اِدمان آیوازیان؛ نقاش، معمار و طراح برجسته ارمنی‌

مروارید دهقانی، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«اِدمان آیوازیان»، نقاش، معمار و طراح برجسته ارمنی‌تبار اهل ایران در ۲۰مرداد۱۳۱۰ در تهران متولد شد.

اِدمان نقاشی را از سیزده سالگی شروع کرد و در شانزده سالگی موفق به دریافت جایزه نخست مسابقه بین‌المللی نقاشان جوان تهران شد. ۹ سال بعد جایزه فرهنگ و هنر دوسالانه تهران را از آن خود ساخت و در پی آن برای شرکت در دوسالانه ونیز انتخاب شد.

در واقع کار او زمانی صورتی جدی‌تر به خود گرفت که یکی از نقاشی‌هایش به یکی از نمایشگاه‌های کودکان یونسکو در سال ۱۳۲۶ راه یافت.

آیوازیان نقاشی را در فرهنگستان هنرهای زیبای رم و معماری را از ۱۹۷۳ در انگلستان فرا گرفت. داستان کودکی و مهاجرت را خودش این‌طور تعریف کرده است: «خیلی زود پدرم را از دست دادم. ۹ سال داشتم و بزرگترین فرزند خانواده بودم. ما چهار تا بچه بودیم و مادر به زحمت ما را بزرگ کرد. ناچار مرا به پرورشگاه اصفهان فرستادند و سه سال آن‌جا در مدرسه شاه‌عباس تحصیل کردم، خوب آن زمان جنگ بود و همه در مضیقه بودند، دوران سختی بود. بعد از سه سال به تهران بازگشتم و به مدرسه مهر رفتم؛ در آن‌جا بهترین نمراتم در نقاشی بود. بعد به دبیرستان تمدن رفتم. برای نقاشی سقف سفارت مصر، ناصر مانی به دنبال جوانی برای دستیاری می‌گشت و مدیر مدرسه تمدن مرا به وی پیشنهاد کرد. ساختمان سفارت آن زمان مصر، اکنون به موزه آبگینه و سفالینه تبدیل شده‌ است. بعد انجمن مشاگویت (فرهنگ) درست شد که عده‌ای از جوانان را برای ادامه تحصیل به ارمنستان فرستاد. من در ابتدا به انگلیس رفتم و در رشته معماری درس آموختم و دیپلم معماری گرفتم. معماری را هم به این دلیل انتخاب کردم که در سال‌های آخری که ایران بودم. به این کار مشغول بودم، چون آن زمان هم مانند الان از نقاشی نمی‌شد، گذران زندگی کرد. من برای یک معمار کارهای تزیینات داخلی می‌کردم و به این ترتیب وارد عرصه معماری شدم.»

 طراحی و نظارت بر اجرای «هتل گاجره» و «دبیرستان ارمنی طوماسیان» از نخستین کارهای او پس از بازگشت به ایران بودند. از آثار دیگر اِدمان می‌توان به طراحی داخلی مسجد فرودگاه بین‌المللی «ملک خالد ریاض»، نقاشی دیواری سالن انتظار فرودگاه بین‌المللی «ملک عبدالعزیز»، جده، نقاشی دیواری برای موزه ملی عربستان سعودی و طراحی موزاییک برای مسجد جامع عمان اشاره کرد.

او تنها هنرمند ایرانی است که به عضویت «انجمن سلطنتی نقاشان رنگ روغن انگلستان» پذیرفته شده است.

نقاشی‌های ادمان آیوازیانرا در ایران می‌توان در کلیسای سرکیس مقدس تهران، کلیسای ارامنه آبادان، کلیسای ارامنه‌ اهواز، شرکت نفت تهران، موزه‌ی ملی و موزه‌ هنرهای معاصر تهران دید. آیوازیان که در طراحی کتیبه‌های خط ثلث و کوفی و کاشیکاری‌های مساجد عربستان، کویت و عمان از نقاشی اسلامی و ایرانی تاثیر پذیرفته ‌می‌گوید: «در دیوار شرکت ملی نفت ایران با کاشی‌کاری اصفهان و کاشی‌کاری مدرن تصویری از پالایشگاه را نشان دادم، متاسفانه چند سال پیش وقتی به آن محل رفتم دیدم، کتابخانه‌ای جلوی آن گذاشته‌اند و به همین دلیل دیگر به فکر این‌که کارهایم بر روی دیگران اثر بگذارد، نیستم؛ بلکه فقط عشق به نقاشی است که باعث می‌شود، این کار را ادامه بدهم.»

 ادمان آیوازیان، چهل سال بعد از مهاجرت به تهران بازگشت و آبان ماه ۱۳۸۹، نمایشگاهی در «آرت سنتر» تهران برگزار کرد.

نمایشگاه «نقاشی‌های رنگ‌های سرزمین مادری‌ام» شهریور ماه ۱۳۹۵ در گالری فرهنگسرای نیاوران برپا شد و آبان ۱۳۹۷ آخرین نمایشگاهی که تهران میزبانی او را کرد، در باشگاه «آرارات» بود.

آیوازیان در تاریخ ۶ فروردین ۱۳۹۹ در سن ۸۸ سالگی بر اثر ابتلا به بیماری کروناویروس در لندن درگذشت.