«ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند.
ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.
به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل [email protected] بفرستید.
فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.
«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»
***
قدیمی‌ترین تصویری که از تاج‌السلطنه موجود است تصویر دخترکی 9ساله است که با موهایی پر از گل و گیره و چشمانی بیمار به روبه‌رو خیره شده و دوربین را نگاه نمی‌کند، تصویری از یاغی‌ترین دختر ناصرالدین شاه قاجار که باید شاهزاده‌ی فمینیست‌های ایران نام می‌گرفت. او نخستین شاهزاده‌ای بود که از پشت پرده‌های حرمسرا بیرون آمد و حجاب از سر برداشت و بی‌پروا از حقوق برابر زنان گفت و نسبت به قوانینی سختگیرانه که حکومت پدر و برادر و برادرزاده‌اش به زنان روا داشته بود انتقاد کرد، انتقادهایی که در خاطراتی که از او به یادگار مانده ثبت شده‌اند و بی‌تردید یکی از منابع مهم اجتماعی و سیاسی در دوره‌ی معاصر به شمار می‌روند.
«زهرا خانم تاج‌السلطنه» پانزدهمین دختر و بیست و نهمین فرزند ناصرالدین‌شاه قاجار بود که به روایت خودش در سال ۱۳۰۱ هجری قمری در کاخ گلستان به دنیا آمد. مادرش «توران‌السلطنه» از زنان عقدی شاه و دختر «خسرو میرزا»، عموی ناصرالدین شاه بود. مادر، آنچنان که تاج‌السلطنه در خاطراتش نوشته است، زنی مذهبی و مطیع بود که سرپرستی دخترش را به دایه‌ای سیاه‌پوست سپرد که او را به شدت لوس می‌کرد و هرآنچه دوست داشت در اختیارش قرار می‌داد. تاج‌السلطنه با وجود همه‌ی اتفاقاتی که بعدها برای او رخ داد علاقه‌ی زیادی به پدر تاجدارش داشت و جزو دختران عزیزکرده‌ی او بود. شاید هم این دلیلی بود تا ناصرالدین شاه او را به معلمی گیلانی بسپارد تا علوم و درس بیاموزد و لقب تاج‌السلطنه را به او بدهد. اما این عشق و علاقه موجب نشد او نسبت به سیاست‌های پدرش انتقاد نکند. دختر ناصرالدین شاه عمده مشکلات داخلى مملکت را در عدم کفایت شاه و پرداختن او به لذایذ دنیوى مى‌دانست و عشق او را به گربه‌ی مشهورش، «ببری‌خان»، و همچنین توجه خاصش به ملیجک دربار را به باد انتقاد گرفته و تأکید می‌کرد که اگر شاه چنین رفتار کودکانه‌اى نداشت وضع مملکت به گونه‌اى دیگر بود.
تاج‌السلطنه بعد از رسیدن به سن بلوغ در مراسمی باشکوه به خانه‌ی «شجاع‌السلطنه» رفت، ازدواجی که، با وجود عشقی که در ابتدای آن شکل گرفت، به دلیل خیانت شوهر به شاهزاده به طلاق منجر شد. ازدواج تحصیلات تاج‌السلطنه را نیمه‌کاره گذاشت و او از این فرصت برای خواندن کتاب‌های تاریخی و شعر استفاده کرد. آنچنان که در خاطراتش نوشته است، با وجود آن که شاهزاده بود و این امتیاز ویژه‌ای برای او به شمار می‌رفت زندگی شادی نداشت. علاقه‌اش به دیدن مرزهای آنسوی دیوارهای خانه و کسب علم این زندگی را تلخ‌تر می‌کرد. کشته‌شدن ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۳۱۴ هجری قمری هرچند با اندوه فراوانی برای تاج‌السلطنه همراه بود، او را از قید این ازدواج رها کرد. تاج‌السلطنه از نخستین کسانی بود که معتقد بود در کشته‌شدن پدرش «امین‌السلطان» دست‌اندرکار بوده است. او در خاطراتش می‌نویسد که امین‌السطان، با وجود مخالفت زنان حرم از جمله انیس‌الدوله، شاه را به‌اصرار به شاه‌عبدالعظیم می‌برد.
تاج‌السلطنه در مراسم تاجگذاری برادرش مظفرالدین‌شاه با اعتراض به این که هنوز سال پدر نرسیده لباس رنگی اهدایی برادر را به تن نکرد و با پوشیدن لباس سیاه مخالفتش را نشان داد. البته شدت مخالفت تاج‌السلطنه با برادر تاجدارش در طول سال‌های سلطنتش بالاتر گرفت و به یکی از منتقدان او تبدیل شد. او مخالفتش را پنهان هم نمی‌کرد، به طوری که این انتقادها باعث شد میان او و مظفرالدین شاه کدورت زیادی به وجود آید.
تــاج‌السلطنه مظفرالدین‌شــاه را نالایق، بى‌خبر، بدون عزت نفس، نـادان و عشرت‌طلب می‌دانست که با مسافرت‌هاى بى‌مورد و وام‌هاى بى‌دلیل و پیشکاران نالایق کشور را ویران کرده است و می‌نویسد: «صدراعظمى و وزارت در دوره‌ی سلطنت برادر عزیز من خیلى شبیه به تعزیه شده بود که دقیقه به دقیقه تعزیه‌خوان رفته، لباس عوض کرده برمى‌گردد. این برادر عزیز من به حرف یک بچه دوساله یک صدراعظمى را فوراً معزول و به حرف یک مقلدى یک وزیر را سرنگون می‌کرد.»
تاج‌السلطنه بعد از جدا‌شدن از همسرش به دنبال آرزوهایش به اروپا رفت و تحصیلات را ادامه داد. او در اروپا بعد از آموختن زبان فرانسه با زنان فعال و اندیشه‌های فمینیستی آشنا شد و در زمره‌ی زنان فعال حقوق زنان درآمد.
در بازگشت، آموخته‌هایش را گسترش داد و از «میرزا عبدالله»، ردیف‌نواز و نوازنده‌ی مشهور تار، نواختن آموخت و به سوی نقاشی رفت و نقاشی را پیش «سلیمان سپهبدی» که پسرعمه‌اش بود یاد گرفت. در حین آموختن نقاشی بود که خاطراتش را خطاب به استادش آغاز کرد و درباره‌ی زندگی و اندیشه‌های جدیدش نوشت.
تاج‌السلطنه همچنین جزو نخستین زنان ایرانی است که فراتر از مبارزات برابری‌خواهی زنان به مسائل سیاسی نیز وارد شد و درباره‌ی موضوعات مهمی چون مشروطه اظهار نظر کرد. او یکی از معدود زنانی بود که در جلسات «انجمن اخوت»، که در خانه خواهرش «ملکه‌ایران» و «ظهیرالدوله» برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد و پیشنهاد کرد تا انجمنی برای زنان راه‌اندازی شود. با تشکیل انجمن «حریت نسوان»، از نخستین زنانی بود که در این تشکل نیمه‌خصوصی عضو شد و آشکارا از حقوق برابر زنان گفت. او در جایی از خاطراتش مهم‌ترین بدبختى زنان را در عدم شناخت و درک حقوقشان دانسته است و گوشه خانه نشستن و خنده و حرافى را تنها هنر زنان هم‌نسل خود می‌دانست.
تاج‌السلطنه یکی از نخستین شاهزادگانی است که کشف حجاب کرد و تصاویر زیادی از او به جای مانده است که با لباس‌های مدرن و بی پوشش سر است. او زنی بی‌پروا بود که اندیشه‌هایش را مانند عشقش بلند اعلام می‌کرد. گفته می‌شود در مجلسی با عارف قزوینی ملاقات می‌کند و به هم دل می‌بازند و حاصل این عشق تصنیف «تاج آفاق» است با این مطلع:
«تو ای تاج، تاج سر خسروانی
شد از چشم مست تو بی‌پا جهانی»
تاج‌السلطنه در سال ۱۳۱۴ شمسی در ۵۳سالگی درگذشت و بنا بر وصیتش در «گورستان ظهیرالدوله» کمی آن‌سوتر از خواهرش «ملکه‌ایران» و «ظهیرالدوله» در حالی به خاک سپرده شد که خاطرات منتقدانه‌اش از وضعیت زندگی زنان ایرانی در آستانه جنبش برابری‌خواهی به یادگار ماند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر