زنان تاثیرگذار ایران؛ مه‌لقا ملاح

ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند. 

ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.

به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل [email protected]  بفرستید.

فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.

«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»

***

نوه‌ی «بی‌بی‌ خانم استرآبادی» بودن هرچند افتخار بزرگی بود، برای «مه‌لقا ملاح» کافی نبود. او در جوانی با کمک تجربه‌ی مادربزرگ و مادرش، «خدیجه افضل‌وزیری»، در تلاش برای تغییر وضعیت زنان و برابری جنسیتی در جامعه، به سراغ حفظ طبیعت رفت و نامش به عنوان نخستین فعال محیط‌زیست ثبت شد.

مه‌لقا ملاح زنی بود که بیش از نیم قرن زباله‌ی غیرقابل بازیافت تولید نکرد و فعالان محیط‌زیست او را «مادر طبیعت» می‌دانند. با کمی جست‌وجو در حوزه محیط‌زیست به نام او و جمعیتی می‌رسیم که به همراه گروهی از زنان علاقه‌مند به محیط زیست با عنوان «جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیط‌زیست» راه‌اندازی کرد.

مه‌لقا ملاح در سال ۱۲۹۷ در راه تهران به مشهد به دنیا آمد. مادرش، خدیجه افضل‌وزیری، دختر بی‌بی ‌خانم وزیری استرآبادی، بنیان‌گذار مدارس دخترانه‌ی مدرن در ایران و از زنان مشروطه‌خواه و پدرش «آقابزرگ ملاح» بود.

آقابزرگ ملاح شغلی دولتی داشت و مجبور بود در شهرهای مختلف کار کند. مه‌لقا در یکی از همین سفرها به دنیا آمد و کودکی خود را در شهرهای مختلفی همچون قوچان، مشهد، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه گذارند. در همین سنین هم بود که در کنار مادر و مادربزرگش با مفهوم تساوی حقوق زنان و مردان آشنا شد و همراه آن‌ها، در راه کسب برابری زنان در این شهرها، به تحصیل در مدرسه پرداخت. او برای تحصیل در رشته‌ی «فلسفه‌ی علوم اجتماعی»، وارد دانشگاه علوم اجتماعی دانشگاه تهران شد. مه‌لقا ملاح بعد از دریافت لیسانس به فرانسه رفت و در دانشگاه «سوربن» تا مقطع دکترا این رشته را ادامه داد. اما با آن‌که رساله‌اش را درباره‌ی جنوب ایران نوشت، نتوانست دکترای خود را بگیرد.

در همین سال‌ها بود که با «حسین ابوالحسنی» ازدواج کرد که در زمینه‌ی آموزش و پرورش فعالیت می‌کرد. ملاح، با توجه به این‌که همزمان با تحصیل در پاریس در کتابخانه‌ی ملی فرانسه نیز دوره‌ی کتابداری دیده بود، در بازگشت در کتابخانه‌ی «مؤسسه‌ی روان‎شناسی» استخدام شد و، طی چند سال، این کتابخانه را به یکی از کامل‌ترین کتابخانه‌های ایران تبدیل کرد.

اما زندگی او زمانی وارد مرحله‌ی تازه‌ای شد که به حوزه‌ی محیط‌زیست قدم گذاشت. در زمان کار در کتابخانه، یک روز با کتابی آشنا شد درباره‌ی خطرات آلودگی محیط‌زیست و حفاظت از آن. خانم ملاح در یکی از گفت‌وگوهای خود درباره‌ی این آشنایی گفته است: «كتاب‌های این كتابخانه همیشه باید از خارج كشور تهیه می‌شدند. برای این‌كه كتاب‌هایی با موضوع جدید برای دانشكده تهیه كنم، كاتالوگ‌های انتشاراتی‌های کشورهای دیگر را بررسی کردم و از آن طریق، دو كتاب خریدم که موضوعاتشان جدید و این‌قدر برایم جذاب بودند كه وقتی به دستم رسیدند تمام وقت نشستم آن‌ها را مطالعه كردم. در یكی از آن‌ها خطرات آلودگی محیط‌زیست و اقداماتی كه انسان علیه خود انجام می‌دهد به خوبی تشریح شده بود. مطالعه‌ی این كتاب شكی به من وارد كرد و از آن پس به این فکر افتادم که برای حفظ محیط‌زیست تلاش و مردم را هم با خطرات آلودگی‌های زیست‌محیطی آشنا كنم. این كار را هم از خودم و خانواده‌ام شروع كردم. بعد هم جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیط‌زیست را تشکیل دادم.»

این آگاهی، با توجه به این‌که در خانواده‌ای بزرگ شده بود که به حفاظت از محیط‌زیست در کنار سایر فعالیت‌های اجتماعی خود اهمیت می‌داد، او را به فکر راهی برای حفاظت از محیط‌زیست انداخت. نخستین کسی که در این راه همراهش شد همسرش بود که مانند او برای حفاظت از محیط‌زیست تلاش کرد.

مه‌لقا ملاح، بعد از بازنشستگی در سال ۱۳۵۶، مطالعه در حوزه‌ی قوانین محیط‌زیست را گسترش داد و آموزش و آگاهی‌سازی مردم برای بازیافت زباله و پاکسازی محیط‌زیست را در برنامه‌ی کاری خود قرار داد.

جمعیت «زنان مبارز با آلودگی محیط‌زیست» ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۴ به صورت رسمی اعلام موجودیت کرد. مقالات متعددی درباره‌ی آلودگی محیط‌زیست و شیوه‌های مبارزه با آن در نشریات گوناگون از او منتشر شده است. مه‌لقا ملاح همچنین مدیر مسئول و سردبیر فصلنامه‌ی «فریاد زمین» و ماهنامه‌ی «زنان، زمین و محیط‌‌زیست» بود.

با راه‌اندازی جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست، فعالیت‌های او گستردگی بیشتری یافت و آموزش برای تفکیک زباله را با همراهی شهرداری تهران به صورت خانه به خانه آغاز کرد.

مه‌لقا ملاح در هفدهم آبان ۱۴۰۰ پس از بیش از یک قرن زندگی چشم از جهان فروبست.