۱۱ ماه است که طرحی با عنوان «ممنوعیت تردد شبانه» در ایران اجرا می‌شود. به واسطه این طرح، شهروندان حق ندارند خودروهای خود را از ساعت ۲۲ تا سه بامداد به حرکت درآوردند. در غیر این صورت، با جریمه ۲۰۰ هزار تومانی مواجه خواهند شد.
این طرح پس از ۱۱ ماه از زمان اجرا، حالا به گفته مسوولان، نه تنها در مقابله با ویروس کرونا تاثیر نداشته است بلکه دلایل اجرایی شدن آن نیز مشخص نیست.
آن‌چه مشخص است اما جریمه‌های چند صد میلیارد تومانی رانندگان ناشی از عدم توجه به این طرح در استان‌های مختلف ایران بود که به جیب دولت رفته است. براساس پیش‌بینی‌ها، با اجرا شدن طرح هوشمند واکسیناسیون، ممنوعیت تردد شبانه به خاطره‌ها خواهد پیوست اما جریمه‌های مانده روی دست مردم هرگز از یاد نخواهد رفت.
***
«علیرضا زالی»، فرمانده عملیات مقابله با کرونا در کلان‌شهر تهران روز چهارشنبه پنجم آبان ۱۴۰۰ گفت: «طرح ممنوعیت تردد شبانه تاثیری در کنترل بیماری و کاهش تجمعات خانوادگی ندارد.»
«محسن منصوری»، استاندار تهران نیز در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونای استان تهران اعلام کرد این طرح کارایی لازم را ندارد.
به دنبال این اظهارنظرها، روز پنج‌شنبه ششم آبان، «محسن فرهادی»، معاون فنی مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت طرحی با عنوان «مدیریت هوشمند محدودیت‌ها» در دستور کار ستاد ملی مقابله با کرونا قرار گرفته است.
فرهادی گفت برای اجرایی شدن این طرح نیاز است که سامانه‌های وزارت بهداشت، وزارت کشور و پلیس راهور به هم وصل شوند.
هرچند او زمانی برای اجرای این طرح‌ها اعلام نکرد اما توضیح داد: «به محض وصل شدن و ابلاغ طرح محدودیت هوشمند، طرح شبانه لغو و طرح بین استانی برای کسانی که کارت واکسن را دارند، آزاد خواهد شد.»
درآمد دولت از جریمه‌های تردد شبانه چه‌قدر است؟
مانند بسیاری از آمارهای مرتبط با شیوع ویروس کرونا در ایران، تعداد جریمه‌های لحاظ شده برای شهروندانی که طرح ممنوعیت تردد شبانه را نادیده گرفته‌اند، به طور کلی مشخص نیست.
بنا بر اعلام «انوشیروان محسنی بندپی»، استاندار وقت تهران، از ابتدای اجرا شدن طرح ممنوعیت تردد شبانه، یعنی اول آذر تا هفته ابتدایی بهمن ۱۳۹۹، بالغ بر دو میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو در کل کشور در این طرح جریمه شدند. این طرح با در نظر گرفتن جریمه ۲۰۰ هزار تومانی در دو ماه ابتدایی اجرا، درآمدی ۴۴۰ میلیارد تومانی را برای دولت به همراه داشته است.
محسنی بندپی در آن تاریخ در ستایش این طرح گفته بود: «منع تردد شبانه یکی از موثر‌ترین مداخله‌ای بوده که در کاهش چرخه شیوع ویروس کرونا موثر بوده است.»
به طور مشخص، در استان تهران از اول آذر ۱۳۹۹ تا پنجم اردیبهشت ۱۴۰۰، بنابر اعلام پلیس راهور تهران، تعداد ۶۲۰ هزار دستگاه خودرو توسط دوربین‌ها اعمال قانون شده‌اند.
با در نظر گرفتن هر جریمه ۲۰۰ هزار تومان، در شش ماه ابتدایی این طرح، ۱۲۴ میلیارد تومان جریمه برای شهروندان تهرانی اعمال شده است.
با تقریب می‌توان گفت ماهانه بیش از ۱۰۳ هزار خودرو در تهران جریمه شده‌اند. اگر بخواهیم درآمد کسب شده طی ۱۱ ماه را محاسبه کنیم، این طرح تنها در استان تهران بیش از ۲۲۷ میلیارد تومان درآمد به همراه داشته است. حال این که این تنها یک تقریب است و با توجه به طولانی شدن طرح و نیاز مردم برای استفاده از خودرو در ساعات منع تردد، عددی فراتر از این حاصل خواهد شد.
این میزان درآمد برای استان خراسان رضوی با توجه به جریمه شبانه چهار تا شش هزار دستگاه خودرو، برای مدت یک ماه حداقل ۲۴ و حداکثر ۳۶ میلیارد تومان خواهد بود. در مدت ۱۱ ماهه نیز با همین تقریب باید گفت دست‌کم ۲۶۴ میلیارد و حداکثر ۳۹۶ میلیارد تومان در استان خراسان رضوی جریمه اعمال شده است.
بنا بر اعلام فرماندهی انتظامی استان قزوین، در شش ماه نخست سال ۱۴۰۰، تعداد ۶۲ هزار و ۴۴۰ دستگاه خودرو به دلیل رعایت نکردن مقررات طرح ممنوعیت تردد شبانه، اعمال قانون شده‌اند که درآمدی حدود ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان طی مدت شش ماه نصیب دولت کرده است.
