«روزنامه فرهیختگان» که نزدیک به «علی‌اکبر ولایتی»، وزیر امور خارجه پیشین ایران در دوران ریاست‌جمهوری «هاشمی رفسنجانی» و مشاور بین‌المللی «علی خامنه‌ای» است، در گزارشی، «جمهوری آذربایجان» را متهم کرده که این کشور بعد از پلمب املاک و مکان‌های فرهنگی مربوط به جمهوری اسلامی، در پی مصادره این املاک است.
یک سال پیش هم روزنامه «اعتماد آنلاین»، در ۱۲خرداد۱۴۰۲، با تیتر «بازی جدید؛ آذربایجان برای املاک ایران در باکو نقشه کشیده؟!»، با استناد به یک منبع آگاه گزارش کرده بود که «ایران املاک زیادی در باکو دارد که مالک آن‌ها است و اقدامات اخیر، بهانه‌جویی‌هایی یک‌طرفه و عجولانه طرف آذربایجانی برای املاکی است که متعلق به دولت جمهوری‌اسلامی ایران است.» برخی از رسانه‌ها همچون، «آرمان ملی»، «فرارو» و «دیپلماسی ایرانی» هم، با بازنشر گزارش فرهیختگان، به این موضوع پرداخته‌اند.
***
ادعا مصادره از کجا می‌آید؟
به نوشته روزنامه فرهیختگان، «ساختمان نمایندگی علی خامنه‌ای، ساختمان نمایندگی صداوسیما، ساختمان‌های جامعه‌المصطفی، ملک سابق بانک ملی، ملک دارای قرارداد طولانی‌مدت کمیته امداد، ساختمان مدرسه و ملک متعلق به رایزنی فرهنگی» در کشور آذربایجان، جزو املاکی هستند که پلمب شده‌اند و با برگزاری دادگاه‌های نمایشی، این کشور قصد مصادره این املاک را دارد.
به نوشته این رسانه، کشور آذربایجان اخیرا اقدام به خرید یک ساختمان مجلل در منطقه پاسداران تهران به مساحت بیش از هزار متر و زیربنای بیش از سه هزار متر کرده است؛ این ملک شامل یک مجتمع هشت واحدی بزرگ به ارزش حدود ۲۰ میلیون دلار است.
این روزنامه، خرید این ملک را «نتیجه لابی جمهوری آذربایجان بعد از حادثه مشکوک حمله به سفارت این کشور دانسته و نوشته درحالی‌که باکو اقدام به مصادره و پلمب ساختمان‌های ایران کرده، اعطای اجازه خرید ملک جدید در تهران کاملا بی‌معناست.»
این روزنامه مدعی شده است که این املاک، «اماکن دیپلماتیک» هستند و هیچ سندی دال بر برگزاری دادگاه‌هایی در کشور آذربایجان برای مصادره این املاک در گزارش این روزنامه موجود نیست.
آیا این املاک اماکن دیپلماتیک هستند؟
«موسی برزین»، مشاور حقوقی «ایران‌وایر»، در این مورد می‌گوید: «خرید و یا اجاره ملکی مثل ساختمان جامعه‌المصطفی در جمهوری آذربایجان، نشانه دیپلماتیک بودن آن مکان نمی‌شود. ساختمان دیپلماتیک شامل سفارتخانه و یا ساختمانی است که در آن امور کنسولی انجام می‌شود و سایر املاک هم ممکن هست اجاره شده و یا به نام اشخاص آذربایجانی باشد. اگر این املاک به نام دولت ایران هم باشد، اماکن دیپلماتیک محسوب نمی‌شود.»
به گفته آقای برزین، اگر این املاک براساس قرارداد دو کشور جزو اماکن دیپلماتیک باشند، براساس «قرارداد وین»، آذربایجان نمی‌تواند این املاک را مصادره کند. همان‌طور که سال‌هاست سفارت آمریکا در ایران بسته شده و یا سفارت ایران در آمریکا بسته است، ولی هیچ‌یک از این دولت‌ها این سفارتخانه‌ها را مصادره نکرده‌اند، چون خلاف حقوق بین‌المللی است.»
