لاریجانی هم نمی آید، آیا وضعیت اصولگرایان غیرطبیعی است؟

هشت ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری ایران، رقابت برای نیامدن شدت گرفته است. پس از قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس که در بیانیه اش نوشت «تا آخر عمر در جایگاه سربازی خواهم بود»، محمود احمدی نژاد که دستور رسید حضورش به مصلحت نیست، حالا علی لاریجانی، رییس مجلس ایران هم گفته است کاندیدای انتخابات ۹۶ نمی شوم. محسن رضایی، کاندیدای همیشگی انتخابات هم چنین گفته بود، عزت الله ضرغامی، رییس پیشین صداوسیما گفته تاکنون درباره اش فکر هم نکرده، پرویز فتاح، رییس کمیته امداد هم تاکید کرده از سیاست فراری است، محمدرضا باهنر می گوید به هیچ وجه کاندیدا نمی شوم و ... در سوی دیگر ماجرا خیلی از اصولگرایان کاندیداتوری چهره های شکست خورده مثل محمدباقر قالیباف، غلامعلی حدادعادل و یا سعید جلیلی را درست نمی دانند. به عبارت دقیق تر فعلا مهم ترین گزاره ای که اکثر اصولگرایان بر آن توافق دارند این است که از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ حمایت نمی کنند، همچنانکه اکثر آنها هنوز نمی دانند که از چه کسی باید حمایت کنند.

در چنین شرایطی، آیا وضعیت کنونی اصولگرایان غیرطبیعی است؟ در یازده دور قبلی انتخابات ریاست جمهوری، چهار رییس جمهور دور دوم انتخابات ریاست جمهوری را تجربه کردند. علی خامنه ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد. حالا نوبت حسن روحانی شده است.

علی خامنه ای، دور اول ۹۵درصد رای آورد و دور دوم، ۸۵ درصد. رقبای او در دور اول و دوم هیچ چهره جدی نبود. دور اول روزگار پس از بنی صدر بود و اجماع کافی برای رییس جمهور شدن خامنه ای وجود داشت: «در همان دفتر امام با احمد آقا و آقای خامنه ای، درباره رییس جمهور صحبت کردیم. بیشتر آقای خامنه ای مطرح بودند (خاطرات هاشمی، ۱۹شهریور ۶۰) دور دوم هم چنان کاندیداها ردصلاحیت شدند که جز محمود کاشانی و حبیب الله عسگراولادی کسی در صحنه نماند، صحنه ای که تلکیفش روشن بود.

اکبر هاشمی رفسنجانی بر خلاف علی خامنه ای، دور دوم پرتلاطمی داشت. دور اول روزگار پس از مرگ خمینی بود و او با خیال راحت از ریاست مجلس به ریاست جمهوری اسباب کشی کرد، با ۹۴درصد آرا، ولی در دور دوم، احمد توکلی موی دماغش شد: «به یکی از مسئولان گفتم آقای هاشمی باید یک رقیب جدی داشته باشد ... دوستان هم معتقد بودند اما آمادگی جدی نداشتند » (احمد توکلی، گفت و گو با خبرگزاری فارس، ۱۵اردیبهشت ۹۱). در نهایت رقیب جدی خودش شد: « در انتخابات بیش از چهار میلیون رای آوردم.»‌ (احمد توکلی، گفت و گو با نشریه اندیشه پویا)، «رقبا بیش از حد انتظار رای آورده اند» (خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۲۱خرداد ۱۳۷۲) توکلی حدود ۲۴درصد آرا را کسب کرده بود. احمد توکلی، سال ۸۰ هم در دور دوم کاندیداتوری محمد خاتمی می خواست دوباره موی دماغ شود که زورش نرسید. او همان ۴ میلیون رایی را آورد که سال ۷۲ در رقابت با هاشمی آورده بود ولی بازتاب سیاسی اش آن اندازه نبود، به خصوص اینکه خاتمی ۷۶درصد آرا را برد، ۷ درصد بیش از دور اول.

محمود احمدی نژاد اما چهره متفاوت بود. او در دور اول ریاست جمهوری اش در سال ۸۴، رقابت سختی را پشت سر گذاشت و در دور دوم توانست هاشمی را شکست دهد. در دور دوم ریاست جمهوری (سال ۸۸) نیز او متفاوت ترین دور دوم انتخابات را تجربه کرد. در هیچ دوره ای یعنی سال های ۶۴، ۷۲ و ۸۰، رقابت بین رییس جمهور وقت و رقبایش چنین جدی و مهم نشده بود. مصاف احمدی نژاد و میرحسین موسوی، مصاف دو کاندیدا نبود، مصاف رییس جمهور خامنه ای و نخست وزیر امام بود، نبردی خونین که زخمش تاکنون باقی مانده است، بر تن همه بازیگران ۸۸.

۸ سال پس از آن ایام، اگر قاعده بازی حسن روحانی در دور دوم ریاست جمهوری اش را با دوران احمدی نژاد بسنجیم، وضعیت کنونی اصولگرایان که نمی توانند کسی را پیدا کنند که رقیب جدی و محکم حسن روحانی باشد، غیرطبیعی است ولی اگر وضعیت را با دور دوم خاتمی و هاشمی مقایسه کنید، وضعیت تا حدود زیادی طبیعی است. نهایت آنها باید دنبال یک موی دماغ بگردند، در حد و حدود احمد توکلی. نهی علی خامنه ای از کاندیداتوری که بر نهی دوقطبی کردن انتخابات استوار بود، می تواند نشانه ای باشد که حال و حوصله رهبر جمهوری اسلامی هم در همین حد و اندازه است. سال ۹۲‌، سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف، دو رقیب قلدرتر حسن روحانی روی هم بیش از ده میلیون رای داشتند، اگر بتوانند همین رای را برای یک نفر حفظ کنند یا ۷۰درصدش برای یک نفر حفظ کنند، می توانند کماکان روحیه و تا حدودی موقعیت شان را حفظ کنند، ولو رای حسن روحانی در دور دوم مثل دور دوم خاتمی بیشتر باشد. اصولگرایان حتی آنچنانکه محمدرضا باهنر رویاپردازی کرده، روی رای ۵۱درصدی حسن روحانی در دور اول هم حساب می کنند. فکر می کنند ۱۰درصد رایش را کم کنند، می توانند او را ببرند دور دوم و شکستش دهند. به نتیجه رسیدن این معادلات خیلی کار سخت و پیچیده ای است و فعلا دور از دسترس ولی آنها را امیدوار نگه می دارد که با وجود صف طولانی انصرافی ها، هنوز وضعیت شان غیرطبیعی نیست.