ممنوعیت موضوع جامعه رنگین‌کمانی در جشنواره فیلم کوتاه تهران

شایا گلدوست

«همشهری آنلاین» در گزارشی، از ممنوعه‌های «جشنواره فیلم‌ کوتاه تهران» خبر داد. 

بنا بر این گزارش، «مهدی آذرپندار»، دبیر جشنواره در نشست خبری سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران که قرار است از ۲۷ مهر ۱۴۰۱ برگزار شود، گفته است: «مضامین ممنوعه در جشنواره امسال درباره دگرباش‌ها و اقلیت‌های جنسی است که نه می‌توانیم با این موضوع فیلم بپذیریم و نه می‌خواهیم چنین کاری را انجام دهیم. عجیب است که در موضوع دگرباش‌ها به اندازه انگشتان دو دست فیلم داریم.»

«محسن ارشدی»، فیلم‌ساز، خود به تازگی فیلم کوتاهی با عنوان «هسته سوم» را کارگردانی کرده اما به دلیل موضوع که داستان زندگی یک مرد هم‌جنس‌گرا است، فیلم را تنها به جشنواره‌های خارجی فرستاده است. او در‌باره ممنوعیت پرداختن به جامعه رنگین‌کمانی در جشنواره فیلم‌های کوتاه تهران می‌گوید: «به نظر من، اولین بار نیست که با صراحت درباره این ممنوعیت گفته می‌شود. من اجازه پخش فیلم خود را به کمپانی ایران فیلم داده‌ و مشتاق این بودم که فیلم برای نمایش به جشنواره‌‌های داخلی، مثل جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران نیز ارسال شود اما با مخالفت کمپانی روبه‌رو شدم؛ به این دلیل که آن‌ها بر اساس تجربه‌ای که داشتند، معتقد بودند فیلمی با این موضوع نه تنها اجازه راه‌یابی به جشنواره را نخواهد داشت بلکه ممکن است برای سازنده فیلم و کمپانی نیز ریسک بالایی داشته باشد. آن‌ها گفتند که در دوره‌های گذشته مواردی داشته‌اند که حتی به بازداشت فیلم‌ساز نیز ختم شده است.»

مهدی آذر پندار، دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران هم‌چنین مقوله کودک‌کشی و خشونت درباره کودکان را نیز جزو موضوعاتی عنوان کرده است که روی آن‌ها سخت‌گیری و حساسیت زیادی وجود دارد.

محسن ارشدی در این‌ باره می‌گوید: «جامعه ما در مورد هر چیزی که محدودیت گذاشته شده، از آن مورد لطمه فراوانی خورده است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، کودک‌آزاری هم جزو تابوهای صداوسیما است و اصلا به این موضوع پرداخته نمی‌شود اما در خبرها متوجه زیاد شدن این اتفاق هستیم. ممنوعیت پرداختن به موضوع جامعه رنگین‌کمانی نیز مهم‌ترین تاثیری که بر این افراد می‌گذارد، افسردگی و طرد شدن از جامعه است که لطمه بزرگی به خود جامعه می‌زند. زیرا تک تک انسان‌ها می‌توانند باعث رشد یک جامعه باشند و جامعه رنگین‌کمانی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ همان‌طور که در واقع نیز استعدادهای بی‌نظیری از این دوستان مشاهده می‌کنیم.»

او در انتها درباره تاثیر ممیزی‌ها بر تولید‌کنندگان و فیلم‌سازان می‌گوید: «دوستانی دارم که به این مسایل پرداخته‌ و در جشنواره فیلم کوتاه تهران اجازه ارسال اثر خود را نداشته‌اند. از آن جا که سینمای فیلم کوتاه مستقل است و با زحمت فراوان یک فیلم ساخته می‌شود، فیلم‌ساز از ساخت آثاری با این مضامین پشیمان می‌شود. بنابراین، به این دلیل که کارش دیده نمی‌شود و بازخوردی ندارد، به اجبار یا به سمت موضوعات مورد دل‌خواه و تایید شده حکومت می‌رود و یا این که این حرفه را می‌بوسد و برای همیشه کنار می‌گذارد؛ نمونه این اتفاق برخی از  دوستانم هستند که در حال حاضر فقط تدریس می‌کنند.»

ارشدی که مدتی در حوزه ویدیو ژورنالیست در روزنامه «ایران» فعالیت داشته است، می‌گوید: «آن‌جا هم به عوامل می‌گفتند ما می‌دانیم که جامعه اوضاع خوبی ندارد اما شما بازتاب خبری از نکات خوب جامعه داشته باشید و مواردی که سیاه‌نمایی دارند را پخش نکنید. این شد که ما کلا از حوزه خبر دل‌زده شدیم.»

در چند سال اخیر شاهد ساخت فیلم‌های سینمایی و سریال‌هایی برای شبکه نمایش خانگی بوده‌ایم که بخشی از داستان یا در حاشیه داستان اصلی به موضوع جامعه ترنس در ایران پرداخته شده است؛ افرادی که با فتوای شرعی «روح‌الله خمینی»، اولین رهبر جمهوری اسلامی، مجاز به انجام ترنزیشن و تطابق خود با دوگانه جنسی و جنسیتی مردانه و زنانه در ایران هستند. از جمله این فیلم‌ها و سریال‌های تولید شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فیلم «آتش بس» ساخته «تهمینه میلانی»، «آینه‌های روبرو» به کارگردانی «نگار آذربایجانی»، «گیلدا» ساخته «امیر بنکدار» و «کیوان علیمحمدی»، «بیوگرافی» به کارگردانی «فاطمه ثقفی»، «دم سرد» به کارگردانی «عباس رزیجی»، سریال «گلشیفته» ساخته «بهروز شعیبی»، سریال «ممنوعه» به کارگردانی «امیر پورکیان»، «هفت و‌ نیم» به کارگردانی و نویسندگی «نوید محمودی»، سریال «هم‌گناه» به کارگردانی و‌ تهیه‌کنندگی «مصطفی کیایی» و «آن‌ دیگری» ساخته «امیر توکلی». 

هرچند حکومت با تمامی ممنوعیت‌‌ها و محدودیت‌ها سعی در به حاشیه راندن قشر رنگین‌کمانی در ایران دارد اما شاهد این هستیم که اعضای این جامعه در سال‌های اخیر زیر بار تمامی فشار‌ها، خشونت‌ها و تبعیض‌ها، صدای خود را بلندتر کرده و حق خود را فریاد می‌زنند؛ هرچند تا رسیدن به نقطه آزادی، مسیری طولانی پیش‌رو است.