داوید اوشانا: هنرمند و معمار برجسته آشوری

سیما فریما، شهروند‌خبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.
***

«داوید اوشانا»، معمار معاصر، طراح اتومبیل، موزیسین و نقاش ایرانی در زمستان سال ۱۳۰۸ شمسی در شهر کرمانشاه متولد شد. او از آشوریان ایران بود.

پدر داوید در «شرکت یولن» که کار احداث راه آهن را در جنوب کشور بر عهده داشت، مشغول به کار شد و خانواده اوشانا به اهواز نقـل مکان کرد. داوید تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان «کمال» اهواز در سال ۱۳۳۲ به پایان رساند و سپس با انتقال محل کار پدر به شهر زنجان، تحصیلات متوسطه‌اش را در مدرسه «پهلوی» این شهر آغاز کرد. 

علاقه و توجه او به موسیقی در این دوره شروع شد. با اُرگ بادی که داوید از عمه خود به ارث برده بود، فعالیت موسیقی را آغاز کرد. ادامه کار هنری او در «خانه فرهنگ» زنجان با برگزاری کنسرت‌هایی در ابهر و روستاهای اطراف همراه بود.

تحصیلات دوران دبیرستان داوید در تهران و ابتدا در دبیرستان «نیروز بهرام» آغاز شد. دو سال آخر دبيرستان را در مدرسه البرز به پايان رساند و در همين دوره شروع به طراحی و نقاشی کرد. 

او سال ۱۳۳۰ با شرکت در کنکور، به دانشکده هنرهای زيبا «دانشگاه تهران» راه یافت اما يک سال بعد تحصيلات خود را در اين دانشکده و در آتليه مهندس «فروغی» شروع کرد. در نهايت، تير۱۳۴۲ با ارایه پروژه خود ديپلم گرفت و با گرفتن درجه عالی، فارغ‌التحصيل شد. موضوع پروژه دیپلم داوید، «زیارتگاه مسیحیان جهان در اورشلیم» بود.

اوشانا پس از فارغ‌‌التحصیلی، به استخدام «شرکت نفت ملی ایران» درآمد و پس از ۲۷ سال فعالیت، در سال ۱۳۶۹ بازنشسته شد. او در این مدت به موازات کار در شرکت نفت، در دفتر شخصی معماری‌ خود نیز فعال بود. فعالیت‌هایش در این دفتر شخصی در دهه ۱۳۴۰ و اوایل دهه ۱۳۴۵ بر جریانات معماری آن روز تاثیرگذار بودند و تعداد زیادی پروژه به ویژه در زمینه معماری مسکونی از او باقی مانده است. 

داوید اوشانا هنرمندی چند بعدی بود. او علاوه بر معماری، در رشته‌های موسیقی، نقاشی، طراحی و ساخت اتومبیل نیز فعالیت‌های چشم‌گیری داشت.

خودش در مورد شروع فعالیت‌های هنری‌ خود گفته است: «موسیقی را از کلاس‌های ابتدایی شروع کردم. آن موقع یک کتاب موسیقی داشتیم که عکس پیانو روی آن بود. ما هم در خانه یک ارگ داشتیم؛ از این ارگ‌های بادی که مال عمه‌ام بود. من هم هر چیزی را که می‌شنیدم، در آن‌جا می‌نواختم. وقتی به تهران آمدیم، فعالیت موسیقی و نقاشی را دنبال کردم. حرفه دیگری که من دنبال کردم، خلبانی بود. نقاشی را پیش استاد پتگر آموختم و موسیقی را بعد از اتمام دبیرستان البرز، در هنرستان موسیقی تهران دنبال کردم. من موسیقی و پیانو را پیش خودم یاد گرفتم. برای همین بود که پیانیست نشدم چون انگشت گذاری من درست نبود.»

از افتخارات او در زمينه موسيقي، می‌توان به انتخابش برای سرپرستی برنامه‌های موسيقی «راديو خانه فرهنگ فرانسه» در سال ۱۳۳۰ و فعاليت در ارکسترجاز «راديو تهران» در سال ۱۳۳۲ و هم‌چنين اجرای کنسرت‌های متعـدد آشوری اشاره كرد که این گروه به دلیل نواختن اصیل‌ترین آهنگ‌های آشوری، مورد تحسین نشریات دهه ۴۰ قرار گرفته بود.

در زمینه نقاشی نیز دارای سبکی شخصی است. تکرار نقش الگوهای ثابت در کارهایش برای بیان منظور خود، شیوه‌ای ابداعی و شخصی به شمار می‌رود. در زمینه طراحی و ساخت اتومبیل دست‌ساز، سریالی از اتومبیل با عنوان «عقاب» توسط اوشانا طراحی و ساخته شد. 

با این وجود، زمینه اصلی فعالیت هنری داوید اوشانا، معماری است و در این عرصه هنرمند صاحب سبك است. 

معماری اوشانا از اواخر دوره تحصیلی دانشگاهی شروع شد و کلیسای آشوری پروتستان واقع در خیابان «امیرآباد» و نیز کلیسای «شرق آشور» از آثار اولیه او به شمار می‌روند.

مدیریت پروژه‌های شهرسازی پالایشگاه بندرعباس، مدیریت پروژه‌های شهرسازی پالایشگاه اراک، طراحی کلیسای آشوری پروتستان (کلیسای «حضرت توما») در تهران، پرورشگاه کودکان کرمانشاه، مجموعه تجاری- اداری و هتل در کیش، کلیسای شرق آشور در تهران، مجموعه مسکونی اداری در اردبیل و طراحی و اجرای واحدهای مسکونی و اداری در تهران از جمله برجسته‌ترین کارهای این معمار معاصر هستند.

«انجمن مفاخر معماری ایران» در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۸۹، طی مراسمی در «تالار بتهوون» «خانه هنرمندان ايران»،‌ مراسم نكوداشت داوید اوشانا را هم‌زمان با هشتادمین زادروزش برگزار کرد.

او روز سوم مرداد ۱۳۹۳، بعد از دهه‌ها فعالیت‌ حرفه‌ای و هنری درگذشت و در آرامستان کلیسای انجیلی آشوریان در اسلام‌شهر تهران به خاک سپرده شد.