در استان گلستان نیز وضعیت تقریباً مشابه قزوین است. پلیس راهور استان گلستان اعلام کرد در پنج ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰، تعداد ۶۵ هزار خودرو در گلستان منع تردد شبانه را رعایت نکرده و جریمه شده‌اند؛ به عبارتی، ۱۳ میلیارد تومان خودروهای این استان طی پنج ماه جریمه شده‌اند.
متاسفانه آمار دقیقی از سوی وزارت بهداشت، ستاد ملی کرونا، پلیس راهور و وزارت کشور در خصوص جریمه خودروها در استان‌های مختلف ارایه نشده است. محاسبه تقریبی درآمد حاصل شده در سراسر کشور نیز با توجه به جمعیت متفاوت هر استان به سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود.
در شهریور ۱۴۰۰، «همشهری» به نقل از یک منبع آگاه در ستاد ملی کرونا نوشته بود تنها طی دو هفته تعطیلی که ستاد ملی کرونا برای جلوگیری از ترددهای تعطیلات محرم در هفته پایانی مرداد و ابتدایی شهریور اعمال کرد، بیش از ۵۴۰ هزار نفر در سراسر ایران محدودیت تردد شبانه را نقض کردند.
می‌توان گفت به صورت میانگین در این مدت، هفتگی ۲۷۰ هزار و ماهانه بیش از یک میلیون جریمه ۲۰۰ هزار تومانی در کشور برای رانندگان ثبت شده بود؛
به عبارتی، درآمد ماهانه دولت از محل منع تردد شبانه، ماهانه بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان و در طول ۱۱ ماه دست‌کم دو بیلیون و ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است.
براساس این گزارش، تا ۲۲ شهریور ماه کمتر از ۱۰ درصد این جرایم وصول شده‌اند؛ یعنی ۲۲۰ میلیارد تومان به حساب دولت واریز شده است.
این منبع آگاه گفته بود اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا در جلسات شهریور ماه در خصوص اتخاذ تدابیری برای وصول جریمه‌ها بحث کرده بودند و پیشنهاد شده بود که برای ترغیب مردم به پرداخت این جرایم، هم‌چون سایر جرایم راهنمایی و رانندگی، مهلت مشخصی تعیین و در صورت عدم پرداخت در بازه زمانی مقرر، جریمه دو برابر شود.
اصرار بر تصمیمات اشتباه یا منبع درآمد برای دولت؟
هم‌زمان با طولانی شدن این طرح و پشت سرگذاشتن پیک‌های چهارم و پنجم کرونا که شمار قربانیان در آن به ۷۰۰ نفر نیز رسید و نیز تعلل در تامین واکسن کرونا از سوی مقامات، تمایل شهروندان به رعایت طرح منع تردد شبانه کاهش یافت.
برخی شهروندان نیز به مرور تلاش کردند به روش‌های مختلفی، از جمله دست‌کاری و مخدوش کردن پلاک‌ها، ثبت‌نام در تاکسی‌های اینترنتی که قابلیت دریافت مجوز تردد شبانه داشتند و مسیرهای مختلف دیگر، این ممنوعیت را دور بزنند.
این در حالی است که با گذشت حدود ۱۱ ماه از اجرایی شدن این طرح، پلیس راهور به عنوان مجری طرح، هم‌چنان دلایل اجرایی شدن آن را نمی‌دانست.
«سیدکمال هادیانفر»، رییس پلیس راهور ۱۹ مهر ۱۴۰۰ با بیان این که طرح‌های تردد، از جمله طرح ممنوعیت تردد شبانه به پیشنهاد وزارت بهداشت ایجاد شده است، گفت: «حتی در آن جلسه از دوستان خواستیم که تحلیل خود را در این رابطه ارایه دهند که اعلام کردند اجرای این محدودیت‌ها اثربخش است. لذا بنا بر پیشنهاد وزارت بهداشت، محدودیت‌های تردد در ستاد ملی مقابله با کرونا تصویب شد و ما نیز عامل اجرای آن بودیم.»
به گفته او، وزارت بهداشت در اوج پیک پنجم کرونا(شهریور ماه) گزارش کرده بود این طرح ۳۵ تا ۴۰ درصد در کاهش شیوع بیماری تاثیر داشته است.
از جمله مخالفان طرح ممنوعیت تردد شبانه، علیرضا زالی، فرمانده عملیات مقابله با کرونا در کلان‌شهر تهران بود. او در حالی این طرح را بی‌تاثیر می‌دانست که در تاریخ ۲۱ دی ۱۳۹۹، اجرای طرح ممنوعیت تردد شبانه در تهران را یکی از عوامل موثر در کاهش الگوی شیوع کرونا عنوان کرده بود.
شهریور ۱۴۰۰ نیز «علی خضریان»، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان این که نباید بر تصمیمات اشتباه گذشته اصرار کرد، گفته بود این طرح تاثیری بر روند کرونا در کشور ندارد و فقط شهر را برای قشر مرفه جامعه خالی کرده است.
اصرار بر اشتباه گذشته یا منبع درآمد برای دولت، هر کدام از این دو مورد که صحیح باشند، ضرر نهایی نصیب شهروندان شده است.
طرح ممنوعیت تردد شبانه نیز با توجه به اذعان مسوولان به بی‌تاثیر بودن آن در روند شیوع ویروس کرونا، یکی از هزاران طرح‌هایی بود که به دلیل سوء‌مدیریت در نظام جمهوری اسلامی به شهروندان تحمیل شد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر