محکومیت «مرضیه امیری»، خبرنگار بازداشت شده روزنامه «شرق» به ۱۰ سال و شش ماه حبس تعزیری و ۱۴۸ ضربه شلاق با واکنش‌های گسترده‌ای در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌نگاران رو به رو شده است.
شنبه دوم شهریور ۱۳۹۸، «سمیرا امیری»، خواهر مرضیه در صفحه توییتر خود نوشت: «مرضیه به ده سال و نیم زندان و صد و چهل و هشت ضربه شلاق محکوم شده که شش سال از آن قابل اجرا است.»
همان روز همچنین خبر حکم سنگین ۲۳ سال و ۹ ماه زندان برای «کیومرث مرزبان»، طنزنویس سایتهای خبری «رادیوفردا» و «ایران‌وایر» و نیز شبکه تلویزیونی«من و تو» در رسانه‌ها منتشر شد.
مرزبان که از شهریور ۱۳۹۷ در بازداشت به سر می‌برد، به اتهام «ارتباط با دول متخاصم»(امریکا) به ۱۱ سال حبس، به اتهام «اهانت به مقدسات» به هفت سال و شش ماه حبس، به اتهام «توهین به رهبری» به سه سال حبس، به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال و شش ماه حبس و به اتهام «توهین به مسوولان» به ۹ ماه حبس محکوم شده که بر اساس قانون، ۱۱ سال از این حکم قابل اجرا است.
«محمدحسین آقاسی»، وکیل کیومرث مرزبان در مورد اتهامات او به «ایران‌وایر» گفته است: «من اتهام ارتباط با دول متخاصم و اهانت به مقدسات را برای موکلم قبول ندارم و در دادگاه هم آن را به تفضیل بیان کردم اما متاسفانه حکم صادر شده است. همچنین موکلم در ابتدا متهم به اتهام اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی شده بود که خوشبختانه از این اتهام تبرئه شد.»
مسوولان چه کسانی هستند؟
جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات مرضیه امیری، ۲۲ مرداد ۱۳۹۸ در شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی «محمد مقیسه» برگزار شد.
مرضیه امیری، خبرنگار سرویس اقتصادی روزنامه شرق، ۱۱ اردیبهشت، در «روز جهانی کارگر» برای تهیه گزارش خبری از اعتراضات کارگران مجلس شورای اسلامی و پی‌گیری وضعیت بازداشت شدگان این تجمع به بازداشتگاه «وزرا» رفته بود که در آن محل از سوی پلیس بازداشت شد.
بعد از یک هفته بی‌خبری از مکان نگهداری امیری، خانواده او از حضور این روزنامه‌نگار در بند ۲۰۹ زندان «اوین»، وابسته به وزارت اطلاعات خبر دادند. خبرنگار اقتصادی روزنامه شرق که دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی «دانشگاه تهران» هم هست، حدود چهار ماه را در بازداشت گذرانده است.
کیومرث مرزبان و مرضیه امیری برای هر کدام از اتهامات به بالاترین حد از مجازات، به اضافه یک و نیم برابر آن محکوم شده‌اند.
چه طور پی‌گیری کنیم؟
«موسی برزین خلیفه‌لو»، حقوق‌دان و مشاور «ایران‌وایر» با طرح بدفهمیِ ماده ۶۱۰ «قانون مجازات اسلامی» در دادگاه انقلاب که سنگین‌ترین اتهام مرضیه امیری است، این‌گونه توضیح می‌دهد: «نکته‌ای که در ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی مورد بدفهمی قرار گرفته، واژه اجتماع است که باعث شده شرکت کنندگان در هر تجمع اعتراضی را در دادگاه محکوم کنند. در حالی که منظور از اجتماع در این ماده، اجتماع برای تصمیم گیری و تبانی برای انجام جرم دیگری مثل جاسوسی یا سایر جرایم امنیتی است، نه شرکت در تجمعات اعتراضی که تازه خانم امیری در تجمع مورد اشاره هم حضور نداشته است.»
ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی می‌گوید: «هرگاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی نمایند که جرایمی برضد امنیت داخلی یا خارجی مرتکب شوند، یا وسایل ارتکاب آن را فراهم نمایند، درصورتی که عنوان محارب بر آنان صادق نباشد، به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد.»
