ایالات متحده امریکا اعلام کرده جمهوری اسلامی ایران هنوز به اتحادیه اروپا که تنظیم کننده روابط بین شرکای توافق «برجام» است، برای دور هفتم مذاکرات اعلام آمادگی نکرده و به همین علت تاریخی برای دور بعدی گفت‌وگوهای احیای برجام در وین تعیین نشده است.
آیا چشم‌انداز روشنی درباره مذاکرات احیای برجام وجود دارد؟
***
از عمر دولت «حسن روحانی» که روز ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد، کمتر از یک ماه باقی مانده است و گزارش‌ها از ایران حاکی از تلاش تیم «ابراهیم رئیسی»، رییس جمهوری منتخب برای گرفتن پرونده مذاکرات از دولت مستقر هستند.
هرچند مذاکرات زیر نظر مستقیم آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی انجام می‌شوند اما پس از اعلام نتایج انتخابات اخیر ریاست جمهوری، کمیته‌ای تشکیل شده است که اعضای آن، مذاکره کنندگان فعلی به همراه معتمدان رییس جمهوری منتخب هستند که بر روی مفاد توافق کار می‌کنند.
اظهارات پی در پی حسن روحانی مبنی بر این که اگر به «عباس عراقچی»، مذاکره کننده ارشد اتمی اختیار داده شود، وی می‌تواند توافق احیای برجام شامل رفع تحریم‌های اتمی امریکا و اعمال مجدد محدودیت بر برنامه هسته‌ای ایران را به سرانجام برساند، نشانه‌ای واضح از خارج شدن اختیار این پرونده از دست دولت فعلی است.
پس از دور ششم مذاکرات وین، طرف‌های مذاکره به جز ایالات متحده درباره نزدیک بودن توافق نظر یکسانی داشتند. گفته می‌شود بر اساس مذاکراتی که تاکنون انجام شده، حتی پیش‌نویس توافق که شامل پنج سند است، آماده شده و مذاکره کنندگان کار بر روی ابعاد فنی توافق را به پایان برده‌اند.
اعلام نهایی توافق به «تصمیم سیاسی» دولت‌ها واگذار شده که مشخصا منظور از آن، جمهوری اسلامی و ایالات متحده است.
در صورتی که توافق نهایی شود، متن آن شامل یک مقدمه کلی، سه سند درباره رفع تحریم‌های امریکا، محدودیت‌های مجدد بر برنامه اتمی ایران و جدول زمان‌بندی اجرای توافق و در نهایت، بیانیه مربوط به اعلام احیای برجام است.
اما توافق در این مقطع موکول به اعلام نظر رسمی جمهوری اسلامی است. چرا که ایران باید تصمیم بگیرد بدون تضمین دولت امریکا درباره خارج نشدن دولت‌های بعدی این کشور از برجام و باقی ماندن برخی از تحریم‌ها، همانند تحریم آیت‌الله خامنه‌ای و بیت رهبری، حاضر به قبول توافق احیای برجام است یا نه. جمهوری اسلامی پاسخ خود را با انجام یک اقدام تازه اتمی داده است.
از زمان پایان دور آخر مذاکرات، جمهوری اسلامی تصمیم به ساخت اورانیوم غنی شده فلزی با خلوص ۲۰ درصد گرفته است که یکی از کاربردهای آن، استفاده در تولید سلاح اتمی است. البته ایران می‌گوید چنین قصدی ندارد و نیتش از ساخت اورانیوم غنی شده با خلوص ۲۰ درصد، «صلح‌آمیز» است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده نامه ایران درباره این اقدام در تاسیسات اتمی اصفهان را دریافت کرده است.
ایالات متحده که از آغاز دوره ریاست جمهوری «جو بایدن» سیاستی بی‌تفاوت و خون‌سرد به توسعه برنامه اتمی ایران نشان داده، اعلام کرده است که این تصمیم می‌تواند مذاکرات احیای برجام را به خطر بیاندازد. روسیه خواستار خویشتن‌داری جمهوری اسلامی شده است و سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه از تصمیم ایران انتقاد کرده‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم به طور پی در پی اعلام می‌کند که با کاهش دسترسی بازرسان و نامعلوم بودن تصمیم درباره دوربین‌های نظارتی، توانایی کامل نظارت بر برنامه اتمی ایران ندارد.
هم‌زمان با شتاب دادن به جنبه‌های نگران کننده اتمی، جمهوری اسلامی از طریق گروه‌های شبه نظامی خود در سوریه و عراق، به طور کم سابقه‌ای به تهدید منافع امریکا در این دو کشور افزوده است. در یک نمونه، چندین راکت به پایگاه هوایی امریکا موسوم به «عین‌الاسد» در نزدیکی بغداد شلیک شده که بر خلاف حملات گذشته، به زخمی شدن نیروهای امریکایی انجامیده است.
«جان کربی»، سخن‌گوی وزارت دفاع ایالات متحده گفته شبه نظامیان از سلاح‌های کشنده در تهدیدات خود استفاده می‌کنند که نوعی هشدار درباره عواقب ادامه این رفتار به ایران است.
دولت بایدن از زمان روی کار آمدن تاکنون، دو بار عملیات نظامی علیه منافع شبه نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی انجام داده است که جزو معدود اقدامات نظامی این دولت هستند. امریکا این دو عملیات را «هشدار» به ایران خوانده است که چنین مضمونی احتمال تکرار آن را در آینده افزایش می‌دهد.
وضعیت پس از پایان دور ششم مذاکرات وین، نشانه واضحی از نزدیک بودن توافق برای احیای برجام ندارد. با دور شدن طرفین از احتمال توافق، گزارش‌های غیررسمی حاکی از آماده شدن طرف‌های اروپایی برجام برای تنظیم برنامه واکنشی به ادامه نقض این توافق هسته‌ای از سوی ایران هستند که شامل بازگشت تحریم‌های اتحادیه اروپا است.
جمهوری اسلامی اینک ماه‌ها است که غنی‌سازی ۲۰ و ۶۰ درصدی اورانیوم انجام می‌دهد، به ذخایر اورانیوم غنی شده خود چندین برابر حد مجاز افزوده و در این بین، نظارت آژانس را هم کاهش داده است. تنش‌های منطقه‌ای با ایالات متحده هم بی‌ثباتی وضعیت را افزایش داده‌اند.
احتمال دارد جمهوری اسلامی با افزودن به سیاست وحشت اتمی و تهدیدات منطقه‌ای علیه منافع امریکا، در صدد گرفتن امتیازات بیشتری در مذاکرات وین باشد.
خطر ادامه این وضعیت و طولانی شدن مذاکرات در این است که احتمال تغییر ناگهانی متغیرهایی که خارج از اراده طرفین گفت‌وگوها است، وجود دارد که همین میزان از دست‌آورد را هم برای جمهوری اسلامی ناممکن می‌کند. در شرایطی که قله کوه نابسامانی‌ها در داخل ایران بیرون زده است و روزی نیست که بدون بحران در این کشور طی شود، جمهوری اسلامی به مراتب بیش از ایالات متحده به توافق احیای برجام نیازمند است.
مطالب مرتبط:
دلیل ارزیابی متفاوت ایران و اروپا از واژه «پیشرفت» در مذاکرات وین چیست؟
امریکا ادعای واعظی مبنی بر رفع برخی تحریم‌های ایران را تکذیب کرد
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر