معلولان، اولین قربانی قتل عام نازی‌ها بودند

منبع: موزه یادبود هولوکاست در ایالات متحده‌ آمریکا، واشنگتن

 

خیلی‌ها در آلمان نمی‌خواستند وجود افرادی را به‌یاد بیاورند که با تصور آنها از «نژاد برتر» هم‌خوانی نداشته باشد؛ افرادی که «معلول» یا «ناشایست» خوانده می‌شدند. این افراد که از بیماری‌های روحی و روانی و ناتوانی‌های جسمی رنج می‌بردند، برای جامعه «بی‌فایده» بودند. بسیاری بر این باور بودند که این افراد خلوص ژنتیکی نژاد آریایی را تهدید می‌کنند و در نتیجه «لایق زندگی» نیستند. در آغاز جنگ جهانی دوم، نازی‌ها آن‌هایی را که از بیماری‌های روحی و روانی و ناتوانی‌های جسمی رنج می‌بردند، در پروژه‌ای که به برنامه‌ی «اُتانازی» یا «T-4» معروف شد، مورد هدف قرار دادند. 

برنامه‌ی «اتانازی» با همکاری بسیاری از پزشکان آلمانی به اجرا گذاشته شد. آنها پرونده‌های پزشکی این بیماران را که در مراکز درمانی بستری بودند، مورد مطالعه و بررسی قرار دادند و آنهایی را که باید به قتل می‌رسیدند، شناسایی و به مقامات معرفی کردند. پزشکان در ساماندهی قتل‌عام معلولان مستقیماً نقش داشتند. بیمارانی که به مرگ محکوم شدند، به شش مرکز کشتار در آلمان و در اتریش که به اتاق‌های گاز مجهز بود، منتقل می‌شدند. نوزادان و کودکان معلول را یا با تزریق داروهای کشنده به قتل می‌رساندند، یا آن‌قدر به آنان گرسنگی می‌دادند تا جان دهند. جنازه‌ قربانیان را نیز در کوره‌های آدم‌سوزی از بین می‌بردند.  

با وجود اعتراضات مردمی در سال ۱۹۴۱، رهبران نازی برنامه‌ «اتانازی» را مخفیانه و تا پایان جنگ جهانی دوم ادامه دادند. حدود ۲۰۰ هزار معلول بین سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ به قتل رسیدند. 

نازی‌ها بر اساس برنامه‌ «اتانازی» (T-4) قتل‌عام یهودیان، روماها (کولی‌های اروپا) و سایرین را در اردوگاه‌های مرگ و اتاق‌های گاز که در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ راه‌اندازی شدند، به اجرا گذاشتند. این برنامه همچنین به نیروهای «اس‌اس» که مسئول مدیریت و حفاظت از اردوگاه‌های مرگ بودند، امکان داد تا برای انجام وظایف خود تعلیم یابند. 

تاریخ‌های اصلی

اکتبر ۱۹۳۹

هیتلر فرمان قتل‌عام معلولان را صادر کرد

«آدولف هیتلر» فرمان آغاز برنامه‌ی «اتانازی» را یعنی قتل‌عامِ نظام‌مند آلمانی‌هایی که نازی‌ها آن‌ها را «لایق زندگی» نمی‌دانستند، صادر کرد. این فرمان در ابتدای جنگ جهانی (اول سپتامبر ۱۹۳۹) اعلام شد. در ابتدا، از پزشکان و کارکنان بیمارستان‌ها خواسته شد که دیگر به این بیماران اهمیت ندهند. بنابراین، بسیاری از آنها از گرسنگی و بیماری جان باختند. بعداً گروه‌هایی از «مشاوران» از بیمارستان‌ها بازدید کردند و افرادی را که باید به قتل می‌رسیدند، انتخاب کردند. این بیماران به مراکز مختلف کشتار «اتانازی» در سراسر «آلمان بزرگ» فرستاده شدند، و با تزریق داروهای کشنده یا در اتاق‌های گاز به قتل رسیدند.

۳ اوت ۱۹۴۱

اعتراض اسقف کاتولیک به برنامه‌ «اتانازی»

اگرچه قرار بود برنامه‌ «اتانازی» مخفیانه‌ صورت بگیرد، اما عملاً همه در سراسر آلمان از آن باخبر بودند. در سوم اوت سال ۱۹۴۱، «کلمنس آوگوست گراف فن گالن»، اسقف شهر «مونستر»، نسبت به این برنامه موضع تندی گرفت که با واکنشِ اعتراضی چهر‌ه‌های مردمی و مذهبی دیگر نیز همراه شد. 

 

۲۴ اوت ۱۹۴۱

هیتلر فرمان پایان قتل‌عام «اتانازی» را صادر کرد

نارضایتی عمومی به برنامه‌ «اُتانازی» آدولف هیتلر را واداشت تا فرمان پایان قتل‌عام معلولان را صادر کند. اتاق‌های کشتار با گاز در بسیاری از مراکز «اتانازی» تعطیل و تخریب شد. اما تا آن زمان، حدود ۷۰ هزار آلمانی و اتریشی که از بیماری‌های جسمی و روانی رنج می‌بردند، به قتل رسیده بودند و گرچه برنامه‌ «اتانازی» به‌طور رسمی به پایان یافت، اما قتل‌عام بیماران و معلولان به‌طور مخفیانه در مراکز درمانی ادامه یافت. 

عکس‌ها

قتل‌عام معلولان

برنامه‌ای که نازی‌های تحت عنوان «اتانازی» به جامعه‌ معرفی کردند، در واقع، به‌ منظور قتل‌عام آلمانی‌هایی بود که از بیماری‌های روحی و روانی، و ناتوانایی‌های جسمی رنج می‌بردند. تخمین زده می‌شود که در جریان برنامه‌ «اتانازی» ۲۵۰ هزار تن به قتل رسیدند. 

کاخ «هارتهایم» مرکز کشتار اتانازی

کاخ «هارتهایم» یکی از مراکز قتل‌عام معلولان ذهنی و جسمی با گاز و تزریق داروهای کشنده بود. «هارتهایم»، اتریش، تاریخ عکس نامعلوم است.  

 

تصویری از فیلمی که توسط وزارت تبلیغات رژیم نازی تهیه و تولید شده است

این تصویری از فیلمی است که وزارت پروپاگاندای رایش آلمان تهیه و تولید کرده است. در این تصویر دو پزشک در یک تیمارستان ناشناس دیده می‌شوند. حضور بیماران در این مکان به «زندگی تنها به مثابه باری بر دوش دیگران» توصیف شده و هدف از آن، ترغیب افکار عمومی به قبول «برنامه اتانازی» است. 

 

قبرستان «هادامار» 

این عکس در اواخر جنگ جهانی دوم در قبرستان «هادامار» گرفته شده است. «هادامار»، آلمان، آوریل ۱۹۴۵. 

 

«هلن ملانی لبل»

«هلن» از پدری یهودی و مادری کاتولیک به دنیا آمد و همراه با خواهرش به عنوان یک کاتولیک در وین بزرگ شد. پدرش در جنگ جهانی اول در حالی درگذشت که هلن تنها پنج سال داشت. هلن که ۱۵ ساله شد، مادرش دوباره ازدواج کرد. «هلن» که به «هلی» شناخته می‌شد، عاشق شنا و رفتن به اپرا بود. پس از پایان تحصیلات متوسطه وارد دانشکده حقوق شد.

 

سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۹: «هلن» در ۱۹ سالگی برای اولین بار علائم بیماری روانی را نشان داد. وضعیت او در سال ۱۹۳۴ بدتر شد و در سال ۱۹۳۵ مجبور شد تحصیلات خود را در رشته حقوق و شغل خود به عنوان منشی حقوقی را رها کند. پس از مرگ سگش، «لیدی»، دچار فروپاشی روانی عمیقی شد. پس از تشخیص اسکیزوفرنی، در بیمارستان روانی «اشتاینهوف وین اشتاینهوف» وین بستری شد. دو سال بعد، در مارس ۱۹۳۸ نازی‌ها اتریش را به آلمان ضمیمه کردند.

سال ۱۹۴۰: «هلن» در «ستین‌هوف» محبوس شد و حتی با وجود بهبود وضعیت، اجازه بازگشت به خانه را نداشت. پدر و مادرش فکر می‌کردند به زودی مرخص خواهد شد. اما مادر «هلن» در ماه اوت مطلع شد که «هلن» به بیمارستانی در «نیدرنهارت»، درست در آن سوی مرز در «باواریا»، منتقل شده است. در واقع، «هلن» به زندانی در «براندنبورگ»، آلمان منتقل شد، جایی که او را برهنه کردند، تحت معاینه فیزیکی قرار دادند و سپس به اتاق دوش فرستادند.

«هلن» یکی از ۹۷۷۲ نفری بود که در آن سال در مرکز «اتانازی براندنبورگ» با گاز کشته شد. در اسناد پزشکی، دلیل مرگ او را «هیجان حاد اسکیزوفرنی» اعلام کردند.  

سرباز آمریکایی در قبرستان «هادامار»

سرباز آمریکایی در قبرستان «هادامار» حاضر شده است؛ جایی که قربانیان برنامه‌ «اتانازی» نازی‌ها در قبر‌های دسته‌جمعی به خاک سپرده شده‌اند. آلمان، ۵ آوریل ۱۹۴۵.

 

مراکز «اتانازی» در آلمان از ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵

 

آنچه نازی‌ها «اتانازی» می‌نامیدند، در واقع قتل‌عام نظام‌مند آلمانی‌هایی بود که از دیدگاه نازی‌ها «لایق زندگی» نبودند، به این دلیل واهی که دچار بیماری‌‌ یا معلولیت‌های ژنتیکی بودند. مراکز کشتار با گاز از پاییز سال ۱۹۳۹ در «برنبورگ»، «براندنبورگ»، «گرافِنِک»، «هادامار»، «هارتهایم» و «شنِن‌اشتاین» آغاز به‌ کار کردند. پزشکان بیماران را انتخاب و از مراکز درمانی به یکی از این مراکز کشتار با گاز منتقل می‌کردند تا در آنجا به قتل برسند. واکنش تند افکار عمومی موجب شد که نازی‌ها مراکز کشتار با گاز را تعطیل کنند، اما پزشکان، با تزریق داروهای کشنده در بخش «اتانازی» مراکز درمانی و بیمارستان‌ها، به قتل‌عام این افراد در سراسر آلمان ادامه دادند. برنامه «اتانازی» تا پایان جنگ جهانی دوم ادامه و گسترش یافت.