نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شهریور ۱۴۰۲ آغاز شده و همان‌طور که انتظار می‌رفت، «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس از سطح نازل همکاری جمهوری اسلامی ایران با بازرسان انتقاد کرده است. او از احتمال در میان بودن توافق اتمی بین حکومت ایران و ایالات متحده گفته اما در عین حال از آن‌چه در پشت پرده می‌گذرد، اظهار بی‌اطلاعی کرده است.
**
۳۵ دولت عضو شورای حکام آژانس پس از دریافت گزارش اخیر مدیرکل، از جمله درباره برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران، امروز در شروع نشست یک هفته‌ای خود، گزارش شفاهی او را هم شنیدند.
رافائل گروسی خطاب به اعضای شورای حکام گفت: «همان‌طور که می‌دانید، راستی‌آزمایی و نظارت مرتبط با برجام تحت تاثیر تصمیم ایران در اسفند ۱۴۰۰ برای توقف کامل اجرای تعهدات هسته‌ای خود تحت توافق اتمی قرار گرفته است. این وضعیت با تصمیم بعدی ایران برای حذف تمام تجهیزات نظارتی و نظارتی مرتبط با برجام تشدید شد.»
گروسی گفته است: «بیش از دو سال و نیم از توقف موقت اجرای پروتکل الحاقی ایران و بنابراین از ارایه اعلامیه‌های به روز شده و از زمانی که آژانس قادر به دسترسی تکمیلی به سایت‌ها و مکان‌های دیگر در ایران بود، می‌گذرد. متاسفم که هیچ پیشرفت دیگری در اجرای فعالیت‌های تعیین شده در بیانیه مشترکی که اسفند ۱۴۰۱ در تهران امضا شد، حاصل نشده است.»
بر اساس توافقی که در جریان سفر مدیرکل آژانس در اواخر سال ۱۴۰۱ به تهران انجام شد، قرار بود جمهوری اسلامی ایران تا نشست بهاره آژانس که در خرداد برگزار می‌شد، پاسخ‌های بازرسان درباره یافت شدن اورانیوم طبیعی در سه محلی که ایران آن را به عنوان مرکز اتمی اعلام نکرده بود را بدهد و دوربین‌های نظارتی در برخی از تاسیسات دوباره نصب شوند تا فقط اطلاعات در این مراکز را ضبط کنند، بدون این که بازرسان پیش از توافق اتمی ایران و قدرت‌های جهانی، به آن دسترسی داشته باشند.
اما حالا قطعی شده که جمهوری اسلامی ایران نه تنها نصب این دوربین‌ها را ممکن نکرده که علی‌رغم ادعای رسانه‌های حکومتی درباره حل و فصل شدن پرونده یافت شدن اورانیوم در سه مرکز اعلام نشده، این موضوع همچنان مفتوح و مورد پرسش و ابهام بازرسان آژانس است.
گروسی در گزارش شفاهی خود به شورای حکام گفته است: «ایران هم‌چنین باید توضیحات فنی معتبری را بابت ذرات اورانیوم با منشا انسانی در ورامین و تورقوزآباد به آژانس ارایه و آژانس را از مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای مرتبط با تجهیزات آلوده مطلع کند. هم‌چنین نیاز به رفع اختلاف در ارزیابی تعادل مواد هسته‌ای مربوط به تاسیسات تبدیل اورانیوم (در کارخانه یوسی‌اف اصفهان) و اجرای کد ۳.۱ اصلاح شده دارد. این مسایل پادمانی باقی‌مانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافق‌نامه پادمان جامع هستند و باید حل و فصل شوند تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است.»
اکنون بیشتر از سه سال می‌گزرد که آژانس از ایران خواسته است درباره یافت شدن ذرات اورانیوم در ورامین، تورقوزآباد و آباده در استان فارس توضیح بدهد. در گزارش شفاهی مدیرکل اشاره‌ای به ورامین نشده و مشخص نیست موضوع در این باره حل شده است یا نه اما مسایل مرتبط با تورقوزآباد و آباده مشخصا در همان وضعیت سابق به صورت مبهم باقی مانده‌اند. از آن‌جایی که مساله ورامین هم با آباده و تورقوزآباد مرتبط است، احتمال کمی وجود دارد که بدون حل شدن دو مکان دیگر، ورامین از فهرست سوالات بازرسان به طور کامل خارج شده باشد.
همان‌طور که در گزارش اخیر «ایران‌وایر» به تفصیل توضیح داده شده بود، کم شدن سرعت ذخیره‌سازی اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی و ۳.۷ درصد به عنوان یک اقدام سازنده و نشانه تمایل جمهوری اسلامی ایران به مذاکره و حل و فصل اختلافات با آژانس تعبیر نشده است.
مدیرکل هم‌چنین درباره موضوع کد اصلاحی ۳.۱ هم هشدار داده که ایران اجرای آن را متوقف کرده است. بر اساس این بند اصلاح شده از توافق‌های دوجانبه که ایران دو بار تاکنون اجرای آن را در دوره ریاست جمهوری «محمد خاتمی» و پس از یک بار تعلیق، دوباره در زمان «حسن روحانی» پذیرفته بود اما اکنون به کلی کنار گذاشته، موظف است هر زمان که تصمیم به ساخت یک مرکز اتمی می‌گیرد، حتی تصمیم آن را هم به آژانس اطلاع دهد.
جمهوری اسلامی ایران اکنون می‌گوید کد اصلاح نشده این بند از توافق پادمان را اجرا می‌کند و بر اساس آن، فقط شش ماه قبل از این که مواد شکافت‌پذیر اتمی و اورانیوم غنی شده را وارد مرکز تازه تاسیس کند، موضوع را به بازرسان اطلاع می‌دهد.
وضعیت کنونی باعث شده است که بازرسان اطلاع جامعی از برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران نداشته باشند و به همین دلیل مدیرکل در موقعیتی نباشد که تضمین کند در ایران هیچ فعالیت اتمی اعلام نشده‌ای وجود ندارد.
با وجود تداوم بی‌اطلاعی آژانس از وجوه مختلف برنامه اتمی ایران یا به تعبیر مدیرکل، «حرکت در سیاه چاله»، قدرت‌های غربی جمع‌بندی مشخصی برای واکنش مناسب ندارند. این وضع سال‌ها است که ادامه دارد و دلیل آن، «خودداری از تحریک ایران» به دلیل احتمال در پیش بودن یک توافق اتمی یا پیش‌تر، محتمل بودن احیای برجام است.
این بار هم به نظر می‌رسد که قدرت‌های اروپایی در شورای حکام تصمیم به صدور قطع‌نامه ندارند و می‌خواهند صرفا با صادر کردن یک بیانیه و درخواست از ایران که یک سند الزام‌آور محسوب نمی‌شود، از جمهوری اسلامی بخواهند درباره مسایل موجود با آژانس همکاری کند.
اما نکته این‌جا است که حتی مدیرکل آژانس هم اطلاعی از آن‌چه در پشت پرده میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده در جریان است، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و صرفا از احتمال در پیش بودن یک توافق اتمی می‌گوید.
با توجه به منقضی شدن بسیاری از تاریخ‌های مهم در توافق اتمی و دگرگون شدن وضع برنامه اتمی ایران، بسیاری از مفاد برجام دیگر قابل اجرا نیستند و توافق اتمی احتمالی با ایران باید دارای متن تازه‌ای باشد که به دست آمدن آن و پایدار ماندنش در مذاکرات غیرمستقیم و پنهانی دور از ذهن است. جمهوری اسلامی می‌گوید حاضر به پذیرش یک توافق موقت نیست و همین خواسته، احتمال در پیش بودن توافق موفق اتمی را کمتر هم می‌کند.
برنامه اتمی ایران در وضعیتی است که در اطلاعات و نظارت بازرسان بر آن وقفه افتاده و مدیرکل هم سال‌ها است که در این باره هشدار می‌دهد. هم‌زمان، قدرت‌های جهانی، تصمیم‌گیری درباره واکنش مناسب را به صورت پی در پی به امید رسیدن به یک توافق تازه با جمهوری اسلامی به تعویق می‌اندازند و به دلایلی ذکر شده، توافق پایدار تازه‌ای هم در افق دید نیست.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر