فروش پهپاد به روسیه؛ جمهوری اسلامی گرفتار در تله دیگر مسکو

شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌گوید، فروش پهپادهای «کامیکازه» یا «هواپیمای بدون سرنشین انتحاری» از سوی جمهوری اسلامی ایران به روسیه، و استفاده از آن‌ها علیه اوکراین و شهروندان غیرنظامی آن، نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. حالا اوکراین، جمهوری اسلامی ایران را شریک روسیه در تجاوز نظامی به خاک خود، و همدست مسکو در جنایت‌های جنگی در خاک این کشور می‌خواند. جمهوری اسلامی به تله دیگری از مسکو گرفتار شده، اما چگونه و با چه ترفندی از سوی روسیه؟

***

با اینکه جمهوری اسلامی ایران درخواست سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان از سازمان ملل را، برای بررسی استفاده از پهپادهای جمهوری اسلامی در جنگ علیه اوکراین «غیرقانونی» خوانده بود، اما معاون حقوقی دبیرکل سازمان ملل، قانونی بودن این درخواست را تایید کرده و سازمان ملل حالا می‌خواهد استفاده روسیه از پهپادهای انتحاری جمهوری اسلامی در اوکراین را بررسی کند.

مقام‌های حکومتی که تا پیش‌از این، به صراحت از فروش پهپاد به قول خودشان «به یکی از ابرقدرت‌های جهان» می‌گفتند، و آن را نشانه «قدرت» نظام حاکم بر ایران می‌خوانند، اینک پی‌درپی موضوع را تکذیب می‌کنند. رسانه‌های حکومتی روسیه پیش‌از این، با نمایش پهپادهای خریداری شده ساخت جمهوری اسلامی، در عمل، استفاده از آن‌ها در جنگ با اوکراین را تایید کرده‌اند.

«ولودیمیر زلنسکی» رییس جمهور اوکراین، به تازگی با ایستادن کنار یکی از پهپادهای ساقط شده جمهوری اسلامی ایران، بدون اسم بردن از کشور ایران، به نام پهپادهای ایرانی که شاهد-۱۳۶ است اشاره کرده و گفت اوکراین «بال کرکس‌های دشمن را می‌چیند.»

 

تایید فروش پهپاد به روسیه از سوی مقام های اصلی جمهوری اسلامی

مقام‌های اوکراینی، جمهوری اسلامی را متهم می‌کنند که تاکنون ۴۰۰ فروند پهپاد شاهد-۱۳۶ به روسیه داده‌اند، و مسکو از آن‌ها از جمله در هدف قرار دادن غیرنظامیان استفاده می‌کند.

پهپادهای شاهد-۱۳۶ هواپیماهای بدون سرنشین جمهوری اسلامی است که پس از برخورد به هدف منفجر می‌شوند، به همین دلیل به آن‌ها «انتحاری» می‌گویند. در بیرون از ایران، از این تجهیزات با نام پهپاد کامیکازه یاد می‌شود.

کامیکازه، به حملات انتحاری نیروی هوایی ژاپن علیه کشتی‌های جنگی نیروهای متفقین، از جمله کشتی‌های آمریکایی در جنگ جهانی دوم اطلاق می‌شود. هواپیماهای نیروی هوایی ژاپن با کوبیدن خود به کشتی‌های جنگی دشمن، آن‌ها را غرق می‌کردند، اما طبیعتا خود در دم جان می‌باختند.

اوکراین برای مبارزه با اقدامات روسیه که می‌تواند از مصادیق «جنایت جنگی» باشد، از اسراییل برای گرفتن سامانه دفاع هوایی کمک خواسته است. پیش‌از این، اوکراین از روسیه بابت تجاوز نظامی به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه هلند شکایت کرده، و گروه بزرگی از دولت‌های جهان هم به حمایت از اوکراین، به شکایت از روسیه پیوسته‌اند.

مطابق قوانین جنگی، هدف قرار دادن غیرنظامیان، ساختمان و تجهیزات غیرنظامی به شکلی که روسیه در اوکراین عمل کرده، می‌تواند جنایت جنگی باشد.

حمایت جمهوری اسلامی از روسیه در این حمله در بالاترین سطح در جمهوری اسلامی، یعنی از سوی «علی خامنه‌ای»، «ابراهیم رئیسی» و «حسین امیرعبداللهیان» صورت گرفته، و با فروش پهپاد انتحاری به روسیه و استفاده از آن در اوکراین، می‌تواند وارد مرحله حمایت عملی از تجاوز به اوکراین و شراکت در «جنایت جنگی» مسکو باشد.

خامنه‌ای در تیر۱۴۰۱، چند هفته پیش از اعلام فروش پهپاد به روسیه، در دیدار با «ولادیمیر پوتین» رهبر روسیه که به تهران سفر کرده بود، به صراحت از تجاوز نظامی او به اوکراین تمجید کرد و خطاب به پوتین گفت: «در قضیه اوکراین، چنانچه شما ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفتید، طرف مقابل با ابتکار خود، موجب وقوع جنگ می‌شد.»

سخنگوی کاخ کرملین در آن زمان گفته بود، موضوع فروش پهپادهای ایرانی به روسیه، در سفر ولادیمیر پوتین بررسی نمی‌شود؛ که به معنی تایید تلویحی اصل مذاکره بین دو کشور درباره فروش آن‌ها است.

 

روسیه چطور ایران را درگیر پرونده جنایت‌های خود کرد؟

دولت‌هایی که سلاح به کشورهای خارجی می فروشند، قادرند مشتری خود را متعهد به محدودیت‌هایی کنند. مثلا از آن بخواهند سلاح‌ها را بدون اجازه سازنده به دولت دیگری نفروشد، یا از آن در تجاوز نظامی استفاده نکند. جمهوری اسلامی ایران اما با اطلاع از اینکه روسیه جز استفاده از پهپادهای انتحاری جمهوری اسلامی در اوکراین، کاربرد دیگری برای آن قائل نیست، آن‌ها را در اختیار مسکو قرار داده است.

اوکراین در واکنش به اقدامات جمهوری اسلامی، روابط با تهران را کاهش داده و حتی در حال بررسی قطع کامل آن است. تکذیب‌های تازه تهران و ادعای اینکه به روسیه پهپاد نفروخته، در نهایت تاثیری چندانی نخواهد داشت. 

اوکراین می‌گوید قطعات پهپادهای ساقط شده ایران را در اختیار دارد. تصاویر متعددی از پرواز و سرنگونی این پهپادها در آسمان اوکراین منتشر شده که پذیرش تکذیب‌های جمهوری اسلامی را بی‌اثر می کند، و مصداقی از «بی فایدگی انکار پس از اعتراف‌های پی‌در‌پی» است.

سرلشکر پاسدار «حسین سلامی» فرمانده کل سپاه پاسداران، یک ماه و نیم قبل از بالا گرفتن بحران بر سر پهپادهای شاهد-۱۳۶ در اوکراین، گفته بود: «در زمینه پدافند هوایی، قدرت‌های برتر جهان را پشت‌‌سر گذاشته‌ایم، تا جایی که برخی ابرقدرت‌ها، خریدار تسلیحات ما هستند و پیشنهاد همکاری مشترک می‌دهند.»

«علی خامنه‌ای» در بحبوحه اعتراض اوکراینی‌ها به فروش پهپادهای شاهد-۱۳۶ به روسیه، در اظهاراتی که تایید تلویحی این اقدام است، گفته است: «ساخت تجهیزات پیشرفته‌ موشکی و پهپادی که چند سال پیش‌از این، وقتی که عکس‌هایش منتشر می‌شد می‌گفتند این فتوشاپ است، حالا می‌گویند که پهپادهای ایرانی خیلی خطرناک است، چرا به فلان‌کس می‌فروشید؟ به فلان‌کس می‌دهید؟» 

روسیه که اینک از سوی اغلب دولت‌های جهان به تجاوز نظامی به اوکراین متهم است، و در مظان اتهام جنایت جنگی  پرونده آن در انتظار رسیدگی در دیوان بین المللی دادگستری لاهه است، در رسانه‌های خود خرید پهپادهای انتحاری از جمهوری اسلامی را تایید کرده و به دلیل درگیر بودن در تحریم، نه تنهایی ابایی از کشاندن ایران به عواقب جنگ با اوکراین ندارد، که به صراحت این موضوع را همسو با منافع روسیه می‌خواند.

در کنار تایید همه جانبه جمهوری اسلامی ایران در تجاوز نظامی روسیه به اوکراین و اشغال خاک آن، و حتی ضمیمه کردن آن به فدراسیون روسیه، مسکو عملا ایران را به نحوی شریک جنایات خود در اوکراین کرده است.

در صورتی‌که هیات بررسی کننده شورای امنیت، استفاده از پهپادهای جمهوری اسلامی در اوکراین را تایید کند، «فروش تسلیحات حساس بدون مجوز شورای امنیت» و نقض قطعنامه ۲۲۳۱، زمینه‌ساز بازگشت قطعنامه شورای امنیت است.

 از آن‌جا که این قطعنامه شکل خاص و ویژه‌ای را برای تایید نقض پیش‌بینی کرده، حق وتوی روسیه و چین بلااثر شده است، و قطعنامه‌های تحریمی پیشین شورای امنیت می‌تواند حتی با رای مثبت یک دولت، دوباره اعاده شود. امری که به نظر نمی‌رسد ناخرسندی روسیه را به دنبال داشته باشد. ایده‌آل روسیه، جمهوری اسلامی تحریم زده و بیشتر گرفتار در جهان، و یک همدست در جنایت‌های مسکوست.

ایالات متحده، هواپیمای ایران را به دلیل نقض تحریم‌های روسیه و حمل پهپادهای جمهوری اسلامی به مقصد آن کشور تحریم کرده است. اتحادیه اروپا هم با همین استدلال، شماری از مقام‌های نظامی جمهوری اسلامی را در فهرست تحریم‌های خود درآورده است. 

شهروندان ایرانی از اقدام جمهوری اسلامی در کمک به روسیه برای ادامه تجاوز نظامی به اوکراین، انتقاد می‌کنند و در تجمعات اعتراضی خارج از کشور، با حمایت از مردم اوکراین، حکومت ایران را نماینده خود نمی‌دانند، و تلاش دارند تا مخالفت خود را با دخالت در کشتار اوکراینی‌ها نشان دهند.

شهروندان اوکراینی هم عموما با پیوستن به ایرانیان، نشان می‌دهند که از وضعیت سقوط مشروعیت جمهوری اسلامی آگاهی دارند، اما در نهایت در صورت محکوم شدن جمهوری اسلامی، مردمان ایران متعهد و ملزم، و البته مجبور به جبران خسارت و دادن تاوان اقدامات حاکمان فعلی خواهند بود.