ویژه نامه حقوق کودک در ایران

۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳

خواندن در ۳ دقیقه

حقوق کودکان را می توان گمشده پیگیری های حقوق بشر در ایران دانست. سیاست زدگی، عدم توجه رسانه ها، حاکمیت قوی قوانین موجود به سود والدین و ... از جمله مولفه های مهمی است که سبب شده مشکلات مربوط به حقوق کودکان معمولا در سایه و حاشیه قرار گیرد. ایران وایر کوشیده است در پرونده ای نه چندان مفصل برخی جنبه های مهم و مطرح درباره حقوق کودکان در ایران را بررسی کند.

کودک آزاری در ایران؛ قربانیان بی شمار، قوانین ناقص

سحر بیاتی در گزارشی با اشاره به سرنوشت برخی کودکانی که قربانی محرومیت های اجتماعی یا مشکلات خانوادگی شده اند، به نقص قوانین در ایران که امکان سوءاستفاده را بیشتر کرده، پرداخته است. دولت ایران در این زمینه تعهد خاصی بین المللی هم ندارد. کنوانسیون 1989 حقوق کودک، اصلی ترین منبع بین المللی در حمایت از حقوق کودکان است، ایران به موجب ماده واحده الحاق اجازه دولت جمهوری اسلامی ایران در اسفند 1372 به کنوانسیون حقوق کودک پیوسته اما شرطی که دولت ايران لحاظ کرده بدين ترتيب است "هرگاه در هر زمانی مفاد اين کنوانسيون در هر مورد و هر زمان در تعارض با قوانين داخلی يا موازين اسلامی باشد و يا قرار گيرد، از طرف دولت جمهوری اسلامی ايران لازم الرعايه نیست."

گام های کوچک ایران در مسیر اجرای کنوانسیون حقوق کودک

نرگس توسلیان، دانشجوی دکترای حقوق در دانشگاه سواس لندن که از فعالان حوزه حقوق کودک است در یادداشتی به بررسی برخی تغییرات قانونی در سال های اخیر پرداخته است که کمک کرده اند کودکان ایرانی وضعیت بهتری داشته باشند. این تغییرات هر چند کوچک اما نشان از پویایی جامعه مدنی و توان تاثیرگذاری آن بر رفتارهای حکومت دارد.

مهدهای کودک در دامن حکومت

رضا حاجی حسینی در گزارشی با اشاره به فعالیت بیش از ۱۴‌‌‌هزار مهد‌کودک در ایران به تلاش های حکومت برای تزریق آموزه های ایدئولوژیک به مهدهای کودک پرداخته است. ارائه این آموزش‌های ایدئولوژیک حتی می‌تواند با اعلامیه جهانی حقوق کودک در تضاد باشد چرا که اصل دهم این اعلامیه می‌گوید: "كودک باید در مقابل‌ هر گونه‌ اعمال‌ و رفتاری كه‌ ترویج‌ تبعیض‌ نژادی‌، مذهبی و ... را ممكن‌ سازد، حمایت‌ شود ...." ارائه آموزش‌های ایدئولوژیک به کودکان اما خود می‌تواند زمینه‌ای برای ترویج تبعیض مذهبی باشد.

بچه می فروشیم، زیر قیمت بازار

آرزو مرادی در یک گزارش هشداردهنده به بررسی یک پدیده منفی دامنه دار در شهرهای مختلف ایران و روستاهای شمال کشور پرداخته است: فروش فرزندان برای تامین هزینه های زندگی. قانونی 9 ماده ای در حمایت از کودکان و نوجوانان وجود دارد که در ماده ی 3 آن هر گونه خرید و فروش افراد زیر 18 سال جرم محسوب می شود وحبس و جریمه های نقدی از مجازات آن به شمار می آید. ایران در اسفند ماه 1372 برای رعایت حقوق کودکان به کنوانسیون جهانی مربوط به آن پیوسته است. با این وجود به نظر می رسد نه تنها دستگاه های حکومتی که شهروندان نیازمند ایرانی، چه ساکن شهرهای بزرگ و چه ساکنان روستاهای کوچک علاقه ای برای توجه به این مفاد قانونی ندارند.

هشت پرونده تلخ کودک آزاری

گزارش دوم آرزو مرادی به بازخوانی پرونده های غمبار آزار کودکان پرداخته است. این گزارش ها آیینه ای هستند که از رنج هایی که گاه کودکان ایرانی کشیده اند، رنج هایی که برآمده از فقر، اعتیاد، فقدان قانون های حمایتی، بی توجهی دولت، تبعیض های مذهبی و ... است. هشت پرونده تلخی که برای تان انتخاب کرده ایم، از جنجال برانگیزترین موارد کودک آزاری در سال های اخیر بوده اند، این نمونه پرونده ها بسیارند.

کودکان ایران، تنها در برابر خشونت‌های شهری

رضا حاجی حسینی در یک گزارش تحلیلی به بررسی تخصصی برخی ابعاد حقوق کودکان در ایران پرداخته است، از جمله مشکلات آنها در برابر خشونت های شهری. حکومت در ایران در حالی سیاست تشویق افزایش جمعیت را در پیش گرفته که در طول سال‌های گذشته برای نیاز‌های اولیه و اساسی کودکان، فکر جدی‌ نشده است. یکی از این نیاز‌ها، ساختن شهر‌ها بر اساس معیار‌های کودک دوستانه است.