اردوان کامکار؛ نوازنده سنتور و آهنگ‌ساز کُرد اهل سنت

شهره فرجاد، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«اردوان کامکار»، نوازنده برجسته «سنتور» و آهنگ‌ساز کُرد اهل سنت ۱۶ تیر ۱۳۴۷ در خانواده‌ای اهل موسیقی در سنندج متولد شد.

او که کوچک‌ترین عضو خانواده «کامکار» است، آموزش سنتور را نزد پدر و از سن چهار سالگی آغاز کرد و کنسرت‌های فراوانی با گروه «کامکارها» در ایران، اروپا و امریکا اجرا کرده‌ است.

او مهارت خاصی در کارهای فیوژن و ترکیبی دارد و به سنتور کاملا مسلط است. برای همین می‌تواند از آن در هر موسیقی دیگری به غیر از موسیقی سنتی هم استفاده کند. ملودی‌های کُردی را برای ارکستر سمفونیک تنظیم می‌کند، کنسرتینو برای سنتور می‌نویسد و ترکیبی از سنتور و ارکستر سازهای زهی می‌سازد.

اردوان در سال ۱۳۵۹ به تهران آمد و فعالیت در عرصه موسیقی را به طور جدی آغاز کرد. با کمک برادرانش، «هوشنگ» و «ارسلان»، درس‌های هارمونی، کنترپوان و اصول آهنگ‌سازی را فرا گرفت.

او نواختن سنتور را به سطح خوبی از لحاظ تکنیکی رساند و در زمینه نوازندگی، ردیف موسیقی، گروه نوازی، اصول و مبانی موسیقی و آهنگ‌سازی هم به درجاتی قابل توجه رسید.

اردوان کامکار پیش از سال ۱۳۶۴، «دریا» را ساخت، در سال ۱۳۶۹ آن را اجرا کرد و به فاصله‌ای کم، در «تالار وحدت» به روی صحنه برد. 

او غیر از آثاری که برای تکنوازی سنتور خلق کرد، قطعات دیگری هم برای گروه‌نوازی سازهای ایرانی تصنیف کرده که مورد توجه اهالی موسیقی قرار گرفته است.

دومین كنسرتینوی سنتور اردوان كامكار كه با اركستر زهی و پیانو همراهی می‌شد، با نام «ماهی» روانه بازار موسیقی شد. این آلبوم یك كنسرتینوی مشكل با فضایی رازآلود و با لحن و ریتم های كُردی است.

او هم‌چنین در آلبوم «شب، سكوت، كویر»، اثر «كیهان كلهر» نیز به عنوان نوازنده سنتور همكاری داشت.

چندی بعد سولوی «بر فراز باد» را منتشر کرد. او در کنسرت خانوادگی‌ که با خوانندگی «شهرام ناظری» در سال ۱۳۷۶ اجرا شد، در میان برنامه، قطعه «رقص باد» از آلبوم بر فراز باد را با مهارت زیادی اجرا کرد.

اردوان کامکار در آلبوم شب،سکوت، کویر، اثر «محمدرضا شجریان» نیز به عنوان نوازنده سنتور همکاری کرده است.

موسیقی متن فیلم «سنتوری» و موسیقی فیلم «چشم‌انداز ایرانی» (به کارگردانی «تورج منصوری») از ساخته‌های او هستند.

«ریزدانه‌های الماس» از دیگر ساخته‌های او است که مورد توجه قرار گرفت و به گفته خودش، اِلمان‌های موجود در موسیقی بلوچی، او را در ساخت این آلبوم یاری داده‌اند.

اردوان کامکار درباره توجه به موسیقی نواحی می‌گوید: «من از موسیقی نواحی در موسیقی‌ام خیلی استفاده کردم. در ریزدانه‌های الماس، خودم را مدیون موسیقی بلوچی می‌دانم. هر فضای نویی که من خواستم به دست بیاورم را از موسیقی بلوچی وام گرفتم. البته در یک قالب شیک‌تر و جذاب‌تر از بیان سنتی‌ آن. ولی اصل کار و دست‌مایه‌ای که از آن صحبت کردم، همان موسیقی بلوچی است. هیچ‌کس این کار را نشنیده است. گاهی اوقات کارهایی می‌کنم که همسر و بچه‌هایم خنده‌شان می‌گیرد! گاهی می‌بینم در همین تلویزیون خودمان یک تکه موسیقی بلوچی دارد پخش می‌کند، فوراً صدای تلویزیون را زیاد می‌کنم و گوش می‌دهم. به من می‌گویند این را می‌خواهی چه کنی؟ می‌گویم شما نمی‌دانید من دنبال چه می‌گردم. اگر بخواهم اصل این کار را پیدا کنم، نمی‌توانم. در موسیقی نواحی شمال خراسان و آن جایی که به شمال افغانستان و تاجیکستان نزدیک می‌شود، هیچ منبعی نداریم که بخواهیم از روی آن‌ها کار کنیم. چه‌بسا گام‌های ناشناخته‌ای هم هست که ایرانی هم هست اما ما آن‌ها را گم کرده‌ایم و باید دوباره پیدایشان کنیم.»

پاساژهای سریع و در هم تنیده و ریتم‌ها و مضراب‌های پیچیده از مشخصه‌های سنتور نوازی اردوان کامکار به شمار می‌روند.

کتابی از او به نام «مجموعه قطعات اردوان کامکار» توسط «نشر نای و نی» به چاپ رسیده که شامل ۳۷ قطعه از آثارش در عرصه سنتور نوازی نوین است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین پایانی بیست و نهمین «جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر» از اردوان كامكار به پاس چند دهه تلاش درعرصه موسیقی تقدیر كرد.