اردشیر جهانیان؛ تاجر و نویسنده زرتشتی

هاله مدنی، شهروند خبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«اردشیر جهانیان»، تاجر، نویسنده و از بازماندگان خانواده جهانیان، مدیر «شرکت مهرآیین» و «تجارت‌خانه اردشیر و شرکا»، سردبیر ماه‌نامه «هوخت» و نایب رییس «انجمن زرتشتیان» در سال ۱۲۹۵ متولد شد.

پدرش، «گودرز جهانیان»، از مدیران تجارت‌خانه جهانیان و مادرش، «لعل فیروز» نام داشت.

اردشیر جهانیان در سال ۱۳۳۶ خورشیدی در ساختمان تجارت‌خانه جهانیان که متعلق به  پدر و عموها بود، شرکت مهرآیین را راه‌اندازی کرد. پس از آن، تجارت‌خانه را به تجارت‌خانه اردشیر و شرکا تغییر نام داد. 

اردشیر جهانیان نخستین نمایندگی واردات محصولات «شرکت زیمنس» به ایران را دریافت کرد و در این ساختمان که در میان برخی به «الکتروتل» (الکترو تلفن) شناخته شده بود، دستگاه‌های مخابراتی زیمنس را به مشتریان عرضه می‌کرد. او هم‌چنین با همکاری شرکت‌های بلژیکی، نمایندگی واردات کریستال‌های بلژیکی را گرفت.

اردشیر علاوه بر کارهای تجاری و فعالیت‌های اجتماعی، چندین کتاب، از جمله «دین هخامنشیان» چاپ سال۱۳۴۰، «زن‍دگ‍ان‍ی‌ زرت‍ش‍ت» سال ۱۳۴۹، «بيست‌ویک نوشتار درباره‌ پايه‌های دين زرتشتی» در سال ۱۳۶۲ و کتاب «ویژگی‌های تاریخ، شناختی از پایه‌گذاران تمدن در جهان» را در سال ۱۳۶۴ به نگارش در آورد.

اردشیر جهانیان سردبیر ماه‌نامه هوخت، جانشین فرنشین انجمن زرتشتیان تهران و نویسنده کتاب‌های دینی بود. او در سال ۱۹۶۲ میلادی (۱۳۴۱ خورشیدی)، هنگامی که عضو کمیسیون دینی و فرهنگی انجمن زرتشتیان تهران بود، به ابتکار خود، راه‌اندازی «کنگره جهانی زرتشتیان» را پیشنهاد کرد و هیات‌مدیره به اتفاق آن آرا پذیرفت که امروزه در کشورهای گوناگون هم‌اندیشان بسیاری را گردهم آورده است.

جهانیان در سال ۱۹۹۱میلادی (۱۳۷۰ خورشیدی)، به دعوت یونسکو در «کنگره جهانی بزرگداشت فردوسی» در ایران به سخنرانی پرداخت. سپس کتابی به نام «پندنامه فردوسی» نگارش و چاپ کرد. 

او تا پایان زندگی، از سوی انجمن برای گرفتن حق و حقوق زرتشتیان بسیار تلاش و پیوسته با شرکت در کنکاش موبدان، دیدگاه‌های خود را برای بهبود جایگاه زرتشتیان بیان کرد.

برادران اردشیر پس از ورشکستگی تجارت‌خانه‌ پدر و عموهای‌شان، نام خانوادگی خود را تغییر دادند. «شاه‌جهان»، برادر بزرگ نام‌خانوادگی‌ خود را «گودرز» گذاشت. دو برادر دیگر، «فریدون» و «مهربان» نیز نام‌خانوادگی‌ «ورزا» را انتخاب کردند. اما اردشیر نام جهانیان را برای خود نگاه داشت. او همراه برادرانش به یاد پدر و مادر، مراکز بهداشتی و درمانی ساختند. 

۷۴ سال پیش، اردشیر جهانیان و برادران، شاه‌جهان گودرز، فریدون ورزا و مهربان ورزا، فرزندان گودرز شاه‌جهان جهانیان به یاد پدر خود، بیمارستان موقوفه «گودرز»، از دیرین‌ترین و نخستین مراکز بهداشتی درمانی خصوصی استان یزد را در سال ۱۳۲۶ خورشیدی بنیاد نهادند که از همان زمان وقف شده است. ساختمان یاد شده بر روی زمین موروثی ساخته شد. هزینه ساخت را فرزندان گودرز شاه‌جهان جهانیان پرداخت کردند. 

بیمارستان سال ۱۳۶۷ زیر پوشش «دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی» قرار گرفت و سرپرستی آن را از سال ۱۳۷۷، اداره اوقاف و امور خیریه استان یزد عهده‌دار شد و تاکنون نیز به همین شیوه اداره می‌شود. 

در آن زمان پزشکانی از کشور آلمان و اتریش استخدام کردند. بیمارستان گودرز با تخت‌هایی رایگان برای همه‌ بیماران کم‌درآمد بود که با معرفی از اداره‌ بهداری شهرستان یزد و هیات‌ نظارت بیمارستان بستری می‌شدند. 

اکنون زرتشتیان کم‌درآمد با معرفی‌نامه از انجمن زرتشتیان یزد، از این ویژگی برخوردار می‌شوند. زایشگاه «لعل فیروز» نیز از یادمان‌های نیکوکاری اردشیر جهانیان و برادران است. 

اردشیر جهانیان اول بهمن‌ ۱۳۷۷، بعد از سال‌ها فعالیت تجاری و اجتماعی، در سن ۸۲ سالگی درگذشت.