افزایش قیمت نان در کردستان؛ نان در ازای گروی کارت یارانه

هیوا بێسارانی، شهروندخبرنگار، سقز

قیمت نان لواش که بیشتر مصرف مردم را تشکیل می‌دهد، تقریبا در طول سه سال گذشته در استان کردستان ثابت مانده بود اما از اوایل مرداد ۱۴۰۳ به طور ناگهانی قیمت هر قرص نان از ۴۰۰ تومان به ۵۰۰ تومان افزایش یافت. 

اگرچه افزایش قیمت در این مقطع موافقانی مثل نانوا‌ها و مخالفانی یعنی مردم را دارد اما مهم‌تر از همه این‌ها، سکوت معنادار مسوولان برای چندین روز پس از این افزایش قیمت است. عادی شدن این افزایش قیمت بود که مسوولان میزان آن را ۲۵ درصد اعلام کردند؛ درست در روزهایی که دولت جدید به تیم منتخب دیگری منتقل می‌شود.

***

«مثل هر روز به نانوایی رفتم. همهمه بود. همه سر این‌ که کِی و چرا نان گران شده است، صحبت می‌کردند. با نزدیک شدن به جماعت متوجه شدم که قیمت هر قرص نان ۵۰۰ تومان شده است، در حالی‌ که روز قبل این قیمت ۴۰۰ تومان بود. جالب این‌جا است که شب قبل در شبکه‌های اجتماعی هیچ خبری از افزایش قیمت نان نبود. از شاتر پرسیدم که چرا کسی از میان مسوولان موضوع افزایش قیمت نان را اعلام نکرده است؟ پاسخ داد سیستم فروش نان متمرکز است و کسی در شهرستان در آن دخالت ندارد.»

این گفته‌ها، اظهارات یک شهروند اهل سقز است که ناگهان با افزایش قیمت نان مواجه شده است. درحالی که هم مسوولان و هم رسانه‌های دولتی نسبت به این موضوع سکوت کرده‌ و توپ را در زمین نانوایان انداخته‌ بودند؛ مساله‌ای که به مشاجره میان مشتری‌ها و نانوا‌ها دامن زد.

در همین رابطه به سراغ یک نانوا رفتم. او گفت: «سه سال قیمت نان ثابت مانده است. اگرچه دولت به نانوایی‌ها یارانه می‌دهد اما این یارانه بسیار ناچیز است. از طرفی، تمامی هزینه‌ها به شدت بالا رفته‌اند؛ مثلا برای اجاره محل نانوایی سه سال قبل کم‌تر از یک میلیون تومان اجاره پرداخت می‌کردم اما حالا این مبلغ به حداقل چهار یا پنج میلیون تومان رسیده است. در ضمن، در حالی با افزایش قیمت موافقت شده است که وزن چانه را از ۱۴۰ گرم به ۱۶۰ گرم افزایش دهیم و این برای ما یعنی همان ۴۰۰ تومان سابق.»

نان لواش قوت غالب بسیاری از خانواده‌های ایرانی‌ است، در نتیجه با کم‌ترین افزایش قیمت ممکن است بسیاری از خانواده‌ها با مشکل مواجه شوند. آن‌ها افزایش قیمت نان را مقدمه افزایش بسیاری از اقلام دیگر می‌دانند.

شهروند دیگری از اهالی سقز به شهروندخبرنگار «ایران‌وایر» می‌گوید: «فارغ از عدم افزایش قیمت نان در دو یا سه سال گذشته، اکنون این افزایش قیمت از ۴۰۰ به ۵۰۰ تومان، یعنی ۲۵ درصد افزایش و تازه اگر خبازان بر خواسته خود، یعنی ۵۵۰ یا ۶۰۰ تومان هم اصرار کنند که درصد بالاتر می‌رود.»

او ادامه می‌دهد: «حقوق چه کسی در سال جاری نسبت به سال گذشته ۲۵ اضافه شده است؟ از طرفی همه می‌دانیم که هیچ‌وقت شاهد ثبات در بازار نیستیم. یا به دلیل عدم نظارت دولت و یا به دلیل یا قیمت‌های دستوری، بازار از منطق خاصی پیروی نمی‌کند و این افزایش قیمت نان بهانه خوبی برای سایر اصناف است که آن‌ها هم قیمت اجناس خود را افزایش دهند و تکانه‌های گاه و بیگاه نه تنها بر کسانی‌ که درآمد ثابت ندارند بلکه حتی بر حقوق‌بگیران ثابت هم تاثیرگذار است.»

نان گران‌تر می‌شود، بی‌کاری هم بیشتر 

افزایش قیمت‌ نان در حالی رخ می‌دهد که استان کردستان معمولا جزو سه استان نخست در تورم و بی‌کاری و مجموع این دو، یعنی فلاکت است. این وضعیت بیشتر متاثر از فقر چند ده ساله سرمایه‌گذاری در کردستان است. مادامی‌که سرمایه‌گذاری و اشتغالی ایجاد نمی‌شود، طبیعی است که خیابان‌ها مملو از دست‌فروش و وانت‌های میوه‌فروش می‌شوند. کارگران هم به صورت فصلی به شهرهای دور و نزدیک ایران یا اقلیم کردستان مهاجرت می‌کنند یا پدیده کولبری رواج پیدا می‌کند.

وضعیت در برخی از خانواده‌ها بسیار بغرنج‌تر است. هستند کسانی‌که یکی از کارت‌های بانکی خود - معمولا کارت بانکی که یارایه به آن واریز می‌شود - را نزد نانوایی‌ها می‌گذارند. نانوا هر روز یک کیسه پلاستیک را که کارت‌های مشتری‌های کم بضاعت در آن قرار دارد، از صندوق بیرون می‌آورد و مشتری که به نانوایی می‌آید، کارتی را که امانت داده است، از میان کیسه پلاستیکی بر می دارد و به تعداد نانی که می‌خواهد، پول می‌کشد و مجددا کارت را نزد نانوا می‌گذارد. این‌گونه خیال شهروند راحت است که اگر آن روز پول یا کارتی به همراه نداشته باشد، کارت یارانه‌اش تضمینی بر گرفتن نان است.

البته بسیاری از نانوا هم هستند که وقتی متوجه می‌شوند یک خانواده بضاعت مالی ندارد، هر روز به صورت رایگان به آن‌ها نان می‌دهند. شاید در برخی نانوایی‌ها تعداد این‌گونه خانواده‌ها به ۱۰ تا ۱۵ خانوار برسد.