ملوان های آمریکایی؛ اعترافی اجباری؟

بسیاری آزادی سریع ۱۰ ملوان امریکایی را نشانه روابطی سالم میان ایران و امریکا دانستند و از آن استقبال کردند. ولی «رولاند الیوت براون» می پرسد آیا پخش مصاحبه با یکی از این ملوان ها، بخشی از همان پروژه قدیمی تبلیغاتی جمهوری اسلامی نیست؟

سه شنبه ۱۲ ژانویه، نیروهای نظامی ایرانی ۱۰ ملوان امریکایی را که به اشتباه و به طور غیرعمدی وارد آب های سرزمینیِ ایران در «جزیره فارسی»، مقر نیروی دریایی سپاه پاسداران شده بودند، دستگیر کردند.
«جان کری»، وزیر امور خارجه امریکا بلافاصله برای آزادی این افراد اقدام و ایران نیز آن ها را در ۱۳ ژانویه آزاد کرد. کری از ایران تشکر و بر دیپلماسی امریکا و ایران برای حفظ امنیت امریکا تأکید کرد.

با این حال، کل ماجرا این قدرها هم خوش خیم نبود؛ واحد دریایی سپاه پاسداران که ملوان ها را دستگیر کرده بود، عکس ها و تصاویری را از صحنه بازداشت برای رسانه های حکومتی فرستاد. در این تصاویر، ملوان ها را در حالی می دیدیم که احتملاً با تهدید اسلحه، روی زانوهای خود نشسته و دست ها را پشت سر قلاب کرده بودند. کمی بعد، رسانه های حکومتی ویدیویی از یکی از ملوان ها- ظاهراً ناوسروان- را منتشر کرد که دارد درباره نحوه ورود خود و تیمش به آب های ایران سؤال و جواب می شود. ناوسروان در جایی می گوید: «اشتباه بود؛ تقصیر ما بود و به خاطر این اشتباه عذرخواهی می کنیم.»

او در ویدیوی دیگری، از دستگیرکنندگان به خاطر میهمان نوازی شان تشکر می کند.

مدافعان دولت اوباما بر اهمیت دیپلماسی تأکید می کنند ولی از آن سو، مخالفان بر رفتار ناشایست نیروی دریاییِ ایران انگشت گذاشته و سوء استفاده ایران را از ملوان ها برای اهداف تبلیغاتی خود محکوم کرده اند. «تام کاتن»، سناتور جمهوری خواه پرسیده است چرا ایران اصلاً این ملوان ها را بازداشت کرده است به جای آن که آن ها را تا آب های بین المللی اسکورت کند؟
«مایکل پرجنت» از پروژه «کهنه سربازان علیه توافق ایران» در توییتر خود نوشت که نمایش نیروهای دستگیر شده، «بی شرمانه» و ناقض «کنوانسیون ژنو» بود.

مطابق ماده ۱۳ این کنوانسیون، سربازانی که قادر به جنگ نیستند، از توهین و پرسش و پاسخ در ملاء عام مصون هستند.

«جان الن گی»، تحلیل گر مسايل سیاسی از مجله «نشنال اینترست»، این ماجرا را با تاریخ پرسابقه رسانه های حکومتی ایران در پخش ویدیوهای اعترافات اجباری زندانیانِ زیر فشار و شکنجه مقایسه کرده است. او در توییتر خود نوشت: «یادمان نرود که پخش اعترافات اجباری برای ایران به قیمت از دست دادنِ مجوز پخش  برنامه های [تلویزیون خود] در بریتانیا تمام شد.»

اشاره گی به ماجرای «مازیار بهاری»، روزنامه نگار، مستندساز و مؤسس «ایران‎وایر»‌ است که در سال ۲۰۰۹ در ایران زندانی شد و در مصاحبه ای که از تلویزیون ایران پخش شد، مجبور شده بود که به جاسوسی خود اعتراف کند.

«پرس تی وی» بعدها بخش هایی از این مصاحبه را پخش کرد ولی در پیِ شکایت مازیار بهاری به «آفکام»، نهاد ناظر بر رسانه های بریتانیا، پرس تی وی نیز مجوز پخش خود را در بریتانیا از دست داد.

مستند بهاری با نام «اعترافات اجباری» نشان می دهد که چه گونه تجربه ها و کارهای او در جهت اهداف رسانه ای نیروهای امنیتی ایران قرار گرفت.

با این که ایران ملوان های امریکایی را مدت کوتاهی نگه داشت و هیچ اتهام جدی به آن ها وارد نکرد، ملوان ها می دانستند که دست کم سه امریکایی - «امیر حکمتی» تفنگ‏دار سابق نیروی دریایی امریکا، «جیسون رضاییان» خبرنگار «واشنگتن پست» و «سعید عابدینی»، کشیش مسیحی- چند سالی است که در ایران زندانی هستند و پرونده های سیاسیِ سنگینی برای آن ها تشکیل شده است.

حتی اگر در آن ویدیو، ناوسروانِ جوان به درستیِ چیزهایی که می گوید باور داشته باشد ولی در همین حال، تحت فشار بوده تا جوری حرف بزند که اسباب رضایت و خشنودی بازداشت کنندگانش را فراهم کند.

سؤال مهم دیگری که این جا مطرح می شود، این است که اگر او و خدمه اش نمی پذیرفتند جلوی دوربین بروند، آیا باز هم به همین سرعت آزاد می شدند یا خیر؟

پرسش دیگری که «مایکل روبین» از «مؤسسه امریکن اینترپرایز»، به آن اشاره کرده، این است که تندروهای ایران چه گونه از این عکس ها و ویدیوها در صحنه پیش از انتخابات مجلس استفاده خواهند کرد. به نوشته روبین، وقتی ایران در سال ۲۰۰۷ ملوان های بریتانیایی را دستگیر کرد، از ویدیوی دستگیری آن ها در کمپین های انتخاباتی نامزدهای تندرو استفاده شد؛ از جمله در فیلم طولانی تبلیغاتی محمود احمدی نژاد. بنابراین، با این که خوش بین ها ماجرای دستگیری و آزادی ملوان های امریکایی را نشانه روابط بهتر میان ایران و امریکا می دانند، شکاکان حضور یک حکومت امنیتی را در ایران احساس می کنند که اختیار امور را در دست خود می گیرد.