عباس دوزدوزانی، از فرماندهی سپاه تا پلمپ وزارت ارشاد

هفت مرداد۹۷،‌ آخرین روز زندگی عباس دوزدوزانی بود،‌در ۷۷سالگی، در تهران. در سال های ابتدایی پس از انقلاب، به پلمپ کردن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای «پاک‎سازی» نیروهای این وزارت‏خانه مشهور بود اما در دوره اصلاحات(زمان ریاست جمهوری «محمد خاتمی»)، با این جمله «سعید حجاریان» معروف شد که حزب «جبهه مشارکت»، «بین العباسین» است؛ از «عباس دوزدوزانی» تا «عباس عبدی».

او هم مانند برخی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی، مبارزه مسلحانه و فرماندهی نظامی را تجربه کرده است. از پست وزیری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا ریاست شورای شهر تهران و مدیریت دبیرستان غیرانتفاعی را نیز در کارنامه خود دارد.

عباس دوزدوزانی پیش از انقلاب ۵۷، از اعضای حزب «ملل اسلامی» بود و زندانی شد. او البته جزو هشت عضو اصلی حزب نبود که به همراه «کاظم موسوی بجنوردی» ابتدا به اعدام و سپس به حبس ابد محکوم شدند.

پس از پیروزی انقلاب۵۷، به همراه گروهی از زندانیان سیاسی قبل از انقلاب و نمایندگان گروه های دیگر، از جمله «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» در جلسات تاسیس سپاه پاسداران شرکت می کرد و به گفته خودش، بیانیه تشکیل این نهاد را نوشت.

درباره اولین فرمانده سپاه پاسداران البته روایت ها متفاوت هستند. برخی از «جواد منصوری» به عنوان اولین فرمانده سپاه پاسداران نام می برند و برخی از «عباس آقازمانی»، مشهور به «ابوشریف». اما نام عباس دوزدوزانی دربرخی روایت ها به عنوان دومین فرمانده سپاه ثبت شده است. دوره فرماندهی او البته چند ماه طول نکشید و به گفته برخی از فرماندهان سپاه، به علت ‎‏برخوردهایی که با ابوشریف و بقیه طیف ها داشت، دوام نیاورد و استعفا ‏‎کرد.

این دوران کوتاه فرماندهی اما هم‏زمان با درگیری بین جمهوری اسلامی و گروه های مخالف در کردستان بود. «صادق خلخالی»، حاکم شرع وقت دادگاه‌های ایران درخاطرات خود نوشته است که دوزدوزانی درمقام سرپرست سپاه، امکانات لازم را برای تخریب مقبره رضا شاه در اختیار او گذاشته بود.

دوزدوزانی در دوره ریاست جمهوری «ابوالحسن بنی صدر» و نخست وزیری «محمدعلی رجایی»، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد. رجایی او را نزد دانشجویان مشهور به «پیرو خط امام» فرستاد تا در دولت سمت هایی به آن ها داده شود اما آن ها قبول نکردند.

در روز ۹ مهر ۱۳۵۹ اما عباس دوزدوزانی وزارت ارشاد اسلامی را به دلیل «غیر اسلامی بودن» تعطیل کرد و کارکنان این وزارت‏خانه که برای سخن‏رانی وزیر جدید به سالن کنفرانس هتل «قدس» تهران دعوت شده بودند، پس از بازگشت به محل کار خود با درهای بسته ساختمان‌های وزارت‏خانه روبه رو شدند.

در روز ۹ مهر ۱۳۵۹ عباس دوزدوزانی وزارت ارشاد را به دلیل «غیر اسلامی بودن» تعطیل کرد. هدف او پاکسازی اعلام شد

دوزدوزانی کارکنان وزارت ارشاد را «طاغوتی و ملی» خوانده و گفته بود از حق قانونی خود به عنوان وزیر ارشاد استفاده کرده و تمام واحدهای وزارت‏خانه را به جز خبرگزاری «پارس»(ایرنا) تا اطلاع ثانوی تعطیل اعلام می‌کند. به گفته وی، پاک‎سازی و تغییر اساسی دراین وزارت‎خانه بدون تعطیلی آن ممکن نبوده است.

دوزدوزانی البته گفته بود تا تعیین تکلیف قطعی کارکنان، به کارمندان حقوق ثابت و به کارگران جزء حقوق و مزایا پرداخت خواهد شد، بعد از بررسی سوابق، کارکنان افراد واجد صلاحیت سرکار خود برخواهند گشت و در کلاس‌های ویژه شرکت خواهند کرد تا از نظر ایدئولوژیکی تقویت شوند.

دوزدوزانی اما در کابینه «محمدجواد باهنر»، به عنوان وزیر معرفی نشد. او نماینده تبریز در دوره اول مجلس شورای اسلامی شد و در دوره بعد نیز از تهران به مجلس راه یافت و تا دوره سوم نماینده مجلس ماند. او جزو نمایندگان جریان مشهور به چپ بود که درانتخابات مجلس چهارم از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.

در دوره مشهور به انزوای چپ، دوزدوزانی به معلمی و مدیریت دبیرستان غیرانتفاعی مشغول بود.
پس از دوم خرداد سال ۷۶، او یکی از اعضای موسس حزب مشارکت شد. سعید حجاریان گفته بود این حزب، بین العباسین است. اشاره او به عباس دوزدوزانی و عباس عبدی بود. در واقع، حجاریان او را نماد طیف سنتی و یا محافظه کار دانسته بود و عبدی را نماد طیف پیشرو یا تندرو.

دوزدوزانی درانتخابات اولین دوره شورای شهر تهران، در فهرست گروه های اصلاح طلب قرار گرفت. او از یک سو عضو «انجمن اسلامی معلمان» بود و از سوی دیگر مورد حمایت گروه های سیاسی ترک مانند «مجمع آذری ها» قرار داشت.

پس از استعفای «عبدالله نوری» از ریاست شورای شهر برای شرکت درانتخابات مجلس ششم، دوزدوزانی رییس شورای شهر شد اما این ریاست نیز مانند فرماندهی سپاه پاسداران دوام نداشت.

دوزدوزانی دهه آخر زندگی‌اش را در انزوای کامل سیاسی و رسانه‌ای سپری کرد، مانند بسیاری از چهر‌های دهه اول انقلاب؛ مرگ در انزوا و فراموشی. 

 او جایگاه عبدالله نوری را نداشت و نتوانست اختلافات شدید اعضای شورا را مدیریت کند.

در کشاکش دعواها، خبری از استعفای دوزدوزانی منتشر شد ولی او گفت استعفا نداده بلکه در نامه ای وضعیت شورا را توصیف کرده و به اعضای شورا «تذکر» داده است اما آن ها در جلسه غیرعلنی تصمیم گرفته اند این نامه را به عنوان استعفا تلقي كنند و آن را بپذيرند. به هر حال، سعید حجاریان، نایب رییس وقت شورای شهرتهران این نامه را درجلسه شورا قرائت کرد و استعفای او پذیرفته شد.

پس از دوزدوزانی، «رحمت الله خسروی» رییس شورای شهر تهران شد اما او هم‎چنان خود را رییس شورا می‌خواند و به نشانه اعتراض، در برخی جلسات حاضر نمی شد.

در نهایت، هیات حل اختلاف مرکب از نمایندگان دولت و مجلس، دوزدوزانی را رییس شورا اعلام کرد، اما درگیری های این شورا ادامه داشت تا این که خبر انحلال آن از سوی این هیات اعلام شد.

دوزدوزانی با وجود سوابقی چون فرماندهی سپاه پاسداران و عضویت در نهادهای خبرسازی مانند هیات منصفه مطبوعات، نمود چندانی در سیاست نداشت و از مصاحبه با رسانه ها نیز گریزان بود. اما در انتخابات ریاست جمهوری سال 1388، از جمله حامیان «میرحسین موسوی» بود اما در این سال‌ها فعالیتی درفضای عمومی نداشت.

از این رو، می‌توان گفت او دهه آخر زندگی‌اش را در انزوای کامل سیاسی و رسانه‌ای سپری کرد، مانند بسیاری از چهر‌های دهه اول انقلاب؛ مرگ در انزوا و فراموشی.