قلیان ماشینی؛ محصولی جدید برای پاسخ به نیاز معتادان قلیان

یزد-زهره خسروانی، شهروند خبرنگار

اعتیاد و وابستگی به دود، چه از نوع دودهای مجاز مانند سیگار و قلیان و چه دودهای غیرمجاز مثل مواد مخدر، هر روز شکل و ابعاد جدیدتری به خود می گیرد. قلیان های شارژی و ماشینی که به تازگی به وفور در بازار ایران یافت می شوند، نمونه ای از همین ابعاد جدید است. شواهد حکایت از آن دارند اعتیاد و وابستگی به قلیان برای برخی از اقشار جامعه به میزانی رسیده که نیاز آن ها موجب تولید و عرضه چنین محصولی شده است.

اگر چه هنوز آمار دقیقی از تعداد افرادی که در ایران به کشیدن قلیان اعتیاد دارند، مشخص نیست اما افزایش سن استفاده از قليان در سال های اخیر و بالا رفتن تقاضا برای خرید و استفاده از انواع قلیان ها، بازاری پر رونق برای فروشندگان و ارایه دهندگان خدمات استفاده از قلیان به وجود آورده است به طوری که هر روز شاهد نوآوری‌ها و ابداعات جدیدی در اين زمینه هستیم.

بعد از زغال‌های خودسوز و شيميايی با طعم های مختلف، ژل‌های اشتعال‌زا و یا قلیان بیرون بر، حالا مورد جدیدتری وارد بازار شده است که قلیان کشیدن را در ماشین هم ممکن کرده است؛ قلیان شارژی یا ماشینی که ویژه مسافرت طراحی شده است. این نوع جدید قلیان که با شارژ باطری خودرو و یا باطری های دیگر کار می کند، این روزها تفریح دود كردن قليان را برای جوان ها هیجان انگیزتر و در دسترس تر کرده است.

تا پیش از این، یکی از دردسرهای افراد قلیانی، زحمت آماده کردن زغال و توتون بود. یکی دیگر از این دردسرها هم مشکل آماده کردن زغال در ماشین در حال حرکت و خطرناک بودن کشیدن قلیان زغالی در خودرو است اما حالا با ورود این نوع قلیان، پای این وسیله تفریحی زیان‎بار به اتومبیل ها هم باز شده است.

این روزها که خلاقیت در شکل و شمایل قلیان ها به اوج خود رسیده است، این نوع قلیان های ماشینی، هم مدرن تر و الکترونیکی شده اند و هم ظاهر شیک تری یافته اند؛ تنگ این قلیان ها به صورتی زیبا و در رنگ ها و با طرح های مختلف در اختیار افراد قلیانی قرار گرفته است. در سیستم حرارتی قلیان هم از یک المنت به جای ذغال استفاده شده است که با برق «یواس‌بی» (USB) داغ می‌شود. این قلیان هم مانند اکثر وسایل الکترونیکی، یک کنترل‌گر دارد که هر وقت احساس کردیم دارد می سوزد، می توانیم حرارت را با آن کم یا زیاد کنیم.

در تبلیغات فروشنده های اینترنتی این نوع قلیان ها، اولین چیزی که به ذهن خطور می کند، این است که این سایت دارد یکی از ابزارهای الکترونیکی روز مانند تلفن همراه و یا MP3 پلیرها را تبلیغ می کند اما وقتی از طعم های به قول خودشان دل انگيز با دودی سالم و رويايی می گویند، تازه می فهمیم که این یک تبلیغ قلیان است.

چند نمونه از تبلیغات قلیان:

«دارای دو كارتريج اصلی برای تركيب كردن طعم‎های پايه، دارای باطری با قابليت شارژ سريع، جديدترين نوآوری در ارایه ابزارهای مفرح الكترونيكی،هميشه آماده، كم حجم، زيبا، سالم و باكلاس، با طراحی زيبا و منحصر به فرد در رنگ های متنوع به همراه شارژر (پكيج كامل)، بدون ذغال، خاكستر، حرارت و نياز به آب و با طعم و رايحه دل انگيز با دودی سالم و رويايی و با ابری ضخيم.»

روش کار این نوع قلیان هم به این شکل است که به جای زغال، کابل خروجی را به پورت یواس‌بی، فندک ماشین و یا به آداپتور مخصوص که همراه این مجموعه است، باید وصل کرد، سپس المنت موجود در سر قلیان گرم می شود تا به دمای معمول برسد و قابل استفاده شود.

اما این ایده عجیب و در عین حال «خلاقانه» از کجا آمده است؟ باز هم پای چینی ها در کار است. این قلیان ساخت كشور چین است و چند صباحی است كه از طریق كشور امارات متحده عربی وارد بازار ایران شده است. به همین دلیل اگر از فروشندگان این محصول بپرسیم، کالای خود را وارداتی از امارات و ساخت این کشور معرفی می کنند.

اما اگر این قلیان های الکترونیکی هم مانند سیگارهای الکترونیکی باشند، بدون ضرر نیستند و حتی می توانند خطرناک تر باشند. اخیرا مطالعات زیادی روی این سیگارها انجام شده که نه تنها فواید آن ها را زیر سوال برده بلکه حتی به خطرات احتمالی آن ها اشاره شده است؛ از جمله «سازمان مواد دارویی و غذایی امریکا» (اف دی ای) به تازگی اعلام کرده است که عوارض جانبی این محصولات برای سلامتی هنوز به درستی معلوم نیست و بنابراین، رشد شدید عرضه و تقاضا در این بازار نیازمند نظارت بیش تر است. هم چنین دولت «ولز» در انگلستان هم خواهان محدود کردن استفاده از آن ها در اماکن عمومی شده است چون می ترسد سیگار کشیدن را عادی جلوه دهد. «سازمان نظارت بر محصولات پزشکی و بهداشتی بریتانیا» از ۲۰۱۶ بر سیگار الکترونیکی برچسب دارو زده است به طوری که باید با نسخه خریداری شوند.

در هر حال می توان گفت این میزان از وابستگی به قلیان که باعث شده است تفریح کشیدن این وسیله دودزا زیان‎بار حتی به اتومبیل های در حال حرکت هم گسترش یابد، یک نوع اعتیاد است و باید دید این چرخه اختراعات و ابداعات جدید برای آسان تر و دردسترس تر کردن قلیان ها کی و کجا متوقف خواهد شد.