مرور رسانه‌ها؛ خبرگزاری تسنیم و روایت ناقص زندگی شوهر خواهر خامنه‌ای

نوشتن پروفایل افراد، مثل عکاسی پرتره می‌ماند. عکسی که سعی می‌کند شخصیت و احساس فرد را به تصویر بکشد. همانطور که در عکاسی پرتره، عکاس باید بتواند شخصیت، هویت، روح و احساس یک فرد را با استفاده از پس‌زمینه، ژست و نور، به مخاطب منتقل کند، پروفایل هم باید با زبان توصیفی، شخصیت داستان را به گونه‌ای توسعه دهد که مخاطب بتواند با پس‌زمینه زندگی، باورها، اندیشه و موانعی که پشت سر گذاشته، آشنا شود.

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که نویسنده در پی خلق یک تصویر صادقانه، به دور از تعصب، بی‌طرفانه و تازه، از شخصیت داستان باشد. موفقیت نویسنده در نگارش یک پروفایل اثرگذار، به جالب و منحصر بودن سوالاتی است که درباره آن شخصیت طراحی، و اطلاعات پنهان و روایت‌های دقیقی است که در مورد آن فرد بدست می‌آورد و با مخاطب به اشتراک می‌گذارد.

پروفایل شخصیت‌ها وقتی جانبدارانه، متعصبانه و هدفمند به نگارش در می‌آید، عامدانه بخشی از اطلاعات توسط نویسنده کنار گذاشته می‌شود و تنها روی اطلاعاتی دست گذاشته می‌شود، که نویسنده را به هدف برساند. چنین پروفایلی، بیش از آنکه تصویر واقعی شخصیت داستان را ترسیم کند، کاریکاتوری ناشیانه از شخصیت داستان ارائه می‌کند، که بیشتر باید آن را «فیک نیوز یا اطلاعات جعلی» با روایتی تحریف شده و گمراه کننده خواند، که فقط به کار پروپاگاندا می‌آید.

برای آشنایی با یک پروفایل جعلی و ساختگی، به پروفایل مرحوم حجت‌السلام «علی مرادخانی ارنگه»، مشهور به «شیخ علی تهرانی» که روز ۲۸مهر۱۴۰۱، توسط خبرگزاری «تسنیم» با عنوان «شیخ علی تهرانی فوت کرد/ او که بود؟» منتشر شد، نگاه کنید. 

خبرگزاری تسنیم در پروفایل شیخ علی تهرانی که همزمان با انتشار خبر فوت او منتشر کرده، آورده: 

«علی مرادخانی ارنگه، معروف به «شیخ علی تهرانی» شب گذشته(۲۷ مهرماه) در سن ۹۶ سالگی فوت کرد. وی بعد از پیروزی انقلاب، به‌دلیل سابقه مبارزاتی‌اش به عضویت مجلس خبرگان قانون اساسی درآمد، اما در همان سال‌ها به‌دلیل گرایشات کمونیستی خود که در آثار اقتصادی‌‌اش مشهود بود، به هواداری از مجاهدین خلق(منافقین) پرداخت و در انتخابات دوره اول ریاست‌جمهوری، از بنی‌صدر حمایت کرد و از نزدیکان او در دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رییس‌جمهور به‌شمار می‌رفت. با عزل بنی‌صدر از ریاست‌جمهوری و شورش مسلحانه منافقین علیه نظام و مردم، وی مدتی بازداشت بود، اما با ابراز ندامت و استمداد از مسوولان آزاد شد. 

چندی بعد در سال ۱۳۶۳، همزمان با حضور منافقین در عراق، به این کشور رفت و پناهنده حکومت صدام شد و در رادیوی فارسی بغداد، به تبلیغ علیه نظام می‌پرداخت. علی مرادخانی در دوران پناهندگی به صدام، با حضور در اردوگاه‌های اسرا، به فحاشی علیه مسوولان نظام و انقلاب می‌پرداخت تا روحیه اسیران را درهم بشکند. بعد از پایان جنگ تحمیلی و عدم اثربخشی تبلیغاتی شیخ علی تهرانی برای حکومت صدام و حتی منافقین، رژیم بعث سال۱۳۷۴ وی را در مرز ایران و عراق رها کرده و به مرزبانی ایران تحویل دادند! شیخ علی تهرانی بعد از چند سال زندانی بودن، به‌دلیل کهولت سن و بیماری، مشمول رافت اسلامی گشته و آزاد شد، تا اینکه شب گذشته بعد از مدت‌ها بیماری درگذشت.»

آنچه تسنیم از شیخ علی تهرانی روایت کرده، نشان می‌دهد که او شخصیتی ضد انقلاب، طرفدار منافقین، خائن به کشور و نظام (همکاری با دشمن در زمان جنگ) بوده است. برای کسانی‌که جمهوری اسلامی را می‌شناسند و می‌دانند که به کوچکترین مخالف خود رحم نمی‌کند، و حتی از اعدام‌های دسته جمعی زندانیان نمی‌گذرد، پرسش است که اگر همه داستان همین است، چرا او به سرنوشت سایر طرفداران منافقین و همکاران صدام در جنگ دچار نشده است؟ چرا رافت اسلامی تا این حد شامل حال این شیخ خائن به نظام شده است؟ (همکاری با دشمن آن هم در دوره جنگ، در هر نظام سیاسی معنایش خیانت است و خیانت در نظام جمهوری اسلامی، مستوجب اشد مجازات.)

خبرنگاران اصولا در هنگام نگارش یک گزارش، بخشی از اطلاعات را مورد توجه قرار می‌دهند که به نظرشان اهمیت و جذابیت بیشتری برای مخاطب دارد. اصول سازمانی هم در انتخاب اطلاعات، بی‌تاثیر نیست و روزنامه‌نگاران در هر رسانه‌ای، براساس سیاست‌های دروازه‌بانی خبر در آن رسانه، گزارش خود را فریم‌بندی می‌کنند. بنابراین شناخت رسانه و خط فکری‌ای که آن رسانه دنبال می‌کند، در تشخیص اطلاعات جعلی از اطلاعات صحیح تعیین کننده است.

اگر مخاطب خبرگزاری تسنیم را بشناسد، با خواندن این پروفایل می‌داند که این، یک گوشه از زندگی شیخ علی تهرانی با روایتی جانبدارانه است، و می‌داند که خبرگزاری تسنیم بخش بزرگی از زندگی‌نامه این روحانی که بیش از ۶۰ سال سابقه مبارزاتی دارد را از مخاطب پنهان کرده است.

خبرگزاری تسنیم به مهم‌ترین عنصر جذاب شخصیت شیخ علی تهرانی که همان رابطه فامیلی با علی خامنه‌ای، و در عین حال مخالفت سرسخت‌اش با خامنه‌ای و نظام ولایت فقیه است، اشاره نمی‌کند؛ همان وجه جذاب داستان که سبب می‌شود او با صدام در دوره جنگ علیه جمهوری اسلامی علنا همکاری کند و بعد از اتمام جنگ به کشور بازگردد و از اعدام جان سالم به در برد. 

شیخ علی تهرانی که از سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب ۵۷، در صف مبارزان قرار داشت و بارها به زندان و تبعید محکوم شد و عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود، چرا با آیت‌الله خمینی و انقلاب ۵۷ درافتاد؟ چرا به مبارزه علنی علیه نظام جمهوری اسلامی روی آورد؟ چرا حاضر شد در زمان جنگ در کنار دشمن متجاوز قرار گیرد، ولی تن به حاکمیت نظام ولایت فقیه ندهد؟ چه بر سر خانواده او آمد؟ نقش همسر او که خواهر علی خامنه‌ای بود در انتخاب مسیر مبارزاتی او چه بود؟ و بسیاری چراهای دیگر که نه تنها تسنیم به آن پاسخ نمی‌دهد، بلکه می‌کوشد رابطه فامیلی او با علی خامنه‌ای را پنهان کند و هیچ اشاره‌ای به آن ندارد. 

تفکر انتقادی، کلید واژه مقابله با کمپین فیک نیوز و دیس اینفورمیشن است. مخاطب اگر مهارت تفکر انتقادی نداشته باشد، به سادگی در دام اطلاعات جعلی و دستگاه پروپاگاندا می‌افتد. داشتن تردید نسبت به صحت اطلاعات دستگاه پروپاگاندا، اولین گام برای حفاظت از خود در برابر رسانه‌های حکومتی است. رسانه‌هایی که هدف‌شان گمراه کردن افکار عمومی، کنترل اطلاعات، تولید دیس اینفورمیشن، و انتشار اطلاعات جعلی است.