ورزشگاه امام رضا، موزه بازی های مذهبی

منصور رضوی، شهروند خبرنگار

مجهزترین ورزشگاه ایران و یکی از گران ترین و مدرن ترین ورزشگاه های خاورمیانه بدل به مکانی برای برگزاری مسابقات مذهبی شده است. ورزشگاه «امام رضا» مشهد روز 25 شهریورماه با دیدار نمادین تیم‌های منتخب فوتبال مشهد و کربلا افتتاح شد، حالا قرار است تیم‌های ملی فوتبال بانوان ایران و فلسطین طی ماه های آینده در این ورزشگاه مقابل هم قرار بگیرند. این خبری است که امروز موسسه تربیت بدنی «آستان قدس رضوی» آن را تایید کرده است.

روز 24 اسفندماه بود که «ابراهیم رئیسی» در نقش متولی آستان قدس رضوی، ورزشگاه امام رضا را در مشهد افتتاح کرد؛ ورزشگاهی که اول بار «عباس واعظ طبسی»، متولی وقت آستان قدس در سال 80 دستور به ساخت آن داد. اما از سال 80 تا 15 اسفندماه سال 1391 همه چیز در همان بررسی طرح، مسکوت ماند. سال 91 آستان قدس به صورت رسمی اعلام کرد از همان سال 80 در حال بررسی چه گونگی ساخت و کسب مجوزهای لازم برای این مجموعه عظیم ورزشی بوده است.

ولی همه چیز منحصر به طراحی و کسب مجوز نبود؛ هرچند اشغال مساحت نزدیک به 12 هکتار در شمال شرق مشهد (خیابان خیام) می توانست توام با دخالت هایی از سوی شهرداری باشد اما برای آستان قدس، کسب مجوز، آن هم در خیابانی که از ابتدا تا انتهای آن براساس ادعاهای مکتوب آستان، موقوفه امام رضا بوده، چندان دشوار به نظر نمی رسد. در دهه 80، مهم ترین بحث، دخالت و ورود ناگهانی «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا» به بحث مهندسی و ساخت ورزشگاه بود.

قرار بود ساخت ورزشگاه امام رضا در مشهد برعهده بخش عمران و ساختمان آستان قدس رضوی و زیر نظر تربیت بدنی آستان باشد اما سال 82 قرارگاه خاتم الانبیا به پروژه ورود می کند و از طراحی تا اجرای پروژه را روی میز آستان می گذارد. یک دهه زمان برد تا آستان قدس موفق شود پای قرارگاه سازندگی سپاه را از ورزشگاهی که می خواست در انحصار خودش باشد، ببرد. 
«عصر ایران» در گزارشی نوشته است سال ٩٠ به دستور فرمانده کل سپاه پاسداران قرار بر این می شود تا قرارگاه خاتم الانبیا خودش را درگیر پروژه‌های کم تر از 100 ‌میلیارد تومان نکند. هزینه ای که برای ساخت ورزشگاه امام رضا در سال 81 پیش بینی شده بود، نزدیک به 40 میلیارد تومان تخمین زده می شد. گذشت 9 سال، این 40 میلیارد تومان را از مرز دستور سردار «محمدعلی جعفری» عبور داد.

از زمانی که ساخت ورزشگاه به پایان رسید، زمزمه هایی شنیده شد دال بر این که قرار نیست ورزشگاه امام رضا یک مجموعه ملی باشد. 16 خردادماه سال 95، «حسین یوسفی»، مدیرعامل تربیت بدنی آستان قدس رضوی به «ایسنا» گفته بود که ورزشگاه امام رضا در اختیار تیم ملی عراق قرار خواهد گرفت تا میزبان بازی های این کشور در رقابت های انتخابی جام جهانی باشد. فدراسیون فوتبال همان زمان به صورت محرمانه با آستان قدس رضوی نامه نگاری کرد. «مهدی تاج» خطاب به شخص ابراهیم رئیسی نوشته بود که ورزشگاه امام رضا بهتر است برای بازی های ملی و باشگاهی ایران نگه داشته شود. آستان قدس با درخواست فدراسیون فوتبال ایران موافقت می کند.

آستان می خواست مهرماه سال گذشته برای بازی تیم های ایران و کره جنوبی، ورزشگاه امام رضا را افتتاح کند اما مخالفت گروهی از روحانیون تندرو مانند «احمد علم الهدی»، « سیدهاشم بطحائی گلپایگانی» و «محمد یزدی» با برگزاری بازی در شب تاسوعا باعث شد آستان قدس از میزبانی این مسابقه انصراف دهد.

تعویق های پیاپی در افتتاح شکیل ترین ورزشگاه ایران، آن هم در شهری که همواره از فقر ورزشگاه نالان بود، سرانجام به یک افتتاحیه نمادین رسید. اسفندماه سال پیش بدون هیچ مناسبت و مسابقه نمادینی، ورزشگاه امام رضا توسط ابراهیم رئیسی و در حضور وزیر ورزش و جوانان و رییس فدراسیون فوتبال ایران افتتاح شد. هدف، یک رفتار رسانه ای و تبلیغ انتخاباتی از سوی ابراهیم رئیسی بود. او کم تر از یک ماه بعد بدل به رقیب انتخاباتی «حسن روحانی» برای ریاست جمهوری ایران شد.

در مورد چرایی تعویق های پیاپی در افتتاح ورزشگاه امام رضا یک نکته کلیدی وجود دارد که در مصاحبه «مهدی برادران»، رییس هیات فوتبال خراسان رضوی با ایسنا به چشم می خورد. او پیش از افتتاح رسمی ورزشگاه گفته بود: «در جلسه‌ای که در آستان قدس برگزار شد، عنوان شد که دیگر در مورد افتتاح استادیوم امام رضا مصاحبه نکنیم و ما نیز پای تعهدنامه را امضا کردیم!»

بحث ورزشگاه امام رضا آرام آرام برای آستان قدس رضوی به یک مساله امنیتی بدل شد. کسی محق نبود حتی در مورد آن صحبت کند. مهدی برادران به ایسنا گفته بود که ورزشگاه امام رضا از سال 93 آماده افتتاح و میزبانی از رقابت های ورزشی و به ویژه لیگ برتر بوده اما به دلایلی که نمی تواند آن ها را بیان کند، افتتاح آن به تعویق افتاده است.

پس از افتتاح هم اتفاق ویژه ای نیفتاد. سه روز بعد از افتتاح ورزشگاه، مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال ایران به «ورزش سه» گفت که مسوولان آستان قدس باید جلوی اجاره زمین فوتبال این مجموعه ورزشی به مدارس مشهد را بگیرد. همان روز هیات فوتبال خراسان رضوی مدعی شد که در زمین چمن این ورزشگاه مسابقات پرتاب چکش و نیزه برگزار می شود.

فروردین ماه سال 96 اما «علی اکبر هاشمی جواهری»، مدیرعامل تربیت بدنی آستان قدس آب پاکی را روی دست ورزش ایران ریخت و در گفت و گو با ایسنا تاکید کرد که باشگاه های فوتبال مشهدی چندان امیدوار به برگزاری بازی های خود در این ورزشگاه نباشند.

قرار نبود ورزشگاه امام رضا افتتاح شود تا فقط تیم های فوتبال مشهدی در آن رقابت کنند. فدراسیون فوتبال بارها در نامه نگاری رسمی با آستان قدس رضوی، خواهان موافقت این مجموعه برای برگزاری یک بازی دوستانه یا رسمی تیم ملی در مشهد و ورزشگاه امام رضا شده است. پاسخ تربیت بدنی آستان قدس رضوی که تقریبا به صورت یک جزیره خودمختار و جدا از فدراسیون های ورزشی فعالیت می کند، روشن بود؛ خیر.

روز پانزدهم مردادماه امسال، علی اکبر هاشمی جواهری، مدیرعامل تربیت بدنی آستان قدس در گفت و گو با ورزش سه مدعی شد که شورای تامین استان خراسان رضوی اجازه برگزاری بازی های ملی و باشگاهی در این ورزشگاه را صادر نمی کند. روز هفتم شهریورماه، «محمد رحیم نوروزیان»، فرماندار مشهد که یکی از اعضای شورای تامین استان هم هست، به برنامه «90» گفت که آستان قدس ادعا کرده بخش هایی از ورزشگاه هنوز مشکل دارد و تا حل شدن این مشکلات، میزبانی در این ورزشگاه را ملغی کرده است.

ورزشگاه فوتبال امام رضا در مساحتی به وسعت 5/5 هکتار و با زیربنای حدود 20هزار  متر مربع در تقاطع بلوار «خیام» و «فردوسی» قرار گرفته است. آستان قدس حتی یک ریال بابت خرید این مجموعه پرداخت نکرده چون تمام این مساحت، جزیی از اراضی وقفی آستان قدس بوده است. فقط ساخت ورزشگاه بیش از 200 میلیارد تومان هزینه در بر داشته است. این 200 میلیارد هزینه تا امروز صرف یک رویداد انتخاباتی برای ابراهیم رئیسی شده است.

آستان قدس خردادماه امسال با درخواست «کارلوس کی روش»، سرمربی تیم ملی کشور برای برگزاری یک دوره تمرین و اردوی تیم ملی در مشهد به صورت رسمی مخالفت کرد. همان زمان باشگاه های «پدیده» و «سیاه جامگان» در تلاش بودند تا میزبانی خود در مشهد را از ورشگاه «ثامن» که خارج از شهر مشهد قرار گرفته است، به ورزشگاه امام رضا منتقل کنند.

آستان قدس حاضر نبود بازی افتتاحیه ورزشگاه اختصاصی خود را به بازی ملی یا باشگاهی اختصاص دهد. به همین دلیل، دیداری دوستانه میان تیم های منتخب مشهد و امام رضا برگزار کرد و از آن به عنوان روز افتتاح ورزشگاه نام برد. حالا مدیرعامل تربیت بدنی آستان قدس ادعای جدیدی کرده است؛ او گفته که با توجه به پتانسیل بالایی که در شهر مشهد وجود دارد و توجه آستان قدس رضوی به مسایل معنوی و فرهنگی در کنار ورزش، آماده برگزاری دیداری برای بانوان فوتبالیست خراسان رضوی است. قرار است این ورزشگاه میزبان بازی تیم های ملی بانوان ایران و فلسطین شود.فعلا مجهزترین و مدرن ترین ورزشگاه ایران وقف بازی های مذهبی می شود.

درحالی که روز جمعه باشگاه پدیده باید در مشهد میزبان «ذوب آهن» اصفهان باشد، هنوز مشخص نیست که این بازی در کدام ورزشگاه برگزار خواهد شد. «مجتبی سرآسیایی»، قائم مقام باشگاه پدیده به «مهر» گفته است: «قرار بود ما روز جمعه در ورزشگاه امام رضا بازی کنیم اما الان بحث هایی هست که شاید میزبانی ما در این ورزشگاه به بعد از ماه های محرم و صفر موکول شود.»

او البته به مدیران آستان قدس قول داده است که در صورت قطعی شدن میزبانی ورزشگاه امام رضا از بازی های تیم پدیده، پیش از هر بازی در ورزشگاه مراسم های مذهبی برگزار شود؛ آن هم با هزینه خود باشگاه پدیده.