به گفته این وکیل، «این اماکن جزو خاک آذربایجان هستند و فقط ساختمان‌ها ممکن است متعلق و یا تحت اجاره دولت جمهوری اسلامی و یا اشخاص حقیقی و حقوقی وابسته به حکومت جمهوری اسلامی باشند.»
تلاش‌های جمهوری اسلامی برای نفوذ و دخالت در امور داخلی در جمهوری آذربایجان
در سال‌های اخیر، نهادهای وابسته به جمهوری اسلامی به‌عنوان بازوی مذهب‌گرایی ایران و ابزار ژئوپولتیک شیعه، در جمهوری آذربایجان فعالیت گسترده‌ای داشته‌اند.
دولت جمهوری آذربایجان در سال‌های اخیر به‌دلیل آنچه که فعالیت مخرب برخی از مراکز مربوط به جمهوری اسلامی در این کشور اعلام شده، برخی از مراکز را پلمب کرده است.
سازمان‌دهی و ایجاد امکان تحصیل رایگان طلاب آذربایجانی در حوزه‌های علمیه، اعزام جوانان به ایران برای دریافت آموزش‌های دینی در دانشگاه‌ها، فرستادن روحانیون به جمهوری آذربایجان برای تبلیغ مذهب تشیع، تامین اعتبار فعالیت‌های سازمان‌های مختلف طرفدار جمهوری اسلامی و برگزاری برنامه‌های مربوط به عاشورا، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، به راه انداختن وبسایت به زبان ترکی آذربایجانی و تبلیغ مذهب تشیع و فعالیت ۲۰ ساله کمیته امداد در شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان، تنها بخشی از فعالیت‌های جمهوری اسلامی در جمهوری آذربایجان هستند.
مذهب‌گرایی، ابزار استراتژیک جمهوری اسلامی برای نفوذ در جمهوری آذربایجان است. جمهوری اسلامی بعد از استقلال جمهوری آذربایجان، به‌طرق مختلف در پی نفوذ در میان شیعیان این کشور بوده است.
«حزب اسلامی آذربایجان»، بعد از استقلال جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۱، در راستای صدور انقلاب اسلامی از سوی جمهوری اسلامی و با کمک‌های ایران تاسیس شد. این حزب، به‌اتهام «تلاش برای سرنگونی دولت و تبدیل کشور به جمهوری اسلامی»، بعد از چهار سال منحل شد.
نیروهای «قدس» سپاه پاسداران از اوایل دهه ۹۰ میلادی در آذربایجان فعال بوده‌اند. برخی از اعضای سابق حزب اسلامی آذربایجان با استفاده از تسلیحات و کمک‌های مالی جمهوری اسلامی در سال ۱۹۹۳، «حزب‌الله آذربایجان» را تشکیل دادند و در سال ۱۹۹۵ با ایجاد گروهی به‌نام «جیش‌الله»، درصدد حمله به سفارت‌خانه‌های آمریکا و اسراییل برآمدند.
به‌نوشته روزنامه «مساوات»، نهادهای اطلاعاتی جمهوری‌اسلامی بهطور مخفیانه از طریق ترویج افکار افراطی مذهبی، اتباع این کشور را در رزمایش‌های نظامی خارج از کشور شرکت داده و تامین مالی فعالیت‌های‌شان را برعهده دارند، تا آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. کمیته امداد امام خمینی که تا سال ۲۰۱۱ به‌صورت فعال در جمهوری آذربایجان حضور داشت، یکی دیگر از زمینه‌های فعالیت جمهوری اسلامی در آن کشور بود.
به گزارش سایت رسمی كمیته امداد، تعداد واحدهای این كمیته در جمهوری آذربایجان ۵۵ واحد، شامل یک اداره كل مستقر در شهر باكو، چهار شاخه اصلی (در شهرهای باكو، لنكران، گویچای و گنجه)، ۱۶ كارگاه آموزشی، ۱۹ شعبه توزیع، پنج واحد فرهنگی، پنج واحد درمانی و پنج واحد دیگر است.
كمیته امداد ۴۶۴ شهر و روستای جمهوری آذربایجان را تحت پوشش قرار داده بود.، از سال ۲۰۱۱ اما فعالیت تمامی شعبه‌های این کمیته در جمهوری آذربایجان به حالت تعلیق درآمده بود و از سال ۲۰۱۴، بهطور کلی فعالیت این کمیته در جمهوری آذربایجان متوقف شده است.
دلیل این تعلیق و توقف کار، حمایت کمیته امداد از تجزیه‌طلبی در جمهوری آذربایجان عنوان شده است. پیش‌تر سایت خبری- تحلیلی «مدیا فروم» جمهوری آذربایجان، با استناد به یک منبع رسمی که نامی از او برده نشده، شعبه کمیته امداد در جمهوری آذربایجان را به حمایت از تجزیه‌طلبی در این جمهوری متهم کرده بود. با‌این‌حال، «پاک‌آئین»، سفیر سابق جمهوری اسلامی در جمهوری آذربایجان، مدعی شده که کمیته امداد در ۲۰ سال فعالیت خود در این کشور، نزدیک به ۴۳ میلیون دلار هزینه کرده است.
هرچند در سالیان اخیر رسانه‌های آذربایجان از بسته شدن دفاتر کمیته امدا، دفتر رایزنی فرهنگی و بسته شدن ساختمان نمایندگی رهبر جمهوری اسلامی خبر داده‌اند، ولی درباره مصادره این املاک از طرف این کشور، خبری در این رسانه‌ها وجود ندارد.
«نصیب نصیبلی»، سفیر جمهوری آذربایجان که بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴در ایران ماموریت داشته، در گفت‌وگو با ایران‌وایر، با اشاره به اینکه تعداد مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی با تعداد مراکز فرهنگی آذربایجان نامتعادل است گفت: «من در زمان ماموریتم در تهران هم بارها گفته بودم که هرچه قدر که جمهوری اسلامی در آذربایجان موسسه و یا مراکز فرهنگی دارد، باید به همان اندازه هم جمهوری آذربایجان در ایران داشته باشد. همچنین می‌توان مراکز کنسولی هم در شهرهای مختلف دو کشور اشاره کرد که تابع قوانین بین‌المللی است؛ ولی می‌بینیم که تعداد این مراکز در آذربایجان بیشتر از ایران است.»
آقای نصیبلی با اشاره به نامتعادل بودن تعداد این مراکز بین دو کشور می‌گوید: «علاوه‌بر اینکه تعداد مراکزی که از طرف جمهوری اسلامی با نام فرهنگی در آذربایجان فعالیت می‌کنند بیشتر است، برخی از این مراکز به فعالیت‌های مخربانه دست می‌برند که نتیجه آن هم، بسته شدن این مراکز از سوی دولت آذربایجان است.»
آقای نصیبلی با اشاره به اینکه آذربایجان به هیچ‌عنوان دست به مصادره این اموال نمی‌زند گفت: «برخی در داخل ایران اجازه نمی‌دهند روابط دو کشور دوستانه باشد. اگر در رسانه‌های جمهوری اسلامی چنین گزارشاتی نوشته می‌شود، این نشان دهنده این هست که برخی جناح‌ها در ایران خواستار ادامه دار شدن تنش بین دو کشور هستند. در جنگ قره‌باغ هم این را بارها دیدیم.»
«ناظم جعفرسوی»، تحلیلگر سیاسی در گفت‌وگو با ایران‌وایر می‌گوید: «وجود گزارشاتی از این قبیل در رسانه‌های جمهوری اسلامی و مخصوصا در رسانه‌ای نزدیک به مشاور رهبر، نشان‌دهنده این است که هنوز هم اشخاص و گروه‌هایی هستند که نمی‌خواهند روابط دو کشور دوستانه باشد. بیشتر این افراد و گروه‌ها هم نزدیک به رهبر ایران و سپاه پاسداران هستند که با بیشتر کشورهای همسایه، زاویه دارند.»
به گفته آقای جعفرسوی، «آذربایجان مایل به روابط دوستانه، چه در حوزه سیاسی و چه در حوزه اقتصادی است. در یک سال گذشته بعد از حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران هم، ایران قدم‌های مثبتی برداشته است، ولی وجود چنین گزارشاتی در رسانه‌های داخل ایران، نشان‌دهنده این است که برخی مایل به کنار گذاشتن تنش‌ها نیستند، ولی هم دولت و هم ملت آذربایجان،مایل به ایجاد روابط دوستانه در چهارچوب احترام به امور داخلی کشورها هستند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر