دو سال پیش در چنین روزی، ماموران امنیتی، «علی یونسی»، دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف را با ضرب و جرح در خیابان بازداشت کردند. سپس به خانه «امیرحسین مرادی»، دوست و هم‌دانشگاهی او حمله کرده و او را نیز با خود بردند. حالا، بعد از گذشت ۷۳۰ روز، هنوز مرادی و یونسی در بازداشت موقت و در انفرادی‌های چندنفره بند ۲۰۹ زندان اوین هستند. فعالان مدنی، مدافعان حقوق‌بشر و خانواده این دو دانشجوی دربند، با مطالبه آزادی فوری آن‌ها، در توییتر طوفان به پا کرده‌اند.
بر امیرحسین مرادی و علی یونسی در این دو سال چه گذشته است؟ و چرا فعالان حقوق بشر می‌گویند پرونده آن‌ها، مملو از موارد آشکار نقض حقوق بشر است؟ برای پاسخ به این سوالات با «حسین رئیسی»، حقوق‌دان و استاد دانشگاه «کارلتون» کانادا، گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
علی یونسی، برنده مدال طلای المپیاد جهانی نجوم و امیرحسین مرادی، برنده مدال نقره المپیاد نجوم کشوری وقتی بازداشت شدند، ۱۹ و ۲۰ ساله بودند. کمتر از یک ماه بعد از بازداشت آن‌ها بود که «غلامحسین اسماعیلی»، سخن‌گوی قوه قضاییه ایران، آن‌ها را به همکاری با «سازمان مجاهدین خلق» متهم کرد. اسماعیلی ادعا کرده بود که این دو جوان قصد «اقدامات خراب‌کارانه» داشته‌اند و «تحت تعلیمات» سازمان مجاهدین خلق بوده‌اند.
البته خود این دو جوان و خانواده آن‌ها قویا این اتهامات را رد می‌کنند. پیش از این «رضا یونسی»، برادر علی یونسی، به ایران‌وایر گفته بود که آن دو در ماه‌های اولیه بازداشت تحت فشار و شکنجه بوده‌اند تا اتهاماتی، از جمله پاره کردن پوستر «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی در اعتراضات و تملک مواد منفجره را بپذیرند. اما در تمامی مراحل، این اتهامات را رد کرده‌اند.
او همچنین گفته بود: «انفرادی، شکنجه، ضرب و شتم و تهدید به بازداشت اعضای خانواده برای اعتراف اجباری بود؛ ولی امیرحسین و برادرم اتهامات را نپذیرفتند.»
موضوع شکنجه را پیش‌تر، یک فعال رسانه‌ای که مدت ۹ روز را در بند قرنطینه زندان اوین با علی یونسی هم‌بند بوده نیز در گفت‌وگو با ایران‌وایر تایید کرده بود. «مجتبی حسینی» در گفت‌وگویی که فروردین‌ماه سال گذشته منتشر شد، به ایران‌وایر گفته بود که با گذشت ۱۰۰ روز از بازداشت این دو جوان، وقتی او علی را در قرنطینه اوین دیده، چشم او که در روز بازداشت ضربه دیده بوده، هنوز به شدت عفونت داشته است.
او همچنین گفته بود که در مدت ۹ روزی که با علی یونسی هم‌بندی بوده، او فقط یک بار با خانواده خود تماس گرفته و آن‌هم بعد از سه هفته بی‌خبری مطلق بوده است.
کاربران توییتر چه می‌گویند؟
شامگاه جمعه ۱۹ فروردین‌ماه ۱۴۰۱، همزمان با دومین سال‌روز بازداشت علی یونسی و امیرحسین مرادی، برای آزادی آن‌ها توفان توییتری به راه افتاد. در این حین، شماری از فعالان مدنی و حقوق‌بشر، خانواده این دو جوان زندانی و برخی شهروندان در حمایت از حق آن‌ها برای دسترسی به یک روند عادلانه دادرسی و پایان یافتن بازداشت موقت طولانی‌مدت آن‌ها در سلول انفرادی، توییت کردند.
در توییت‌هایی که «سازمان حقوق بشر ایران» به زبان‌های انگلیسی و فارسی منتشر کرده، به برخی از موارد نقض حقوق بشر در پرونده علی و امیرحسین، از جمله بازداشت موقت طولانی‌مدت که حالا وارد سومین سال خود شده، اشاره شده و این بازداشت «غیرقانونی» عنوان شده است.
«آیدا یونسی»، برادر علی یونسی نیز در توییتی نوشته است که بازداشت موقت دو ساله حتی با قوانین جمهوری اسلامی نیز مغایرت دارد. او همچنین در توییت دیگری نوشته که از این دو سال، این دو دانشجوی دربند دست‌کم ۶۰ روز را در سلول انفرادی به تنهایی و از آن به بعد نیز در سلول‌های انفرادی چند نفره، جدا از هم و با متهمان جرایم عمدتا غیرسیاسی، نگه داشته شده‌اند.
خانم یونسی در ادامه از محدودیت‌‌هایی که برادرش و امیرحسین مرادی در بند امنیتی ۲۰۹ با آن مواجه‌اند، پرده برداشته و نوشته است: «در بند ۲۰۹ فشارهای مضاعفی توسط وزارت اطلاعات به زندانیان سیاسی وارد می‌شود؛ از جمله محدودیت هواخوری، تماس تلفنی و ملاقات. اطلاعات با استفاده از روش‌های مختلف سعی در اعمال فشار روانی دارد، برای مثال هم سلول کردن با افراد نفوذی اطلاعات، دستبند و چشم بند زدن.»
کاربر دیگری با نام «مریم فروغی» نیز در توییتی ضمن طرح مطالبه آزادی امیرحسین و علی، نوشته است: «کُشتن فقط کشیدن ماشه نیست. کشتن فقط اعدام نیست. کشتن فقط از بالای ساختمان بلند تیر زدن به معترض نیست. کشتن نابودی جسم که نیست. کشتن بازداشت بی‌سرانجام، اتهام پشت اتهام، بی‌خبری، رعب و همه چیزهایی است که ترجمانش هستید.»
شهروند دیگری با نام «محمد‌حسین نامدار» که خود گفته از دوستان دوران مدرسه راهنمایی امیرحسین و علی بوده، در توییتی با انتشار عکس دسته‌جمعی از زمان نوجوانی خودش، علی یونسی و امیرحسین مرادی و چند دانش‌آموز دیگر، نوشته است: «نوشتن این توییت خیلی برای من سخته. با هم رفتیم دانشگاه ولی امسال من فارغ‌التحصیل شدم.از دوم راهنمایی با هم بودیم، چون المپیاد نجومی بودیم. ۲، ۳ سال از زندگیمونو عین برادر کنار هم زندگی کردیم. نمی‌دونم چی شده ولی چیزی جز مرام و معرفت ازشون ندیدم.»
«مجید توکلی»، فعال دانشجویی سابق دانشگاه امیرکبیر که خود بارها بازداشت و مدت پنج سال را نیز در زندان محبوس بوده، در توییتی نوشته است: «علی یونسی و امیرحسین مرادی ۲ سال است که در بازداشت موقت و در بند امنیتی‌اند. بی‌عدالتی و ستمی که با گذشت هر روز بزرگ‌تر می‌شود و امیدها و آرزوهای بیشتری از آن‌ها گرفته می‌شود.»
موارد نقض حقوق بشر در این پرونده کدام‌اند؟
«حسین رئیسی»، وکیل حقوق‌بشری و استاد دانشگاه کارلتون کانادا معتقد است که به‌دلیل تفکیک‌ناپذیر بودن رسیدگی امنیتی و قضایی در این پرونده و عدم شفافیت قوه قضاییه، اظهارنظر روشن و دقیق در این باره امکان‌پذیر نیست. با این وجود، این وکیل با سابقه حقوق‌بشر می‌گوید که با استناد به شواهد و ادعاهایی که در فضای رسانه‌ای منتشر شده است، می‌توان گفت که این دو دانشجوی زندانی از حق دادرسی عادلانه محروم بوده‌اند.
حسین رئیسی توضیح می‌دهد: «بازداشت موقت، طبق قانون هر دو ماه یک‌بار بایستی توسط دادگاه تجدید شود و حق اعتراض نیز برای زندانی محفوظ است. اما، به‌نظر می‌رسد که فضای سیاسی و امنیتی حاکم بر این پرونده، اجازه نمی‌دهد که جریان دادرسی عادلانه در مورد این دو جوان استمرار یابد.»
به باور رئیسی، «اگر جریان دادرسی عادلانه تحقق داشت، قطعا نباید این دو جوان، مدت دو سال در بازداشت موقت و در سلول‌های دربسته نگه داشته می‌شدند.»
این حقوق‌دان ایرانی ساکن کانادا، با تاکید بر ادعای شاهدانی که از شکنجه، بدرفتاری، اعتراف اجباری و تلویزیونی این دو دانشجوی دربند خبر داده بودند نیز، می‌گوید: «همین‌که این دو جوان از ابتدای پرونده به وکیل منتخب و معتمد خود و خانواده‌شان دسترسی نداشته‌اند، این شائبه را تقویت می‌کند که آن‌ها مورد شکنجه قرار گرفته‌اند و از دسترسی به دادرسی عادلانه محروم بوده‌اند. همین‌ها به ما نشان می‌دهند که پرونده‌ای برای آن‌ها تشکیل و اتهاماتی که علیه آن‌ها مطرح شده، اساسا صحت دارد یا نه و اگر احیانا صحت دارد، تا چه میزان واقعیت دارد؟ بنابراین تا زمانی که جزییات این پرونده برای افکار عمومی شفاف نیست، افکار عمومی حق دارد که شک کرده و بخواهد بداند چه شرایطی بر این پرونده جاری است.»
این وکیل حقوق بشری، پرونده امیرحسین و علی را دارای انحراف از موازین حقوق‌بشر خوانده و می‌گوید: «از همان ابتدای امر، یعنی نحوه بازداشت آقایان مرادی و یونسی، عدم ارتباط آن‌ها با خانواده در اسرع وقت و محرومیت از دسترسی به وکیل معتمد، حقوق این دو شهروند زیر پا گذاشته شده است.»
حسین رئیسی با اشاره به قانون آیین دادرسی کیفری که تماس متهم با خانواده و عزیزانش را در اسرع وقت، الزامی و از حقوق متهم می‌داند، می‌گوید: «در قانون مشخصا اعلام شده که فرد در اسرع وقت باید اجازه تماس با خانواده خود را داشته باشد، ولی در مورد آقایان یونسی و مرادی، این‌طور نبوده است.»
او با تاکید بر این‌که زندان انفرادی نوعی شکنجه و از مصادیق شکنجه سفید یا شکنجه روانی است، می‌گوید: «مدت ۶۰ روز در سلول انفرادی و بعد از آن، یک سال و ده ماه انفرادی‌های چند نفره، که گفته می‌شود این دو جوان از سر گذرانده‌اند، قطعا شکنجه محسوب می‌شود.»
او اعترافات تلویزیونی، اجباری و حتی جلسه بازجویی گروهی را نیز از دیگر مصادیق نقض حقوق بشر می‌داند. اشاره این وکیل حقوق بشری به جلسه‌ای است که روز بیست و سوم تیرماه ۹۹ در کاخ دادگستری تهران، به درخواست دانشگاه شریف و با حضور مقامات امنیتی و قضایی برگزار شد. بنا به گفته یک منبع مطلع که همان زمان با «سازمان حقوق بشر ایران» مصاحبه کرده بود، در این جلسه، ماموران فیلمی از دو نفر با صورت‌های پوشیده را که محلی را آتش می‌زدند، پخش کرده و مدعی شده بودند که علی یونسی و امیرحسین مرادی هستند. ولی، حتی نمایندگان سازمان‌های دانشجویی حاضر در جلسه، همان‌جا اعتراض کرده و گفته بودند که آن دو نفر حتی از لحاظ جثه هم شبیه این مرادی و یونسی نبوده‌اند.
حسین رئیسی در ادامه با تاکید بر این‌که اتهامات وارده به این دو شهروند جوان، از مصادیق اتهامات سیاسی است، می‌گوید: «آن‌ها بایستی در دادگاه عمومی و با حضور هیات منصفه و وکیل رسیدگی شود، نه پشت پرده و در دادگاه انقلاب!»
این وکیل و استاد دانشگاه درباره استمرار بازداشت و عدم شفافیت در رسیدگی به این پرونده نیز توضیح می‌دهد: «متاسفانه در سیستم امنیتی و قضایی ایران، تفکیک روشنی بین رسیدگی قضایی و رسیدگی امنیتی متاسفانه وجود ندارد. درست است که افراد به دستور مقامات قضایی بازداشت می‌شوند؛ ولی در واقع دستور مقامات قضایی زیر سایه دستورات مقامات امنیتی است.»
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر