مرور رسانه‌ها؛ جام‌جم و سقوط سطح انتظار از رسانه ملی

تنوع رسانه، تفاوت سطح انتظار را رقم زده است. امروزه مخاطبان با اشکال مختلف رسانه مواجه هستند و برای دریافت اخبار و اطلاعات به یک فرم خاصی از رسانه مقید نیستند. مرجع اطلاع‌رسانی می‌تواند رسانه ملی، رسانه‌های محلی، شهروند-خبرنگاران، وب‌سایت‌های خبری، مجلات تحلیلی، رسانه‌های جست‌وجوگر و … باشد. یکی از راه‌های شناخت اعتبار یک خبر، مرجعی است که آن را منتشر کرده است. برای مخاطب اعتبار خبری که از رسانه‌ای بین‌المللی یا رسانه‌ای ملی و فراگیر منتشر می‌شود، با خبری که یک شهروند-خبرنگار یا یک نشریه محلی منتشر کرده، یکسان نیست. طبیعتا انتظار مخاطب این است که خبر منتشره توسط رسانه‌ای فراگیر، از بالاترین سطح دقت و صحت برخوردار و مبتنی بر اصول و اخلاق حرفه‌ای باشد؛ به همین دلیل وقتی از راوی خبری می‌پرسیم: «مطمئنی؟» بلافاصله می‌گوید، فلان رسانه (رسانه‌ای که به نظر عموم معتبر است) منتشر کرده، یعنی مو لای درزش نمی‌رود. 

به این گزارش که با تیتر «مجلس ۱۴ سکه مهریه زنان را تصویب کند/ مردم درباره مهریه چه می‌گویند؟»، منتشر شده، توجه کنید. در این گزارش آمده است: «در صفحات شبکه‌های مجازی، با توجه به افزایش لحظه به لحظه و سرسام‌آور قیمت سکه، مردم نظرات مختلفی را نسبت به مشکلات خاص به‌وجود آمده ناشی از مهریه بیان می‌کنند که در ادامه به آن می‌پردازیم. با روی کار آمدن دولت آیت‌الله رئیسی که در دوران ریاست بر قوه قضاییه از نزدیک بر مشکلات و معضلات مهریه سنگین آگاه بودند و با افزایش سرسام‌آور قیمت سکه بهار آزادی، امید می‌رفت، روند تصویب قانون مهریه ۱۴ سکه بتواند تسریع شود. ولی گویا هنوز فرصت رسیدگی نشده است. افزایش قیمت سکه یکی از علل سستی بنیاد خانواده شده است. زیرا زنان را وسوسه می‌کند که با درخواست مهریه پول سنگینی به جیب بزنند یا با شکایت و زندانی کردن به تحقیر مردان بپردازند. از مجلس و آقای رئیسی درخواست عاجزانه داریم، با اصلاح قانون به هزاران مشکل انباشته شده در این رابطه خاتمه دهند. در ادامه دیدگاه‌های مختلف شهروندان درباره مشکلات ناشی از گرانی سکه و لزوم تصویب طرح ۱۴ سکه را می‌خوانید:

۱. سلام. واقعا این مهریه معضلی شده الان هر زنی کمه کم ۱۱۰ سکه مهریه داره، ۱۰ تا مرد هم نمی‌تونه ۱۱۰ سکه بده، بازم ۱۴ تا بشه می‌شه تحمل کرد.

۲. سلام. خدایی قدیم مردا مرد بودن، زنها هم ی پا مرد. ولی الان بلانسبت بعضی خانمها اکثرا نامرد شدن. زنها فقط دنبال مهریه هستن .خداوکیلی پسرها هم به امید ساختن زندگی خوب ازدواج میکنن ولی خانم‌ها اکثرا دنبال پول و مهریه هستن. اگه ی سری باور ندارن، برن دادگاهها ببینن خانما مهریه اجرا گذاشتن. خیلی‌هام گرفتن ماشین انداختن زیر پاشون دور دور میکنن. خدایی درسته پسرا زحمت بکشن، دخترا بگیرن کیف کنن۳. کجای این کره خاکی این قانون مسخره هستش. اصلا مرد چرا باید بره زندان به خاطر مهریه؟ اونم تو این وضعیت اقتصادی به‌والله مسخره‌بازیه

۴. این قانون مسخره مهریه برا همیشه باید تموم بشه. چه لزومی داره مرد بیاد پول مفت به زن بده در حالی که هردو از زندگی لذت بردن

۵. مرگ بر کاسبان مهریه

۶. خاک تو سره ما با این قانون مسخره. ما تو کجای دنیا کلمه‌ای به اسم مهریه هستش. زنان مهریه رو واسه خودشون منبع درآمد کردن. مهریه رو میگیره یا ماشین با یا خونه کوچیک می‌خره میوفته تو کوچه خیابونا. هر روز با یه نفر عشق و حال میکنه. این است فرهنگ جامعه ما

۷. سیر تصویب به این شکل خواهد بود: مجلس می‌تواند قانونی تصویب کند که برای مهریه سقف ۱۴ سکه قرار داده شود. ولی احتمالا به دلیل محدود کردن مهریه، شورای نگهبان آن را خلاف شرع اعلام کند. مجلس می تواند بر مصوبه خود اصرار داشته باشد و آن را برای تصویب به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال کند و در آنجا این مصوبه تصویب شود و این حاکمیت مهریه برای همیشه پایان دهند.

۸. نمیشه سقفی برای مهریه تعیین کرد. خیلی از پدرها راضی به ازدواج دخترشون با ی پسر غریبه و ناشناس نیستن. اما مجبورا با ازدواج دخترش موافقت میکنه. باید ی مهریه باشه ک دل پدر قرص بشه یا نه

۹. خیلی از دخترها هستند ک با مهریه پنج سکه هم حاضر هستند ازدواج کنند

۱۰. سلام اگه مهریه نبود خیلی از پدرها راضی به ازدواج دخترشون نمیشدن. مهریه فقط برای دختر نیست برای قرص شدن دل پدر هم هست

۱۱. قانون مهریه زمانی تصویب شده که مثلا سکه ۱۰۰ هزار تومان بوده ارزش نداشته، الان سکه ۱۳ میلیون تومان هم بیشتر است و واقعا نیاز هست تا این قانون مجدد اصلاح بشه، جوان های ما اسیر زیاده‌خواهی‌ها و کاسبی‌های زنان شده‌اند، این درست نیست»

اگر نام رسانه منتشرکننده این گزارش را ندانیم، قاعدتا حدس‌مان این است که یک وب‌سایت ناشناس یا یک شهروند-خبرنگار تازه‌کار یا یک نشریه محلی کم‌اعتبار این گزارش را منتشر کرده است؛ گزارشی که نه منبع دارد، نه نویسنده آن معلوم است و نه متن ویرایش شده دارد و نه الفبای روزنامه‌نگاری در آن رعایت شده است؛ متنی پر از غلط املایی و ویرایشی. (بخشی از غلط‌های فاحش این گزارش در مطلب ما درست شده است.)

احتمالا کمتر مخاطبی حدس می‌زند که این گزارش توسط خبرگزاری جام‌جم وابسته به سازمان صداوسیما منتشر شده است. این گزارش که روز ۱۴اردیبهشت۱۴۰۱ منتشر شده، «قاعده اعتبار رسانه و سطح انتظار» را کاملا مخدوش کرده است. نه می‌توان گفت رسانه ملی آن‌قدر نازل شده که باید سطح انتظار از آن را در حد وب‌سایت‌های ناشناخته آماتور پایین آورد و نه می‌توان تعریفی جدید از سطح انتظار ارائه کرد که در آن چنین گزارشی در رسانه ملی بگنجد.

این گزارش از آن جهت که منبع آن و نام نویسنده آن مشخص نیست، مصداق گزارشی جعلی است.

این گزارش از آن جهت که به لحاظ تحلیلی انسجام ندارد، زوایای مختلف موضوع بررسی نشده، فاقد ارزش خبری است و قاعدتا نباید از فیلتر دروازه‌بانی خبر در جام‌جم رد می‌شد.

این گزارش از آن جهت که منتقل‌کننده ۱۱ کامنت در شبکه‌های اجتماعی است، قابل تعمیم به عموم نیست؛ بلکه دیدگاه جمع بسیار کوچکی را مطرح می‌کند که احتمالا هم‌راستا با افکار تهیه‌کننده آن بوده‌اند، پس استفاده از عنوان «مردم چه می‌گویند» جعلی و مصداق دیس‌اینفورمیشن است.

چنین گزارش‌هایی، اعتبار رسانه‌های فراگیر و ملی را مخدوش می‌کنند و نمی‌توان آن‌ها را واجد عنوان «Legacy Media» یا «رسانه‌های معتبر، اثرگذار و ماندگار» دانست. رسانه‌های فراگیر، اگر می‌خواهند اعتبار و مخاطب خود را حفظ کنند، نمی‌توانند نسبت به انتظار مخاطب بی‌تفاوت باشند و هر گزارشی را منتشر کنند. انتظار مخاطب از رسانه‌ها، میزان اعتبار آن‌ها را تعیین می‌کند.