تفاوت رسانه‌های ترویجی و پروپاگاندا در دقت و صداقت آن‌ها و رابطه آن‌ها با جامعه محوری نهفته است. مروجان ایده‌های مفید و راه‌گشا برای جامعه با استفاده از اطلاعات درست و دقیق می‌کوشند حامیان و همراهانی در جامعه و حکومت پیدا کنند ولی برای دستگاه پروپاگاندا، تحقق هدف و ایده حکومت مهم است و از این که به اطلاعات جعلی، گم‌راه کننده، فریبنده و دروغ متوسل شود، ابایی ندارد.
بخشی از همه پروژه‌های ترویجی، ایجاد کمپین رسانه‌ای است. بدون کمپین رسانه‌ای، هیچ پروژه ترویجی به سرانجام نمی‌رسد، زیرا رسانه‌ها بار انتقال پیام را به سوی مخاطبان و ذی‌نفعان حمل می‌کنند. بدون رسانه، پیام ترویج‌گری به جامعه هدف نمی‌رسد.
اما موفقیت کمپین رسانه‌ای را باید در دقت و سلامت جریان اطلاع رسانی جست‌وجو کرد؛ یعنی با اطلاعات دقیق و درست، فعالان رسانه‌ای به کمک فعالان مدنی می‌آیند تا ایده مورد نظر درست تبیین و نتایج را محقق سازند. با اطلاعات جعلی نمی‌توان دنبال تحقق اهداف متعالی و خیر عمومی رفت.
پروپاگاندا اما بر خود حد و مرزی قائل نیست و با اطلاعات درست و غلط، جهت‌دار و گاهی گم راه کننده و فریبنده، می‌کوشد ایده و اهداف حکومت را محقق سازد.
مساله جمعیت و فرزندآوری یا کنترل جمعیت می‌تواند در ذیل یک پروژه ترویجی قرار گیرد، زیرا منافع عمومی را در پی دارد. برخورد علمی و درست با مقوله جمعیت می‌تواند بیشترین تاثیر را بر منافع عمومی و منافع ملی داشته باشد. اما زمانی که این مساله سیاسی و بر پایه خواست قدرت، به سوژه رسانه‌ای تبدیل می‌شود، دیگر نمی‌توان آن را در چارچوب یک پروژه ترویجی تحلیل کرد.
به این کارتون خبرگزاری «جام‌جم» که روز ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ تحت عنوان «فرزندآوری از دهه ۶۰ تا دهه ۹۰ (کاریکاتور)» منتشر شده است، نگاه کنید:
این طرح، اعترافی دقیق است به این واقعیت که طراح و کارگردان باروری و ناباروی جامعه، حکومت است که در طول زمان با تغییر سیاست می‌کوشد کنترل زندگی مردم را در دست گیرد؛ همانی که دیروز خانواده‌ها را به پیش‌گیری از بارداری و انجام وازکتومی تشویق می‌کرد، حالا می‌کوشد با پول، مردم را به فرزندآوری متقاعد کند؛ طرحی جالب توجه که باید آن را خطای تیم پروپاگاندا دانست، زیرا برخلاف موج تبلیغی است که رسانه‌های حکومتی این روزها به راه انداخته‌اند.
اطلاعات جعلی، اثرگذاری رسانه را زایل می‌کند
رسانه زمانی اثرگذار است که از اعتبار عمومی برخوردار باشد. اطلاعات جعلی چیزی از اعتبار برای رسانه باقی نمی‌گذارند. این یک قاعده کلی است. رسانه‌های حکومتی در این هفته به اسم «هفته ملی جمعیت»، ده‌ها گزارش، خبر، یادداشت و تحلیل در مزایای فرزندآوری و ضرورت افزایش جمعیت منتشر کردند. عنوان برخی از این گزارش‌ها که توسط خبرگزاری‌های «تسنیم»، «فارس»، «مهر» و جام جم منتشر شده، به این شرح است:
پرده‌برداری از یک پرونده امنیتی در موضوع "جمعیت"/ «ع.ش» مهره کیست و چه ماموریتی دارد؟!
کنترل جمعیت ایران در دهه ۶۰ با ۱۳ نوع وسیله جلوگیری از بارداری!
کمک‌هزینه درمان ناباروری به ۱۰هزار زوج اعطا می‌شود
تسهیلات خاص فرزندآوری؛ از اعطای وام 150 میلیون تومانی تا خانه 200 متری!
مشوق‌های شهرداری تهران برای فرزندآوری
حمایت شهرداری از تشکل‌های مردمی در حوزه فرزندآوری و جمعیت
ایران چگونه در «چاه جمعیتی» نمی‌افتد/ شناسایی چالش‌های فرزندآوری
قانون جوانی جمعیت و گره‌هایی که باید باز شود
افکار عمومی بحران جمعیت را مسئله حاکمیت می‌داند
قانون جوانی جمعیت و گره‌هایی که باید باز شود
زمین یا مسکن «فرزندآوری» فقط به خانواده‌های تک همسری داده می‌شود
افکار عمومی بحران جمعیت را مسئله حاکمیت می‌داند
چند نفر مجرد دَمِ‌بخت در کشور داریم ؟
ازدواج پایدار باعث افزایش جمعیت می‌شود
می‌دانیم کاهش جمعیت کشور چه نتایجی دارد
لزوم اجرای سریع قانون جوانی جمعیت/ یک دهه فرصت سوزی شد
۵ درصد فیلم‌های سینما مخالف ارزش‌های خانواده است
نمی توان با دهه هفتادی ها بحران جمعیت را حل کرد
مادر شدن در جامعه باید تبدیل به ارزش شود
۱۱ میلیون مجرد در سن ازدواج داریم/ مسکن از عوامل عدم فرزندآوری
منابع تسهیلات برای مشاغل خانگی ۲۰۰ درصد افزایش یافته است
رشد جمعیت سالمندی ۳ برابر افزایش جمعیت کشور است
وزارت ارشاد در خدمت فعالان عرصه جمعیت است
تعلل ۹ ماهه دستگاه‌ها در اجرای قانون جوانی جمعیت
پشت حصار پیری (طرح)
۷ سال تا سیاهچاله سالخوردگی جمعیت
برخی از این گزارش‌ها بر مبنای اطلاعات جعلی به رشته تحریر درآمده‌اند، مثل گزارش‌هایی که از سالمندی ایران در دو سه دهه آینده خبر می‌دهند.
جعلی بودن این گزارش‌ها بارها توسط مراکز معتبر علمی رد شده‌اند؛ برای نمونه، مرکز ملی آمار ایران در سال ۱۳۹۸ در گزارشی بر اساس چهار فرضیه از نرخ باروری، اعلام کرد در افق ۱۴۳۰، در بالاترین فرض باروری، حدود ۱۶ درصد جمعیت ایران و در کم‌ترین فرض باروری، حدود ۲۰ درصد جمعیت ایران سالمند خواهند بود.
برخی از گزارش‌ها نیز مصداق بارز «تئوری توطئه» هستند و حتی می‌توان آن‌ها را گزارش‌های تدوین شده توسط نهادهای امنیتی و یا منتشر شده به سفارش آن‌ها دانست؛ مثل این دو گزارش خبرگزاری تسنیم:
پرده‌برداری از یک پرونده امنیتی در موضوع «جمعیت»/ «ع.ش» مهره کیست و چه ماموریتی دارد؟!
کنترل جمعیت ایران در دهه ۶۰ با ۱۳ نوع وسیله جلوگیری از بارداری!
کمتر فکت معتبری در این دو گزارش می‌توان یافت، بلکه بیشتر ادعاهایی هستند که براساس تئوری توطئه مطرح شده‌اند.
روشن است که این گزارش‌ها در پی تکرار اهمیت مساله فرزندآوری توسط رهبر جمهوری اسلامی، از سوی خبرگزاری‌های حکومتی تولید شده و در حمایت از این ادعای جعلی رهبری هستند که همگان را از «آینده هولناک پیری جمعیت» می‌ترسانند و به فرزندآوری و افزایش نرخ باروری تشویق می‌کنند. حال آن که اگر نگرانی نسبت به مساله جمعیت در ایران وجود داشته باشد، این نگرانی باید متمرکز بر خطر مهاجرت گسترده باشد. فقر، نبود چشم‌انداز تحول و بحران‌های متعدد زیست محیطی جامعه ایران را به جامعه‌ای مستعد مهاجرت تبدیل کرده‌اند و اگر مانعی به نام ویزا و پاسپورت کم ارزش نبود، این موج زودتر از این‌ها خود را نشان می‌داد.
اگر پروژه جمعیت ذیل یک پروژه ترویجی جامعه‌محور طراحی شده بود، امروز رییس جمهوری ایران به جای آن که خود را «مامور پی‌گیر مصوبات ستاد ملی جمعیت» معرفی کند، خود را مسوول رفع بحران‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران معرفی می‌کرد و می‌کوشید امید به زندگی و امید به تحول و امید به فردایی بهتر را به جامعه ایران بازگرداند، تا شاهد کاهش میل به مهاجرت و افزایش میل به فرزندآوری باشد.
پروپاگاندا در بیشتر مواقع نتایجی خلاف اهداف حکومت رقم می‌زند، زیرا مخاطب مجهز به تفکر انتقادی و پرسش‌گر، اسیر چنین صحنه‌آرایی‌هایی نمی‌شود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر