فریبرز صهبا؛ معمار برجسته بهایی

مهین کسروی؛ شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌شان ساخته‌اند. شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«فریبرز صهبا»، متولد ۱۹۴۸ در مشهد، معمار بهایی ایرانیِ مقیم کانادا است که معماری باغ‌های بهایی «حیفا» و «معبد لوتوس» دهلی‌نو را برعهده داشته است.

او از پنج سالگی و با شنیدن خاطرات مادرش از «مشرق الاذکار» عشق‌آباد، به معماری و مهندسی ساختمان علاقه‌مند شده بود.

فریبرز صهبا بعد از پایان دوران تحصیلات مقدماتی، به «دانشگاه تهران» رفت و در سال ۱۹۷۲ میلادی، در رشته معماری از دانشکده هنرهای زیبای این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد.

او به عنوان رییس تیم‌های طراحی شرکت‌های مختلف معماری در ایران، طراحی طیف وسیعی از ساختمان‌های معتبر، از جمله مرکز کارگاه‌های تولیدی و هنری صنایع دستی تهران، سفارت ایران در پکن چین، شهرک جدید ماهشهر در جنوب غربی ایران، مرکز فرهنگی پهلوی سنندج، مدرسه هنر سنندج، بنای طبقاتی بهاییان در حیفای اسرائیل و معبد مشرق الاذکار (لوتوس) دهلی‌نو را برعهده داشته است.

در سال ۱۹۷۴، فریبرز صهبا توسط وزارت مسکن ایران به دلیل طراحی سیستم مسکن ارزان قیمت شناخته شد. او در سال ۱۹۷۵، به عنوان مدیر تیم طراحی ساخت بزرگ‌ترین مرکز فرهنگی ایران، «مرکز فرهنگی نگارستان» در «کاخ مرمر» منصوب شد.

در سال ۱۹۷۶، طرح معبد مشرق الاذکار (لوتوس) دهلی‌نو که از طرف فریبرز صهبا آماده شده بود، در مسابقه بین‌المللی که افراد و شرکت‌های بزرگ طراحی نیز در آن شرکت داشتند، انتخاب شد. مهندسان طراحی به علت پیچیدگی و ظرافت این طرح و نبود کارگران متخصص در هندوستان، آن را غیر قابل اجرا می‌دانستند. فریبرز صهبا نزدیک به ۱۰ سال نظارت ساخت این معبد را بر عهده داشت. طرح او یک گل نیلوفر آبی بود.

معماری بی‌نظیر معبد  نیلوفر آبی (لوتوس) در سال ۱۹۸۶ تکمیل شد که از ۲۷ گلبرگ تشکیل شده است. این بنا ۹ طرف دارد که هر یک از ۹ طرف، دارای سه گلبرگ هستند. ارتفاع این بنا حدود ۲۷ متر و قطر ساختمان ۷۰ متر است که در زمینی به مساحت ۶۴ هکتار، در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری هندوستان قرار دارد. سالن اصلی معبد نیلوفر آبی دارای ظرفیتی به گنجایش هزار و ۳۰۰ نفر است.

معبد لوتوس در دهلی نو که به مشرق الاذکار هند معروف است، هفتمین مشرق الاذکاری است که جامعه بهایی احداث کرده است.

مشرق الاذکار به بناهایی گفته می‌شود که بهاییان در شهرهای مختلف ساخته‌اند. «بهاء‌الله»، بنیان‌گذار دین بهایی از پیروان خود خواسته است در هر شهری ساختمانی به بهترین صورت ممکن به نام خداوند بسازند و در آن به ذکر پروردگار بپردازند.

این معبد از دو جهت دارای اهمیت جهانی است؛ هم از نظر معماری بی‌نظیرش که جوایز متعددی را نصیب فریبرز صهبا کرده و هم از نظر سمبلیک که نشان‌گر اتحاد بین ادیان است. این معبد به عنوان یکی از جاذبه‌های گردش‌گری پایتخت هندوستان، سالانه نزدیک به چهار میلیون بازدید کننده دارد. در این بنا به ندرت مناسک ویژه بهاییان انجام می‌شود و همه افراد از هر دین و آیینی می‌توانند وارد معبد نیلوفر آبی (لوتوس) شوند.

صهبا به خاطر طراحی مشرق الاذکار دهلی‌نو، جایزه «مجله علوم» امریکا در سال ۲۰۱۲ را به عنوان کمال هنر بتن و هم‌چنین جایزه اول بهترین ساختمان بتن از بریتانیا و امریکا را دریافت کرده است.
او هم‌چنین جایزه ویژه «موسسه مهندسان سازه بریتانیا» در سال ۱۹۸۷ و جایزه «گلوب‌آرت» را به خاطر «ترویج وحدت و اتحاد بین ملت‌ها، مذاهب و اقشار اجتماعی»، در سال ۲۰۰۰ میلادی گرفته است.

فریبرز صهبا در مصاحبه‌ای تایید کرده بود که جمهوری اسلامی به آژانس‌های مسافرتی دستور داده که این اثر او را جزو آثار ممنوعه قرار دهند و توریست‌های ایرانی را برای بازدید از این معبد نبرند.