شایا گلدوست
من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر» با یکی از کنش‌گران و اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسایل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. میهمان این برنامه، «شقایق نوروزی»، بازیگر، فعال حقوق زنان و موسس صفحه «می‌تو ایران» است. با او درباره رسانه‌ها و تاثیر آن‌ها در فرهنگ‌سازی و بهبود شرایط جامعه رنگینکمانی صحبت می‌کنیم.
در دنیای امروز که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها حرف اول را در تبادل اطلاعات می‌زنند، نمی‌توان نقش تعیین‌کننده و تاثیرگذار آن‌ها را در فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی و تغییر شرایط برای بسیاری از اقلیت‌ها و گروه‌های به حاشیه رانده شده نادیده گرفت. در چند سال اخیر، با روی کار آمدن شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام و توییتر در جامعه فارسی‌زبان، شاهد حضور پررنگ‌تر اعضای جامعه رنگینکمانی در فضای مجازی هستیم. فعالیت این افراد، گروه‌ها، سازمان‌های مرتبط و حامیان آن‌ها تاثیر غیرقابل انکاری بر آگاهی جامعه ایرانی درباره موضوعات جنسی و جنسیتی گذاشته است. هرچند تا رسیدن به نقطه ایده‌آل راه درازی در پیش است.
در شرایطی که رسانه‌های داخلی که زیر نظر قوانین حکومتی فعالیت می‌کنند، هیچ‌گونه آموزشی درباره تنوع هویت‌های جنسی و جنسیتی نمی‌دهند، رسانه‌های آزاد که در خارج از مرزهای کشور در حال فعالیت هستند، بخشی از این وظیفه را بر عهده گرفته‌اند. البته نقش پر‌رنگ جامعه رنگینکمانی در فضای مجازی و حقیقی، این رسانه‌ها را وادار به پرداختن به مطالبات آن‌ها کرده است.
در اکثریت جوامع، رسانه تصویری مانند تلویزیون و سینما بیشترین مخاطب عام را داشته است و می‌تواند با پیام‌ها و محتوایی که تولید می‌کند، بر روی جامعه تاثیرگذار باشد. با تجربه‌ای که به عنوان یک زن سینماگر دارید، در فضای رسانه‌ای و سینمای ایران تا چه اندازه امکان پرداختن به موضوعات جنسی و جنسیتی وجود دارد؟
- ما راجع به حکومتی صحبت می‌کنیم که به راحتی، حتی در مجامع بین‌المللی، یک سری مرزهای حقوق بشری را رد کرده است و هیچ‌گونه نگرانی از این موضوع ندارد. از این رو، از رسانه این حکومت چه انتظاری می‌توان داشت؟ چه در قوانین و چه در آموزش که بخشی از آن رسانه است، سعی می‌شود اقلیت‌های جنسی و جنسیتی حذف شوند. در مورد زنان هم این موضوع صدق می‌کند. اما فشاری که بر جامعه رنگینکمانی وارد می‌شود، بسیار بیشتر و پیچیده‌تر است. حکومت از قوانین و از رسانه برای نهادینه کردن مسایل مورد تایید خود در جامعه استفاده و فضا را برای گروه‌هایی مانند جامعه رنگینکمانی نا‌امن می‌کند؛ تا اندازه‌ای که اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در این فضا برای حقوق اولیه خود در حال مبارزه هستند. با توجه به این امر، نه فضایی وجود دارد و نه تمایلی که افراد در رسانه و در سینما به موضوع جامعه رنگینکمانی بپردازند.
به نظر می‌آید در سال‌های گذشته، در سینما اتفاقاتی افتاده است. در زمینه تئاتر هم شاهد موفقیت‌هایی بوده‌ایم. اما محصولات تولید شده در گذر از تمام لایه‌ها و فیلترهای ستیز با جامعه رنگینکمانی، جای بحث دارند؛ این که این محصولات تولید شده تا چه میزان در جهت نشان دادن این گروه اجتماعی تاثیرگذار بوده‌اند یا این که به ضرر آن‌ها تمام می‌شوند
من به شخصه تا به امروز از کارهای انجام شده در این زمینه خوشحال نیستم؛ حتی از سوی هنرمندانی که به نظر مستقل‌تر می‌آیند. از دید من که یک کنش‌گر هستم، نمی‌توان گفت که کار خوبی انجام شده و متاسفانه وضعیت تا به امروز امیدوارکننده نبوده است. البته لازم به ذکر است که پرداختن به موضوعی تا به این حد ممنوع، بسیار پیچیده است و کار ساده‌ای نیست. با این حال، از دیدگاه من، هنرمندان صاحب امتیاز که عضو جامعه رنگینکمانی نیستند و امنیت اجتماعی لازم را در جامعه دارند، در این زمینه بسیار کم‌کاری کرده‌اند.
آیا تمامی کم و کاستی‌هایی که وجود دارد، به دلیل موانع و ممیزی‌های قانونی هستند یا این که آگاهی و دانش لازم نسبت به جامعه رنگینکمانی در بین قشر هنرمند و سینماگر نیز وجود ندارد؟
- به نظر من، دلیل بیشتر ناآگاهی است. این ناآگاهی نیز به کاستی‌های آموزشی زیر سایه حکومت سیاسی برمی‌گردد. اما اگر از ممیزی و سانسور بگذریم، بسیاری از افراد که تصمیم به پرداختن به موضوعات جامعه رنگینکمانی می‌گیرند، نگاه درستی به مساله ندارند. در فضای امروز نمی‌توان عدم آموزش را دلیل کافی برای این ناآگاهی دانست، چون با وجود اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات به شکلی در دسترس قرار دارند. متاسفانه عدم مسوولیت‌پذیری از سوی سیستم حاکم بر اقشار دیگر نیز تاثیرگذار بوده است. شخص به عنوان یک هنرمند نیز این مسوولیت را در خود نمی‌بیند که خود را آموزش دهد و آگاهی لازم را کسب کند. متاسفانه ضرورت فهم این موضوعات که به حقوق بشر، به تعریف ما از عدالت و دموکراسی و غیره مربوط است، از ما دریغ شده است و هنرمندان نیز دست به آموزش درست خود نمی‌برند. اگر غیر از این باشد، هنرمندان و افراد رسانه می‌توانند تغییرات لازم را ایجاد کنند.
تجربه شخصی شما به عنوان یک زن و یک بازیگر در فضای رسانه‌ای ایران به چه شکلی بوده است؟
- با شنیدن این سوال، موارد زیادی به ذهنم می‌آید. هم به عنوان یک زن و هم به عنوان یک بازیگر تبعیض و سرکوب، بخش بزرگی از تجربه زیسته‌ام بوده است. این در تمام لایه‌های زندگی ما وجود دارد؛ مخصوصا به عنوان یک زن در جامعه ایران. تجربه من و بسیاری از زنان در آن جغرافیا، یک عمر مبارزه است که اگر وضعیت به گونه دیگری بود، این عمر می‌توانست صرف کار، پیشرفت و استفاده از توانایی‌های‌مان شود.
اخیرا شاهد پیوستن زنان سینماگر از داخل ایران به جنبش «می‌تو» هستیم؛ زنانی که به آزار‌های جنسی و جنسیتی در فضای سینمای ایران اعتراض کرده‌اند. نکات بسیار جالبی در این حرکت وجود دارد. یکی از این نکات این است که بعد از سال‌ها، زنان سینماگر به این نتیجه رسیده‌اند که بر سر موضوعاتی توافق‌نظر دارند. به عبارتی، ابهام و سکوت شکسته شد؛ سکوتی که خشونت را پایدار می‌کند و آن را گسترش می‌دهد. به نظر من، این یکی از مهم‌ترین حرکت‌هایی است که زنان ایران در طول تاریخ مبارزات خود انجام داده‌اند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر