گزارش پایگاه داده‌های باز ایران از آمار جعلی بازدید راهیان نور

بررسی آمار سالانه بازدید «راهیان نور» از مناطق جنگی توسط «پایگاه داده‌های باز ایران» در مقایسه با آمارهای رسمی در سایر بخش‌ها از جمله حمل‌و‌نقل جاده‌ای، حاکی از آمارسازی درباره این بازدیدهاست.

پایگاه داده‌های باز ایران این آمارها را «به‌شدت اغراق آمیز و عددسازی شده» توصیف کرده و نوشته است که براساس گزارش مرکز آمار ایران، میزان بازدید از مناطق جنگی برای سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ بیش از ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر اعلام کرده است. رقمی که با واقعیت‌های آماری در سایر بخش‌ها همخوانی ندارد.

این گزارش برای اثبات جعلی بودن آمار منتشر شده به مقایسه آمارهای مورد ادعای «راهیان نور» با آمار کل سفرهای داخلی پرداخته است.

در بخشی از این گزارش آمده که آمار بازدید راهیان نور در سال ۱۴۰۰ باوجود محدودیت‌های کرونایی بیش از ۳ میلیون نفر اعلام شده است. این درحالی است که تردد بین شهری در روزهای شیوع کرونا منوط به اخذ مجوز از سوی نهادهای ذیربط بوده و اساسا سفرهای غیرضروری تعطیل شده بود.

با استناد به آمار مرکز آمار ایران، تعداد سفرهای داخلی با اقامت شبانه در سال ۱۴۰۰ تنها ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار مورد بوده است که از این تعداد تنها ۴۴۰ هزار سفر با انگیزه زیارت و ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار سفر با انگیزه تفریح صورت گرفته است.

مقایسه آماری این اعداد با یکدیگر موجب شده که پایگاه داده‌های باز ایران در گزارش خود چنین نتیجه بگیرد که آمار ادعایی راهیان نور برای سال ۱۴۰۰ «یک و نیم برابر کل سفرهای تفریحی و زیارتی با اقامت شبانه در آن سال» است که «به هیچ عنوان واقعیت ندارد.»

این پایگاه داده در بخش دیگری از گزارش  خود به آمارهای تلفات و تصادفات جاده‌ای استناد کرده و نوشته است که کل سفرهای انجام شده در سال ۱۴۰۰ با اتوبوس ۸۹۷ هزار سفر بوده که حدود ۷۳۵ هزار مورد آن با اقامت شبانه بوده است. مقایسه این رقم با ادعاهای مرتبط با بازدید راهیان نور نشان می‌دهد ارقام مورد ادعا، «چهار برابر کل سفرهای انجام شده با اتوبوس در کشور» است.

براساس این گزارش، مقایسه آمارهای «راهیان نور» در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که اعداد و ارقام بر اساس اعمال یک ضریب ساده به یک عدد متغیر میان مردان و زنان و استان‌های کشور تقسیم شده است.

مثلا  سهم استان‌های آذربایجان شرقی به نسبت کل سفرهای «راهیان نور» در همه سال‌ها ۴/۰۶ درصد؛ استان سمنان ۱/۴۲ درصد؛ همدان ۲/۱۹ درصد و استان تهران ۱۷/۲۱ درصد است و نسبت زنان به مردان بدون استثنا ۱۰۰ زن به ازای ۱۱۲ مرد است.

سفرهای راهیان نور یکی از برنامه‌های مورد تایید حاکمیت است که از سهم مشخصی از بودجه کشور دارد و حالا این گزارش تایید می‌کند که این آمارسازی‌ها برای حفظ و شاید با انگیزه افزایش این بودجه صورت گرفته است.

علاوه‌بر این برخی از دستگاه‌ها و نهادهای حکومتی همچون شهرداری برای بازدیدهای سالیانه راهیان نور بودجه جداگانه دریافت می‌کنند.

براساس بررسی بودجه تخصیص داده شده به شهرداری تهران در سال ۱۴۰۱ حدودا ۱۵ میلیارد تومان در این سازمان به «راهیان نور» اختصاص داشته است.

بودجه تخصیص یافته به راهیان نور در لایحه بودجه ۱۴۰۲ نیز نزدیک به ۴۲ میلیارد تومان بوده که نسبت به بودجه سال ۱۴۰۰ در حدود ۱۲ میلیارد تومان افزایش یافته است.

با اینهمه، پایگاه داده‌های باز ایران در گزارش خود تصریح کرده است که «برآورد قطعی بودجه واقعی راهیان نور غیرممکن است، وابستگی و نزدیکی ستاد مرکزی راهیان نور به نهادهای قدرتمند نظامی - اقتصادی زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران، آن را در معرض دسترسی به منابع مالی چشمگیر و البته غیرشفاف قرار داده است، اما این امر باعث نمی‌شود تا راهیان نور از منابع عمومی بودجه دولت بی‌بهره بماند. »