موسی برزین خلیفه‌لو با توضیح شرایط اثبات «تبانی» در این ماده قانونی می‌گوید: «دو نفر یا بیشتر بودن نفراتی که برای تبانی علیه امنیت کشور دور هم جمع شده‌اند، شرط تحقق اتهام اجتماع و تبانی به قصد بر هم زدن امنیت کشور است. در کیفرخواست متهم باید ذکر شود نفرات دیگری که تبانی با آن‌ها انجام شده، چه کسانی هستند و این تبانی برای انجام چه جرمی رخ داده است.»
این حقوق‌دان با تشریح تناقض‌های موجود در ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی که بیشتر متهمان سیاسی با استناد به آن به حبس‌های طولانی مدت محکوم می‌شوند، تاکید می‌کند: «تناقض‌های ذاتی زیادی هم در خود ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی وجود دارد؛ از جمله این تناقض‌ها، یکی این که تبانی مورد اشاره اگر در مورد خانم امیری برای انجام اتهامات دیگر مثل اخلال در نظم یا تبلیغ علیه نظام رخ داده، که او به خاطر همین اتهامات به صورت جداگانه از دادگاه حکم گرفته است و دیگر صدور حکم برای خود اتهام تبانی بی‌معنا است.»
او با اشاره به این‌که طرح اتهام تبانی برای ارتکاب اتهام اخلال در نظم از نظر حقوقی درست نیست، این‌گونه استدلال می‌کند که تبانی باید برای انجام یکی از ۱۲ جرم «امنیتی» انجام شده باشد، در حالی که اخلال در نظم، جرم امنیتی نیست.
موسی برزین خلیفه‌لو در مورد اتهام تبلیغ علیه نظام که مرضیه امیری به خاطر آن به یک سال حبس محکوم شده است، می‌گوید: «در مورد اتهام تبلیغ علیه نظام هم باز چند شعبه دادگاه انقلاب که احکام همه متهمان سیاسی را صادر می‌کنند، دچار بدفهمی دیگری شده‌اند؛ اولاً این اتهام زمانی مصداق دارد که تبلیغ علیه "مبانی اسلام" انجام شده باشد. دوم این که خانم امیری برای انجام کار حرفه‌ای خود، یعنی انتشار گزارش تجمع کارگران و پی‌گیری اخبار بازداشت آن‌ها به محل دادسرا مراجعه کرده است.»
موسی برزین خلیفه‌لو طرح اتهام تبلیغ علیه نظام مرضیه امیری را به دلیل منتشر نشدن گزارش او از بازداشت شدگان روز جهانی کارگر در روزنامه مورد نظر، غیر قانونی می‌داند: «حتی اگر بپذیریم انتشار این گزارش به معنای تبلیغ علیه نظام است، وقتی این فعل به انجام نرسیده است، نمی‌توان به خاطر آن فرد را محکوم کرد.»
ارتباط با دولت متخاصم از راه طنزنویسی
اما کیومرث مرزبان با این که از اتهام اجتماع و تبانی به قصد بر هم زدن امنیت کشور تبرئه شده، به دلیل آن‌چه «ارتباط با دُوَل متخاصم» خوانده شده، با سنگین‌ترین اتهام ممکن روبهرو است.
از نظر موسی برزین خلیفه‌لو، همین اتهام هم باز با دید سخت‌گیرانه قضات دادگاه انقلاب صادر شده است: «ارتباط با دول متخاصم هم مثل اجتماع و تبانی به قصد بر هم زدن امنیت کشور، برای محکوم کردن منتقدان مورد استفاده برخی قضات دادگاه انقلاب قرار گرفته است. در حالی که وزارت امور خارجه ایران در اطلاعیه‌ای رسماً اعلام کرد جز کشور اسراییل، با دولت دیگری در حالت تخاصم قرار ندارد. طرح چنین اتهامی به بهانه ارتباط با امریکا بی معنا است.»
این حقوق‌دان در ادامه پیرامون اتهام ارتباط با دولت متخاصم برای کیومرث مرزبان می‌گوید: «اولاً دولت جمهوری اسلامی با دولت امریکا در جنگ نیست و اتفاقاً تا به حال چندین بار با امریکا مذاکره کرده است. دیگر این که ارتباط یک طنزنویس با یک رسانه به معنای ارتباط او با دولت‌های دیگر نیست.»
