گزینه های پیش رو در واقع، شانس اجرای برجام را افزایش می دهند ولی مجموعه این رویدادها همان گونه که محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران گفت، یک پیام بسیار بد و منفی است؛ پیام هایی که میزان پیامدهای مثبت برجام در تحولات منطقه یا روابط بین ایران و امریکا را کاهش داده و بازی را در نقطه صفر نگه می دارد؛ بی اعتمادی کامل.

ثبت نظر

ویدیو روز

مغز تقسیم شده

۱۰ دی ۱۳۹۴
خواندن در ۷ دقیقه
مغز تقسیم شده