مرور رسانه‌ها؛ خبرگزاری تسنیم و اصل باورپذیری با توسل به عناوین فریبنده

یکی از تفاوت‌های تبلیغات و پروپاگاندا در میزان وضوح تلاشی است که برای اقناع افکار عمومی به کار می‌رود. تبلیغات امری آشکار و واضح است و معمولا مخاطب می‌داند که با یک پیام بازرگانی مواجه است ولی تشخیص پروپاگاندا همیشه ساده نیست و می‌تواند خیلی پیچیده باشد. حکومت‌ها، ادیان و ایدئولوژی‌ها به شیوه‌های مختلف متوسل می‌شوند تا افکار،‌ کالا و محصول خود را برای مخاطب باورپذیر سازند. یکی از روش‌های مرسوم پروپاگاندا، توسل به اسامی، سمبل‌ها و عناوینی است که نزد مخاطب اعتبار دارند و می‌توانند به باورپذیری او کمک کنند. مخاطب با مواجه با این اسامی، خیلی به اصالت خبر تردید نمی‌کند و احساس نیاز به تفکر انتقادی را از دست می‌دهد.

این گزارش خبرگزاری «تسنیم» که با عنوان «دانش‌آموخته‌ سوربن: اربعین هسته‌ مرکزی مقاومت است» در روز ۱۹ شهریور ۱۴۰۱ منتشر شده، یک مصداق پروپاگاندا است که تلاش دارد با استفاده از اسامی و عناوین پرطمطراق، قدرت تفکر انتقادی مخاطب را سلب کند. استفاده از واژه‌هایی هم‌چون «دانش آموخته سوربن فرانسه»، «پدر علم سنجش افکار در ایران»، «تدریس در سوربن و مدرسه عالی لسنه شرق پاریس» و «دانشمند» تنها با هدف فریب افکار عمومی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، وگرنه برای مخاطبانی که با سابقه خبرگزاری تسنیم و تفکر آن‌ها آشنا هستند، می‌دانند که اتاق فکر ضد غرب، ضد علوم انسانی و ضد تجدد خبرگزاری تسنیم به تنها چیزی که بها نمی‌دهد، تفکر و اندیشه برآمده از سوربن و روشن‌گری مکاتب فکری غرب است. برای آن‌ها تنها ترویج اندیشه‌های رهبر ایران و پی‌گیری سیاست‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اولویت قرار دارد. 

خبرگزاری تسنیم به نقل از «مرتضی کتبی»، مدیر گروه زبان و ادبیات فرانسه انتشارات «سمت» راهپیمایی حکومتی اربعین را هسته مرکزی مقاومت دانسته و آورده است: «سه نوع مقاومت در جهان علیه نظام سلطه شکل گرفته است؛ اولی در امریکا که توسط جنبش ۹۹ درصد شکل گرفت و سیاهان هم جزو آن هستند. دومی در فرانسه است. به‌مدت دو سال شاهدیم که جلیقه‌زردها روزهای شنبه تظاهرات می‌کنند. این‌ها گروه خاصی نیستند بلکه تمام طبقات فرانسوی‌ها را شامل می‌شوند. اگر در امریکا ۹۹ درصد را سرکوب کردند اما در فرانسه هنوز نتوانستند سرکوب کنند، چرا که مکرون به‌عنوان رییس جمهوری فرانسه، کارمند روچیلد بود که او را به فرانسوی‌ها تحمیل کردند و با ۱۷ میلیون رای به این سمت گماشتند. موضوع تحمیل مکرون به فرانسه بحث جداگانه‌ای می‌طلبد. جلیقه‌زردها دوست دارند در قدرت نقش داشته باشند. این استاد دانشگاه شکل‌گیری جریان اربعین را از دسته سوم جبهه مقاومت معرفی کرد و گفت مدتی است که هسته سوم مقاومتی در ایران شکل گرفته است، منتها جنس این مقاومت چندان ضد سرمایه‌داری نیست بلکه ضد سلطه است. این جنبش سوم با اربعین در ایران به وجود آمده است. این جنبش دارای گزاره‌های اخلاقی، ارزشی و معنوی است. از این بابت تازگی دارد، از این جهت دارای ظرفیت‌های بزرگی هم است، چرا که ما یک میلیارد و خرده‌ای مسلمان در جهان هستیم و می‌توانیم از این ظرفیت عظیم استفاده کنیم و این جنبش سوم را با اربعین به‌عنوان هسته مرکزی مقاومت شکل دهیم. از این جهت، با آن دو جنبش ضد سلطه و ضد سرمایه‌داری متفاوت است.»

مقایسه دو جنبش اعتراضی و مردمی با یک مراسم راهپیمایی حکومتی با وعده پرداخت کمک‌های نقدی و راه‌اندازی موکب‌های ارایه خدمات رایگان تغذیه، اینترنت، تلفن، اسکان و … از خزانه بیت‌المال، تنها از پروپاگاندا و با توسل به واژگان فریبنده هم‌چون دانش‌آموخته سوربن فرانسه، پدر علم سنجش افکار در ایران، تدریس در سوربن و مدرسه عالی لسنه شرق پاریس،‌ دانشمند و نامیدن یک راهپیمایی حکومتی با عنوان «همایش جهانی اربعین» ممکن است؛ چراکه رسانه منتشر کننده این گفت‌وگو بر این اندیشه است که این عناوین می‌توانند چنین ادعایی را برای مخاطب باورپذیر کنند. ضمن این که احتمالا کوتاهی چنین مصاحبه‌ای می‌تواند نشانه‌ای بر این باشد که همه اظهارات مرتضی کتبی به مذاق خبرگزاری تسنیم خوش نیامده و ترجیح داده است از همین عبارات نهایت بهره را ببرد.

کنترل افکار عمومی از طریق انتشار اطلاعات گم‌راه کننده و نشر سخنان فریب‌کارانه، مهم‌ترین رسالت رسانه‌های حکومتی در جمهوری اسلامی هستند؛ دقیقا آن‌چه آن را «پروپاگاندا» می‌نامند. پروپاگاندا برای موفقیت اولین کاری که می‌کند، خنثی کردن تفکر انتقادی و ذهن پرسش‌گر ما است. زمانی که اندیشه را از ما می‌گیرند، می‌توانند تفکر خود را به ما بقبولانند.

پروپاگاندا هر منبعی را به ابزاری برای به کنترل در آوردن افکار عمومی تبدیل می‌کند، پس این مخاطب است که باید بداند با چه رسانه‌ای مواجه است. کافی است از خود بپرسیم:

رسانه منتشر کننده کدام است؟

نویسنده کیست؟

اهداف پنهانی انتشار یک مطلب چیست؟

سمت و سوی مطلب منتشره چیست؟

رسانه چه سبک زندگی و تفکری را برای ما طراحی کرده است؟

سواد رسانه‌ای حکم می‌کند هر مطلب و اطلاعاتی را که دریافت می‌کنیم، بدانیم کدام رسانه با چه رویکردی آن را منتشر کرده است تا اسیر صحنه‌آرایی خطرناکی که برایمان طراحی کرده‌اند، نشویم.