به گفته موسی برزین خلیفه‌لو، توهین به مقدسات و توهین به رهبری که اتهامهای دیگر مرزبان هستند، بارها برای سرکوب منتقدان مورد استفاده قرار گرفتهاند: «اصولاً مفهوم توهین در این جا بسیار مبهم است و به قاضی این اجازه را می‌دهد که بر اساس نظر شخصی به صدور حکم بپردازد. بسیاری از فعالان با همین اتهامات به زندان رفتهاند، در حالی که برخی دیگر که به حکومت نزدیک‌تر هستند، با اظهار نظرهایی بسیار تندتر مورد پیگرد قرار نمی‌گیرند.»
این حقوق‌دان با اشاره به تاریخچه و عملکرد دادگاه انقلاب در بررسی پرونده متهمان امنیتی می‌گوید: «دادگاه انقلاب اصولاً نهادی همسو با نیروهای امنیتی است و نمی‌توان احکام فله‌ای آن را مورد بررسی حقوقی قرار داد. در مورد آقای مرزبان هم سوال این است که چه طور یک طنزنویس با این سن می‌تواند این همه جرم سنگین را مرتکب شود؟»
موسی برزین خلیفه‌لو به عملکرد وزارت اطلاعات، به عنوان نهاد بازداشت کننده دو روزنامه‌نگار، یعنی مرضیه امیری و کیومرث مرزبان نقد جدی وارد می‌کند: «وزارت اطلاعات به هیچ وجه حق بازداشت متهمان را ندارد. بر اساس قانون تشکیل وزارت اطلاعات، این نهاد تنها می‌تواند گزارش کارشناسی خود را به قوه قضاییه ارایه دهد. این قوه قضاییه است که می‌تواند نیروی انتظامی را به عنوان ضابط قضایی، موظف به بازداشت متهمان کند. به همین ترتیب، گزارش وزارت اطلاعات که در دادسراها برای پرونده سازی علیه افراد استفاده می‌شود، کاملاً غیر قانونی است.»
اما برای اعتراض به احکام دادگاه‌های بدوی، از جمله حکم متهمان سیاسی، از چند روز پیش یک مانع بزرگ ایجاد شده است. «استجازه» یا کسب مجوز از آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی برای حذف موقت تشریفات ماده ۴۵۰ «آیین دادرسی کیفری»، به تشکیل نشدن جلسات دادگاه‌های تجدید نظر و از میان رفتن امکان دفاع متهم از خود انجامیده است.
موسی برزین خلیفه‌لو استجازه از رهبر برای عمل نکردن به یک قانون مصوب مجلس را امری کاملاً غیر قانونی می‌داند و می‌گوید نه در «قانون اساسی» و نه در قوانین عادی هم راهی برای اعتراض به آن مشخص نشده است.
او در مورد امکان دفاع از متهم در دیوان عالی کشور بعد از صدور حکم قطعی در دادگاه تجدید نظر می‌گوید: «حتی دیوان عالی کشور هم در این شرایط برای تغییر حکم نمی‌تواند کاری کند. دیوان تنها در شرایطی به احکام دادگاه‌های تجدید نظر رسیدگی می‌کند که متهم یا وکیل او با پیدا کردن مستندات جدید، درخواست اعاده دادرسی ارایه دهد. بنابراین، احکام متهمان سیاسی بعد از قطعی شدن در دادگاه تجدید نظر به طور مستقیم به اجرا گذاشته می‌شوند.»
با این شرایط، معلوم نیست سرانجام پرونده مرضیه امیری، کیومرث مرزبان و صدها فعال رسانه‌ای، مدنی و سیاسی در دادگاه‌ها به کجا می‌رسد.
مطالب مرتبط:
۲۳ سال و نه ماه حبس تعزیری به جرم نوشتن طنز
ده سال و نیم زندان و ۱۴۸ ضربه شلاق؛ جرم: روزنامه نگاری
کلاف سردرگم اتهامات امنیتی و سیاسی برای روزنامه‌نگاران و کارگران
چند پیشنهاد حقوقی برای پی‌گیری پرونده افراد بازداشت شده در روز کارگر
انتقال مرضیه امیری به زندان اوین و تمدید بازداشت موقت این روزنامه‌نگار
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر