چتر رنگین‌کمانی اجرای نمایش رابینسون کروزو را متوقف کرد

شایا گلدوست 

اجرای نمایش «رابینسون کروزو» به کارگردانی «علیرضا کوشک‌جلالی» در شهر قم بعد از اولین شب اجرا متوقف شد.

«سعید برجعلی»، بازیگر و دستیار کارگردان این نمایش در گفت‌وگویی که با «ایسنا» (خبرگزاری دانشجویان ایران) داشته، دلیل توقیف اجرای این نمایش را از سوی مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد قم، حجاب تماشاگران و رنگ چتری که جزو آکسسوار کار است، بیان کرده است. 

او درباره پروسه آماده‌سازی این نمایش توضیح داده است: «این نمایش پیش از این در سال ۱۳۹۸، پیش از دوران کرونا به مدت ۲۸ شب در قم اجرا شده بود. بعد از فروکش کردن کرونا و از آن‌جا که کوشک‌ جلالی، کارگردان این نمایش مقیم آلمان است و بار دیگر به ایران آمد، فکر کردیم از حضورش استفاده کنیم و بار دیگر نمایش را روی صحنه بیاوریم. به همین دلیل، اردیبهشت ماه بار دیگر نمایش مورد بازبینی قرار گرفت و چهار مورد اصلاحیه از سوی شورای نظارت و ارزش‌یابی قم اعلام شد که آن‌ها را انجام دادیم و شورا هم مجوز اجرای این نمایش را صادر کرد.»

برجعلی در ادامه صحبت‌های خود به اجرای این نمایش در تالار فرهنگ و هنر وزارت ارشاد استان قم اشاره می‌کند و می‌گوید بعد از اولین اجرا، ناگهان اعلام شد که این نمایش از سوی مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد قم، «حسنی کاشانی»، توقیف شده است. در پاسخ به جویا شدن دلیل توقیف این نمایش، به حجاب تماشاگران و نیز رنگ یک چتر که در این نمایش استفاده شده است، اشاره کرده‌اند: «چون معتقد بودند رنگ این چتر، نماد هم‌جنس‌گرایی است. در حالی که این نمایش درباره جنگ و صلح است؛ درباره جنگی که به صلح می‌رسد. جنگی بی‌رحمانه بین دو انسانی که زبان و فرهنگ یک‌دیگر را نمی‌شناسند، درمی‌گیرد ولی رفته رفته این جنگ به آشتی می‌رسد و در این دوستی، دیگر زبان یا فرهنگ عامل تعیین‌ کننده‌ نیست. کاملا مشخص است که این نمایش هیچ ارتباطی به هم‌جنس‌گرایی ندارد.»  

پرچم رنگین کمانی، پرچمی شامل چند رنگ است که به صورت افقی در کنار هم قرار گرفته‌اند. رنگ‌های این پرچم برگرفته از رنگ‌های رنگین‌کمان هستند. رنگ‌های اصلی رنگین کمان با رنگ‌های این پرچم تفاوت دارند اما طراحی‌های بسیاری در سراسر دنیا این رنگ‌ها را به ترتیب در پرچم قرار می‌دهند که شامل قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی و بنفش است. 

در ماه افتخار سال ۲۰۱۷، گروهی از فعالان ساکن فیلادلفیا کمپینی تحت عنوان «رنگ بیشتر، افتخار بیشتر» راه انداختند که در نتیجه آن، دو رنگ به پرچم رنگین‌کمانی اضافه شد؛ رنگ‌های سیاه و قهوه‌ای که نماد افراد رنگین‌پوست در جامعه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی هستند.

آن طور که مشخص است، چتر استفاده شده در این نمایش به رنگ پرچم جامعه رنگین‌کمانی است و همین امر یکی از دلایل توقیف این نمایش عنوان می‌شود. 

برجعلی در پستی در صفحه اینستاگرام خود، نارضایتی و ناراحتی خویش را از توقیف این نمایش با نوشتن بخش‌هایی از مصاحبه‌اش با ایسنا ابراز کرده است. او‌ در ادامه صحبت‌هایش اضافه می‌کند: «بعد از این ماجرا از ما خواستند سه روز صبر کنیم تا مشکل را حل کنند و ما هم صبر کردیم. برای ما عجیب بود که نمایش چرا به این دلایل توقیف شده است. اولا که حجاب تماشاگران به گروه اجرایی ربطی ندارد و حراست سالن می‌تواند در این زمینه به آن‌ها تذکر بدهد؛ هم‌چنان‌که در همان اولین شب اجرای ما، برای اولین بار دیدیم ماموران حراست در سالن حضور داشتند و به تماشاگرانی که از نظر آن‌ها حجاب‌شان قدری مساله داشت، اجازه ورود نمی‌دادند. از طرف دیگر، مساله چتر هم به راحتی قابل حل است. ما می‌توانیم از چتری با رنگی دیگر استفاده کنیم. هیچ یک از این دلایل، دلیل بر توقیف یک اثر نمایشی نیست.»

او می‌گوید حتی توقیف‌ نمایش را در قالب نامه‌ای کتبی به آن‌ها ارایه نداده‌اند و به خبرنگاران قم نیز اجازه داده نشده است که در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند. 

این طور‌که در خبرها آمده است، با قطعی شدن توقف اجرای نمایش، «علی فرحناک»، دبیر شورای نظارت و ارزش‌یابی تئاتر استان قم استعفا داده است تا به این شکل، حمایت و هم‌دلی خود را با عوامل این نمایش و اهالی تئاتر و‌ سینما اعلام کرده باشد. 

سعید برجعلی در انتهای صحبت‌های خود با ابراز تاسف از آن‌چه پیش آمده است، می‌گوید این آخرین نمایشی بود که در این استان کار کرده است و هیچ انگیزه و انرژی‌ برای کار کردن در این شرایط سخت و بی‌مهری‌ ندارد و برای همیشه از این شهر خداحافظی می‌کند.

مساله پوشش زنان سال‌ها است که دغدغه بزرگ حکومت بوده است. از سال‌های اولیه انقلاب بر خلاف آن‌چه تصور می‌شد، نوع پوشش زنان و حجاب اجباری به مساله‌ای قانونی تبدیل شد. حکومت در طی بیش از ۴۰ سال هزینه‌های هنگفتی را برای اجرای این قانون صرف کرده است. اما مساله جامعه رنگین‌کمانی و نمادهای رنگین‌کمانی حساسیت تازه‌ای هستند که حکومت نسبت به جامعه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی از خود نشان می‌دهد. طی سال‌های اخیر که اعضای جامعه رنگین‌کمانی، سازمان‌های حقوق بشری و حامیان و فعالان برابری جنسیتی به آموزش جامعه با تولید محتوا می‌پردازند، گویی نقشه حکومت در انگ‌انگاری و بیمارپنداری اعضای جامعه رنگین‌کمانی نقش بر آب شده است. حساسیت آن‌ها تا جایی برانگیخته شده است که با هر چیز که نمادی از رنگین‌کمان داشته باشد، برخورد می‌کنند یا سعی در تغییر آن دارند. می‌توان این گونه تصور کرد که موجودیت جامعه رنگین‌کمانی دیگر قابل انکار نیست و این بار  سیستم حاکم شمشیر را از رو بر علیه این قشر همیشه در سرکوب می‌کشد.