بخش پنجم نشست اینترنتی «ادیان و اندیشه‌ها» روز ۱۹ اسفند ۱۴۰۰ به ابتکار «ایران‌وایر» برگزار شد. در چهار وبینار قبلی، «حق حیات و مجازات اعدام»، «برابری حقوق زن و مرد»، «دین، سیاست و انتخابات» و «اقلیت‌های دینی و تبعیض در مدارس» از نگاه ادیان و اندیشه‌ها بررسی شد. نشست پنجم به موضوع «اقلیت‌های دینی و دنیای مجازی» اختصاص داشت.
در این سمینار آنلاین، «کیوان هور» روزنامه‌نگار و سردبیر پیشین هفته‌نامه «امرداد» که رسانه خبری زرتشتیان است، «فارِس هدایتی» شهروند بهایی و متخصص علوم داده و هوش مصنوعی، «مژگان نوی» از یهودیان ایرانی‌تبار اسرائیل، فعال اجتماعی و مترجم عبری به فارسی و «آذین مهاجرین» مدیر برنامه در زمینه حقوق بشر در گروه «میان» حضور یافتند.
«کامبیز غفوری»، روزنامه‌نگار از سوی «ایران‌وایر» اجرای این وبینار را برعهده داشت.
***
مژگان نوی: فحش‌هایی را که بلد نبودم، در فضای مجازی یاد گرفتم
«مژگان نوی» حدود ۹ ساله بود که همراه با خانواده‌اش ایران را به مقصد اسرائیل ترک کرد. بخشی از سرگذشت او پیش‌تر در «ایران‌وایر» منتشر شده است.
مژگان نوی در پاسخ به این که تا چه حد فضای مجازی باعث شد تا با خانواده و هم‌کیشانش در ایران تجدید ارتباط کند، گفت: «امکاناتی که اینترنت وارد زندگی من کرد، نوعی معجزه بود. من ۹ سالگی از یک دنیا کنده شدم و پرت شدم به یک دنیای دیگر. طی سال‌های طولانی هیچ دسترسی تقریبا به دنیای کودکی و ریشه‌های خودم نداشتم. با ورود اینترنت در سه دایره اساسی، تمام تجربه من تغییر کرد. اول، دایره فامیل. الان می‌شود مستقیما تماس گرفت. می‌توانیم از طریق ویدیوچت در جشن و شادی‌های یک‌دیگر از راه دور شرکت کنیم. دایره دوم، دایره فرهنگی من است. من مترجم فارسی به عبری هستم. الان می‌توانم با نویسندگان و شاعران ایرانی که ترجمه می‌کنم، مستقیما تماس داشته باشم. دایره سوم، دایره سیاسی است. به عنوان یک فعال سیاسی، پیدا کردن هم‌فکران ایرانی، هم در داخل و هم در خارج از ایران برای من یک دنیا ارزش دارد.»
اما تمام بخش‌های تجربه مژگان نوی نیز مملو از رویدادهای خوشایند نیستند. او گفت بیش از آن که تحت حمله به خاطر یهودی بودن یا اسرائیلی بودن قرار بگیرد، افکار سیاسی او را در معرض حملات قرار داده‌اند.
خودش بخشی از این تجربه را چنین روایت کرد: «یک تناقضی در فضای اجتماعی وجود دارد که شما هم می‌خواهید توجه‌ها را به خود جلب کنید تا افکار و حرف‌هایتان بیشتر شنیده شوند. این توجه وقتی که جلب شود، با خودش یک قیمت‌هایی هم دارد. من در اسرائیل جزو اقلیت بسیار کوچکی هستم که صهیونیست نیست. یهودی بودن و صهیونیست نبودن دعوت‌نامه است برای هر نوع هجوم و توهین و سعی برای خفه کردن صدای آدم. باید یادمان باشد که پلتفرمی مانند فیس‌بوک، فعالیتش به نوعی ساده است؛ یعنی اگر تعداد زیادی گزارش کنند چیزی را که شما نوشته‌اید، حتی اگر صلح آمیزترین چیز و درخواست حقوق بشر مساوی باشد، فیس‌بوک صفحه شما را می‌بندد. این چیزی است که بارها برای من اتفاق افتاده است.»
مژگان نوی گفت که از ورود به فضای مجازی فارسی یکه خورده است: «فضای اجتماعی فارسی که برای من تجربه نسبتا جدیدی است، باید بگویم که فضای بسیار بسیار خشنی است! من توقع نداشتم با این خشونت مواجه شوم. ولی مردم با یک توقعاتی وارد می‌شوند. به ذهن خودشان اگر من یهودی و اسرائیلی هستم، باید در جعبه بسیار معینی ابراز بیان کنم؛ یعنی باید از حکومت اسلامی انتقاد و از سیاست اسرائیل دفاع کنم. در لحظه‌ای که از سیاست اسرائیل انتقاد کنم، از جعبه خارج می‌شوم و این با خودش یک واکنش‌های بسیار منفی و توهین آمیز می‌آورد. کلماتی که من به عمرم در فارسی نمی‌دانستم به عنوان بچه، از این طریق یاد گرفتم!»
کیوان هور: حکومت درباره ادیان اطلاعات گمراه‌کننده می‌دهد
کیوان هور با ذکر این که اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و فناوری روز به گسترش اندیشه‌ها کمک می‌کنند، گفت: «هر دین و آیین و مرامی یک اندیشه است. اگر در مورد زرتشتی‌ها مثال بزنم، ما بیست و چند سال پیش نشریه‌ای به نام امرداد را تاسیس کردیم تا بخشی از باورها و آداب و رسوم و فرهنگ جامعه زرتشتی را به جامعه بزرگ‌تر معرفی کنیم. نشریه‌های چاپی دردسرهای بسیاری دارند. بعد از چند سال، یک تکنولوژی در اختیار ما قرار گرفت و شبکه‌های اجتماعی آمدند که شما می‌توانستی در کمترین زمان ممکن همان مطالب را منتشر کنی و چند برابر قبل هم مخاطب داشته باشی.»
او نیز به آن روی سکه اشاره کرد: «من حملات فضای مجازی را به دو دسته تقسیم می‌کنم که یک دسته از طرف حکومت ایران سازمان‌دهی می‌شود. این‌ها ارتش سایبری دارند. اگر طرف میل آن‌ها نباشد، تعداد زیادی افراد که شبانه‌روز در آن‌جا هستند، منتظرند اندیشه‌ای را ابراز کنی و حمله کنند. تکلیف این‌ها مشخص است. بخش دیگر، حملات شخصی هستند. با آگاهی‌هایی که مردم در سال‌های گذشته در مورد ادیان پیدا کرده‌اند، مثلا فهمیده‌اند که غیر مسلمانان نجس نیستند و مانند این حرف‌ها، بخش حملات شخصی به ادیان کمتر شده است اما هنوز هست. باز هم هستند آدم‌هایی که این کارها را می‌کنند. هنوز هستند افرادی که فکر می‌کنند اقلیت‌ها در ایران میهمان هستند و آن‌ها صاحب خانه.»
کیوان هور گفت بخشی از فعالیت‌های گروه اول، یعنی ارتش سایبری جمهوری اسلامی این است که به نام زرتشتیان گروه‌های واتساپی یا تلگرامی باز می‌کنند و اطلاعاتی می‌دهند که کاملا بر خلاف اندیشه زرتشتی هستند.
او افزود: «این‌ها را در قالب اندیشه زرتشتی ارایه می‌کنند به مردم. مردمی که دل‌زده شده‌اند از اسلام، می‌روند سراغ ادیان دیگر و می‌بینند که عجب! آن‌چه در اسلام هست، در این‌جا هم هست. این یک جور گمراه کردن آدم‌ها است که در سوشال مدیا در حال انجام است.»
فارس هدایتی: اینترنت برخی تابوها را در مورد بهاییان شکست
بهایی‌ها از گروه‌های اقلیت دینی هستند که در جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته نمی‌شوند. بنابراین آن‌ها حتی نمی‌توانند از اندک آزادی‌های مربوط به ادیان رسمی، مانند داشتن رسانه مکتوب استفاده کنند. اینترنت باعث شد تا بهاییان بتوانند با اشاعه اطلاعات نادرست در مورد عقایدشان مقابله کنند. فارس هدایتی می‌گوید شبکه‌های اجتماعی باعث شدند که مردم بتوانند اطلاعات دقیق را از زبان خود بهایی‌ها بشنوند: «۲۰ یا ۳۰ سال پیش این امکان وجود نداشت شما از خود بهایی‌ها بشنوید که باورشان چیست. یک اشکالی در تاریخ ایران وجود داشت که حتی کارهای آکادمیک درباره تاریخ دیانت بهایی و اندیشه‌هایش وجود نداشت. پیش‌تر حتی برخی آکادمیسین‌های ایرانی هم نظر چندان مثبتی نداشتند و تبلیغات منفی روی آن‌ها نیز اثر گذاشته بود. اما الان به کمک اینترنت، اطلاعات صحیح به صورت گسترده‌تر در اختیار مردم است. یک تابو وجود داشت که درباره بهاییان صحبت نشود یا با یک بدبینی خاصی صحبت شود اما این تابو دارد از بین می‌رود.»
اما تنها بهاییان نیستند که از اینترنت برای نشر اطلاعات مربوط به خود استفاده می‌کنند، حکومت اسلامی هم از همین ابزار برای حمله به بهاییان استفاده می‌کند.
فارس هدایتی گفت: «متاسفانه بعد از این که اینترنت آمد، این حملات علیه بهاییان خیلی سازمان‌دهی شدند. هم تعدادشان خیلی زیاد شد و هم پیچیده‌تر. سالانه هزاران مقاله در رسانه‌های رسمی ایران علیه بهاییان منتشر می‌شود؛ مخصوصا در رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران و اصول‌گراها مانند تسنیم و فارس نیوز و باشگاه خبرنگاران جوان. مشکل اصلی که این مساله ایجاد می‌کند، در جست‌وجوی گوگل است. هر چه در مورد بهاییان سرچ کنید، این سایت‌ها بالا می‌آیند. باید خیلی بگردید تا سایت‌های بهایی را پیدا کنید.»
او گفت: «اکثر حملاتی که علیه بهایی‌ها انجام می‌شود، برای دیگری سازی و انسانیت‌زدایی از بهاییان است؛ مثلا اتهام ازدواج با محارم و بی‌بندوباری اخلاقی را آن‌قدر تکرار می‌کنند که برخی مردم باور کنند و در برابر ظلمی که به بهاییان می‌شود، سکوت یا همراهی کنند.»
آذین مهاجرین: آگاهی‌سازی یک راه مهم برای مقابله با اطلاعات نادرست
«آذین مهاجرین»، مدیر برنامه در زمینه حقوق بشر در یک سازمان غیرانتفاعی به نام «گروه میان» که در سال ۲۰۱۹ تاسیس شد، در زمینه حق دسترسی دیجیتال فعالیت می‌کند. او با ذکر این که نمی‌توان در دنیای امروز حقوق دیگر بشر را از حق دسترسی دیجیتال تفکیک کرد، گفت: «حق دسترسی اینترنت جزو حقوق بشر است. هنوز به طور رسمی در کنوانسیون‌های حقوق بشری سازمان ملل نیامده اما در سال‌های اخیر تلاش‌هایی شده است که اینترنت را به عنوان حق بشر بشناسند. در سال ۲۰۱۶، در سازمان ملل قطع‌نامه غیرالزام‌آوری را تصویب کردند که حق دسترسی به اینترنت را به عنوان حقوق بشر به رسمیت بشناسند. این دسترسی به اینترنت و دنیای دیجیتال در ارتباط افراد با یک‌دیگر و آگاهی‌سازی در مورد مسایل مختلف کمک کرده و باعث شده است که اقلیت‌های مختلف در ایران صدای رساتری در اینترنت داشته باشند و حرف‌هایشان را بزنند و از حقوق‌شان بگویند. خیلی اوقات کمپین‌هایی در فضای دیجیتال به راه می‌افتد که یکی از موفق‌ترین آن‌ها، کمپین اعدام نکنید بود.»
آذین مهاجرین در مورد روش‌های مقابله با آزارها در شبکه اجتماعی گفت: «حملات شبکه‌های اجتماعی مختص ایران نیستند اما در ایران به صورت سازمان‌دهی شده انجام می‌شوند. در مورد اطلاعات غلط، باید آگاهی‌سازی بشود تا مردم بدانند که اطلاعات غلط کدامند. رسانه‌هایی که مخاطب زیاد دارند، باید اخبار درست را منتشر کنند که بشود با بخشی از اطلاعات غلط در اینترنت مقابله کرد. یکی از راه‌های دیگر، آموزش است. فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، مساله جدیدی است و شاید یکی از مسوولیت‌های فعالان این است که آموزش ببینند تا سلامت روان خود را حفظ کنند و این‌که چه‌گونه برخورد کنند.»
او گفت: «به عنوان یک عضو سازمان‌های حقوق بشری، می‌توانم بگویم سازمان‌هایی که در مورد دسترسی آزاد اینترنت کار می‌کنند، عمدتا با شرکت‌های تکنولوژی ارتباط دارند. این‌ها وظیفه دارند که با شرکت‌ها بیشتر ارتباط برقرار و از آن‌ها درخواست کنند که سیاست‌هایشان محکم‌تر باشد و بشود بیشتر و جدی‌تر درباره برخوردهای آنلاین مقابله کرد.»
مشارکت در مباحث «ایران‌وایر»
«ایران‌وایر» از صاحب‌نظران در زمینه ادیان و اندیشه‌های مختلف دعوت می‌کند تا نظرات خود را در مورد این وبینار به ایمیل [email protected] ارسال کنند. اگر تمایل دارید خود یا فردی دیگر را برای وبینارهای بعدی معرفی کنید یا موضوعی برای این وبینارها پیشنهاد دهید، با ما تماس بگیرید.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر