پروازهای شرکت هواپیمایی ماهان به چین در روزهای شیوع کرونا در این کشور، بارها در شبکههای اجتماعی مورد انتقاد قرار گرفت حالا با گسترش شیوع کرونا در ایران بار دیگر شرکت هواپیمایی ماهان مورد انتقاد قرار گرفته و بهعنوان مقصر اصلی در انتقال این بیماری به ایران شناخته میشود. مسوولیت پرواز هواپیمایی ماهان با چه کسانی بوده؟ آیا امکان شکایت از مسببان پرواز این هواپیمایی وجود دارد؟ در این گزارش به این پرسشها پاسخ دادهایم.
***
چند روز پس از شیوع ویروس کرونا در برخی استانهای کشور، حالا انگشت اتهام برخی مسوولان و کاربران شبکههای اجتماعی به سمت شرکت هواپیمایی «ماهان» نشانه رفته است.
منتقدان شرکت هواپیمایی ماهان را به علت ادامه پروازهای دوطرفه چین به ایران، بعد از مصوبه دولت مبنی بر ممنوعیت این پروازها، متهم ردیف اول گسترش بیماری کرونا در کشور شناختهاند. از سوی دیگر، مقامهای دولتی اعلام کردهاند مجوز این پروازها را آنها به شرکت هواپیمایی ماهان دادهاند؛ بنابراین پرسش اصلی اینجا است که آیا دولت ایمنی لازم را در این پروازها برای انتقال نیافتن بیماری کرونا به ایران فراهم کرده است؟
«بهرام پارسایی»، نماینده شیراز و سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس ۱۵ بهمنماه با انتقاد از شرکت ماهان به خاطر ادامه پرواز به چین به خبرگزاری گفته بود: «قرار بود این پروازها تنها برای آوردن دانشجویان و ایرانیان از چین برقرار باشد ولی ما شاهد برقراری پروازهای چین بودیم و ایرلاینهای ایران بهصورت ترانزیت مسافرهای چین را از کشورهای دیگر منتقل میکنند.»
«حشمتالله فلاحتپیشه»، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم با انتقاد از عدم اطلاعرسانی شفاف در مورد شیوع بیماری کرونا به خبرگزاری «ایلنا»گفت: «درست در ایامی که به دلیل کرونا در دنیا نسبت به اتباع چین قرنطینه صورت گرفته بود در ایران تصمیماتی اتخاذ شد که این تصمیمات قابل دفاع نبود مانند وادار کردن هواپیمای ایرانی برای انتقال مسافران چینی که با جان ملت سروکار داشت.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: «آن دسته از افرادی که مسوول این سهلانگاری هستند باید محاکمه شده و پاسخگو باشند.»
این نماینده مجلس بدون نام آوردن از شرکت هواپیمایی ماهان، مسوولان آن را به «منفعتطلبی» متهم کرد. «سعید نمکی»، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۱۱ بهمن گفته بود که دولت تصمیم گرفته است پروازهای رفتوبرگشت به چین را به خاطر شیوع ویروس کرونا در این کشور متوقف کند.
چهار روز پس از اجرای مصوبه دولت در مورد ممنوعیت پروازهای رفتوبرگشت تهران به چین، یعنی سهشنبه ۱۵ بهمنماه، «اسعد سامانی»، دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی ایران با بیان اینکه دو پرواز به مقاصد «ووهان» و «گوانگژو» چین انجام خواهد گرفت در مورد ادامه برخی پروازهای شرکت ماهان گفته بود: «همه پروازهای برنامهای و فروش بلیت ماهان برای چین متوقف شده است اما برای انتقال ایرانیان با هماهنگی دولت تعدادی پرواز طی این روزها در دستور کار قرار گرفته است.»
همزمان با اعلام ممنوعیت پروازهای رفتوبرگشت به چین، انتقادهای فراوانی از سوی شهروندان در مورد تاخیر تقریبا دوهفتهای دولت در این مورد مطرح شد.
سازمان هواپیمایی کشوری و وزیر راه و شهرسازی بعد از طرح برخی انتقادها از شرکت هواپیمایی ماهان، اعلام کردند که ادامه پروازهای این شرکت با اجازه آنها انجام شده است.
«محمد اسلامی»، وزیر راه و شهرسازی گفته بازگرداندن مسافران چینی از تهران و مسافران ایرانی از چین در کنار ارسال «کمکهای بشردوستانه»، هدف ادامه پرواز شرکت هواپیمایی ماهان بوده است.
«رضا جعفرزاده»، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری هم سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفته وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از مصوبه دولت و مجوز شرکت ماهان برای پرواز به چین اطلاع داشته است: «پس از جلسه راهکارهای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا و تصمیم در خصوص تعلیق پروازها، تکالیفی برعهده سازمان هواپیمایی کشوری گذاشته شد که میتوان به بازگرداندن دانشجویان و اتباع ایرانی و انجام چند پرواز باری اشاره کرد که با تصمیم مسئولان، نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با رعایت کلیه اقدامات پیشگیرانه براساس دستورالعمل و نظارت دقیق بهداشتی صورت گرفت.»
بااینحال هنوز بازار اعتراض شدید به شرکت هواپیمایی ماهان در شبکههای اجتماعی داغ است. «عبدالله رمضانزاده»، فعال سیاسی در صفحه توییتر خود نوشته است: «دوستان حقوقدان لطفاً اظهارنظر نماینده: آیا امکان شکایت از هواپیمایی ماهان به دلیل اقدام عمدی برای آسیب رساندن به شهروندان از طریق نقض دستور توقف دولت مبنی بر توقف پرواز به و از چین هست؟ مستند قانونی چیست؟»
«موسی برزین خلیفهلو»، حقوقدان و مشاور ایرانوایر در مورد مسوولیت حقوقی شرکت هواپیمایی ماهان معتقد است: «با توجه به اینکه تمام پروازها زیر نظر دولت و سازمان هواپیمایی کشوری انجام میشود، اینکه پروازهای شرکت ماهان بدون مجوز دولت صورت گرفته باشد، تقریبا غیرممکن است.»
برخی کاربران شبکههای اجتماعی، سپاسگزاری سفیر چین در تهران از شرکت هواپیمایی ماهان به دلیل قطع نکردن پروازها به این کشور را دلیلی برای انجام خودسرانه این کار از سوی این شرکت دانستهاند.
برخی کاربران، شرکت ماهان را وابسته به سپاه پاسداران دانسته و عدهای هم دست خانواده آیتالله «هاشمی رفسنجانی»، رییس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام را در مدیریت آن میبینند. پیشتر هم گزارشهایی در مورد عضویت «حسین مرعشی»، برادر همسر هاشمی رفسنجانی و «حمید عربنژاد»، فردی نزدیک به سپاه در هیات مدیره این شرکت منتشر شده بود.
به نظر موسی برزین، حقوقدان، این مساله دلیل مناسبی برای نتیجهگیری در مورد اقدام خودسرانه شرکت ماهان نیست: «حتی اگر بپذیریم که شرکت ماهان بهطور خودسرانه این کار را انجام داده، بههرحال کنترل فرودگاهها و پروازها به عهده دولت است و اگر دولت با این کار مخالف بود میتوانست جلو آن را بگیرد.»
به عقیده این حقوقدان باید دولت را مسوول اصلی تداوم پروازهای شرکت ماهان به چین دانست: «وزارت بهداشت براساس قانون، مسوول حفظ سلامت مردم است. در این مورد بهطور مشخص وزارت بهداشت بیاحتیاطی کرده است. بیاحتیاطی یکی از مواردی است که براساس آن میتوان اتهام قتل شبه عمد را متوجه کسی کرد. بااینحال در قوانین جمهوری اسلامی متاسفانه پیشبینی خاصی برای زدن این اتهام به نهادها نداشته است. ولی سابقه تاریخی که تا امروز در چنین دعاوی طی شده راه را تا حدی برای طرح اتهام قتل غیرعمد برای وزارت بهداشت باز میکند.»
اشاره موسی برزین، به پرونده واردات خونهای آلوده به کشور است که دادگاه آن تقریبا دو دهه طول کشید و درنهایت وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون را محکوم کرد. در دهه شصت بیماران هموفیلی که نیازمند دریافت خون هستند در دو نوبت به دلیل گرفتن فراوردههای خونی آلوده به بیماریهای صعبالعلاج دچار شدند گروه اول به دلیل فراوردههای خونی که از فرانسه وارد شده بود به ایدز مبتلا شدند و دسته دوم به خاطر نقص فنی در دستگاه ویروسزدایی سازمان انتقال خون به بیماری هپاتیت سی مبتلا شدند، قربانیان این رویداد براساس حکم دادگاه دیه دریافت کردند.
مطالب مرتبط:
کرونا در ایران، اجساد چطور دفن میشوند، پرسنل درمان چه امکاناتی دارند؟
حواشی انتشار نامه منسوب به وزارت بهداشت در خصوص شیوع ویروس کرونا
ثبت نظر