«ایرانوایر» اخیرا کارگاهی با عنوان «نفرتپراکنی علیه اقلیتهای مذهبی در ایران و راههای مقابله با آن» برگزار کرده است. این کارگاه روز ۴ تیر۱۴۰۳، به میزبانی «شادیار عمرانی» و «آوات پوری»، از ایرانوایر و با حضور روزنامهنگاران چون «کامبیز غفوری»، «پویان مکاری»، «اشکان خسروپور»، و «وثاق سنایی»، از سخنگویان جامعه جهانی بهایی بهعنوان سخنران برگزار شد.
این کارگاه، استقبال قابل توجه شماری از روزنامهنگاران و فعالان حقوق اقلیتهای دینی در ایران را بهدنبال داشت. از جمله آنها میتوان به «فرحناز فتحی»، فعال حقوق جامعه یارسان و «فریدا آفاری»، نویسنده و مترجم اشاره کرد که با طرح آرا و سوالات خود، حضوری فعال در کارگاه به هم رساندند.
برگزاری این کارگاه در چارچوب فعالیتهای پروژهای است که از حدود یک سال پیش در ایرانوایر، با هدف رصد و تحلیل محتواهای شامل نفرتپراکنی علیه اقلیتهای دینی در فضای مجازی کلید خورده و نتایج آن در قالب گزارشهای هفتگی و ماهانه منتشر میشود.
رصد و تحلیل این محتواها در فضای مجازی نشان میدهد که امروزه اقلیتهای مذهبی در ایران، بیش از پیش بهصورت سازمانیافته هم از سوی قرارگاههای مجازی وابسته به حکومت ایران و هم توسط دسته و گروههای اپوزیسیون، هدف نفرتپراکنی قرار میگیرند. علاوهبر این، اندیشه و زبان فارسی است که در موارد زیادی بهصورت ساختاری، انتقالدهنده تبعیض و آزار علیه اعضای این اقلیتهاست که در بخشهای مختلف کارگاه مورد اشاره قرار گرفت.
***
کامبیز غفوری، روزنامهنگار؛ تعریف نفرتپراکنی، مصادیق، عوامل و پیامدهای آن در جامعه
اولین سخنران کارگاه، کامبیز غفوری است. او در ابتدا ضمن توضیح اهمیت آشنایی با تعریف نفرتپراکنی، شناسایی اقسام آشکار و پنهان آن و شیوههای متفاوت مقابله با آن، تاکید کرد که مساله نفرتپراکنی بهقدری جدی است که میتوان رد پای آن را در بسیاری از فجایع تاریخ بشر، ازجمله جنگهای بزرگ جهانی اول و دوم دید.
به گفته او، نفرتپراکنی به هرگونه گفتار، رفتار یا عملی گفته میشود که با هدف توهین، تحقیر، یا دعوت به خشونت علیه یک گروه خاص (نژادی، مذهبی یا در قالب ملیتهای نوین) انجام میگیرد و معمولا در دایره زبان محدود نمیماند، بلکه به رفتار و کردار درمیآید و میتواند منجر به فجایع بشری مانند «هولوکاست» شود.
این روزنامهنگار و فعال در حوزه حقوق اقلیتهای دینی، با بیان اینکه امروزه در ایران بهاییان، یهودیان، اهل سنت و مسیحیان بهصورت هدفمند آماج حملات و کارزارهای نفرتپراکنی قرار میگیرند، به وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران و نقش حکومت جمهوری اسلامی در نفرتپراکنی علیه آنها اشاره کرد و گفت: «حکومت ایران میکوشد با مقصر جلوه دادن قربانیان آسیبپذیر، بحرانهای کشور، توجه و خشم عمومی را از ریشه اصلی مشکلات به سمت مهاجران افغانستانی منحرف کند. مسائل اقتصادی و رقابت بر سر کنترل منابع، همیشه از اصلیترین عوامل بروز نفرتپراکنی بوده است. همانطور که حکومت آلمان نازی در اروپای قرن بیستم، با معرفی یهودیان بهعنوان عامل مشکلات و بحرانهای اقتصادی، زمینه را برای سرکوب و نابودی آنها فراهم کرد.»
پویان مکاری، روزنامهنگار؛ اصول خبرنگاری در پوشش اخبار مربوط به جامعه بهایی در ایران
پویان مکاری، دیگر سخنران این کارگاه، با اشاره به اینکه سرکوب و آزار بهاییان محدود به دوران جمهوری اسلامی نیست و تاریخی به درازای عمر آیین بهایی دارد، گفت: «تغییر حکومتها در طول ۱۶۰ سال گذشته ایران، تنها باعث تغییر اشکال و شدت سرکوب بهاییان شده است.»
این روزنامهنگار ضمن ابراز تاسف از اینکه بازتاب اخبار مربوط به جامعه بهایی در رسانههای فارسیزبان به بیش از دو دهه نمیرسد، اضافه کرد: «دورانی نهچندان دور هیچیک از اخبار مربوط شهروندان بهایی در رسانهها بازتاب نمییافت، روزنامهنگاران، حتی آنهایی که خارج از کشور بودند میترسیدند اخبار بهاییان را پوشش بدهند، اما امروزه شرایط کاملا تغییر کرده است و ما شاهد پوشش دقیق اخبار مربوط به بهاییان در رسانهها هستیم، که از آن به یک دستاورد میتوان یاد کرد.»
پویان مکاری همچنین به ذکر نکاتی درباره نحوه اطلاعرسانی درباره اعضای جامعه بهایی پرداخت و تاکید کرد که روزنامهنگاران و فعالان رسانهای از بهکاربردن کلماتی نظیر «بهاییت» بهجای «آیین بهایی» خودداری کنند، زیرا این کلمه و عبارت فراوان دیگر نظیر آن، برای بهاییان گفتمانی را تداعی میکنند که همواره درصدد رد، سرکوب و نابودی جامعه و آیین بهایی بوده است.
این روزنامهنگار که خود دستی هم در نویسندگی و ادبیات دارد، در ادامه به فقر ادبیات فارسی در پرداختن به روایات سرکوب بهاییان اشاره کرد و از رمان «شب هول» نوشته «هرمز شهدادی»، بهعنوان یکی از معدود رمانهای فارسی نام برد که به مساله بهاییان در تاریخ معاصر ایران پرداخته است.
اشاره این روزنامهنگار به بخشهایی از رمان شب هول است که شهدادی در آن از خلال روایت سرگذشت پدربزرگ راوی به نام «داعی»، به توصیف سرکوب و کشتار بهاییان در دهههای واپسین قرن نوزدهم میلادی پرداخته است. داعی در جوانی و طلبگی، به آیین بهایی گرویده، به همین دلیل هم متحمل سختیها و رنجهای فراوانی شده است، ازجمله اینکه برادرش به همین اتهام کشته میشود.در بخشی از کتاب آمده است: «دیدم که به تحریک امامجمعه نایین در حوالی غروب آن روز مشئوم، اهالی نوگآباد سر بهدنبال برادر داعی گذاشتند و با چوب و چماق و سنگ و کلوخ و فریاد بهایی سگ نجس را باید کشت آن معصوم آشفته حال را به درون چاه انداختند [...] هیزم فراوان بر دهانه چاه افروختند و تا پاسی از شب رفته گرداگرد چاه هلهله کنان رقصیدند و پای کوبیدند.»
هرمز شهدادی در بخش دیگری از این رمان مینویسد: «در چشم مرد با ایمان، بهایی، یا جهود، یا نصاری، یا کسی که مذهبی مخالف دارد، دیگر آدم نیست، شیئی هم نیست. حشرهای موذی است که باید نابودش کرد. [...] به همین دلیل است که بیشتر و بیشتر محکوم را آزار میدهد [...] بیشتر و بیشتر سنگ و کلوخ در چاه زغال میریزد. و ضجه محکوم موسیقی این مناسک میشود.»
وثاق سنایی، از سخنگویان جامعه جهانی بهایی؛ شیوههای مقابله با نفرتپراکنی علیه اقلیتهای دینی
وثاق سنایی، از سخنگویان جامعه جهانی بهایی، در ابتدا به کارزار «داستان ما یکیست» اشاره کرد و گفت پیام اصلی این کارزار، همبستگی است. داستان ما یکیست، از ۱۸جون۲۰۲۳ به مناسبت چهلمین سالگرد اعدام ده زن بهایی در شیراز شروعبهکار کرده بود.
او به فرآِیند دیگریسازی و انسانیتزدایی از بهاییان در تاریخ معاصر ایران اشاره و تاکید کرد و بخش عمده تلاشهایی از این دست، توسط نهاد روحانیت انجام شده و در مقاطع مختلف با همکاری حکومتهای مختلف همراه شده است. به گفته او، این اقدامات در دوران حاکمیت جمهوری اسلامی با هدف تقویت شکاف و جدایی میان دستهها و گروههای مختلف برای زمینهسازی برای سرکوب آنها با شدتی بیشتر از همیشه صورت گرفته است. او استقبال بیسابقه از کارزار داستان ما یکیست در سراسر جهان را، یکی از نشانههای عدم موفقیت حکومت جمهوری اسلامی در جداسازی اقلیت بهایی از جامعه ایران دانست.
اشکان خسروپور، روزنامهنگار؛ نکاتی برای روزنامهنگاران درباره نحوه ارتباط گرفتن با اعضای جوامع اقلیتی
اشکان خسروپور، روزنامهنگار نیز در بخش دیگری از این کارگاه، به بیان نکات و ملاحظاتی پرداخت که روزنامهنگاران و فعالان رسانهای باید در ارتباط با اعضای جوامع اقلیت رعایت کنند. به داوری او، بسیاری از کسانی که با نیت حمایت به جوامع اقلیتها ارتباط میگیرند، به دلیل عدم رعایت این نکات ساده، ناخواسته باعث آزارواذیت این جوامع میشوند.
او بهعنوان مثال به پدیدهای تحتعنوان «مشابهپنداری دیگری» اشاره کرد که معمولا از سوی اعضای جوامع اکثریت خطاب به جوامع اقلیت روا داشته میشود. در این فرآیند، اعضای جوامع اقلیت نه بهخاطر خود با تمام تفاوتهایشان، بلکه بهخاطر شباهتهایی پذیرفته میشوند که از سوی جامعه اکثریت به آنها نسبت داده شده است.
برای روشنتر شدن بحث، میتوان به این باور اشتباه رایج درباره «آیین یاری» اشاره کرد که براساس آن، آیین یارسان شاخهای از اسلام و باورمندان آن، مسلمان پنداشته میشوند. مروجان این استدلال که خود مسلمان هستند، باورمندان به آیین یارسان را به این دلیل اشتباه که آنها نیز مسلمان هستند، شایسته حق و منزلت میدانند.
آوات پوری، روزنامهنگار؛ تاثیر رویدادهای واقعی بر نفرتپراکنی علیه اقلیتهای دینی در فضای مجازی
آوات پوری بهعنوان آخرین سخنران، ضمن جمعبندی مطالب ارائه شده، به تاثیر رویدادهای واقعی بر نفرتپراکنی در فضای مجازی علیه اقلیتهای مختلف اشاره کرد. او بهصورت ویژه بر حوادث ۷اکتبر تمرکز کرد و توضیح داد که در بازه سه هفته پساز آن، تعداد مطالب حاوی نفرتپراکنی علیه یهودیان در فضای فارسی نزدیک به ۴۰ برابر افزایش یافته است.
به گفته او، بهاییستیزی آنلاین شامل مواردی نظیر نفرتپراکنی، دروغپراکنی، انسانیتزدایی، نشر اطلاعات گمراهکننده، ساخت و پرداخت تئوریهای توطئه و دعوت به اعمال خشونت علیه بهاییان میشود.
اگرچه ممکن است این اقدامات زندگی مادی افراد متعلق به جامعه بهایی را مستقیما تحتتاثیر قرار ندهند، اما فضا را برای اشکال مختلف سرکوبهای دولتی از محرومیت از کار و تحصیل و ازدواج گرفته تا بازداشت و مصادره اموال و املاک و اعدام فراهم میکند.
او ادامه داد که براساس بررسیهای کمی، نفرتپراکنی آنلاین علیه بهاییان همانند الگوی یهودیستیزی آنلاین در روز ۷ اکتبر، دستخوش یک جهش ناگهانی شده است.
در بازه سه هفته پس از ۷ اکتبر، در مجموع هزار و ۱۱۱ محتوای شامل نفرتپراکنی علیه بهاییان در پلتفرمهای شبکههای اجتماعی و وبسایتهای ایرانی منتشر شده است که نشان از از افزایش ۱۸۰ درصدی نسبت به سه هفته پیش از آن دارد.
پوری همچنین به ارتباط میان امواج نفرتپراکنی مجازی علیه یهودیان و بهاییان پرداخت و گفت: «بررسی محتوایی مطالب حاوی نفرتپراکنی علیه بهاییان پس از ۷ اکتبر نشان میدهد که در بیشتر از نیمی از این مطالب، از کلیدواژههای دال بر یهودیستیزی استفاده شده است.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
با ایرانوایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر