نگاهی به کارزارهای دیگر

«پارک قیطریه» تهران به عنوان یکی از باغات جنگلی و تاریخی دوره قاجار با گنجیه‌ای از درختان و گونه‌های گیاهی نادر و ارزشمند و میراث فرهنگی در معرض نابودی توسط  شهرداری تهران قرار دارد. 

تپه‌های قیطریه قدمت سه‌هزارساله دارند و از قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین مناطق دنیا به شمار می‌رود. بیشترین آثار باستانی تهران در این منطقه کشف شده‌اند. 

«سیف‌الله کامبخش‌فرد»، باستان‌شناس و رییس پیشین «موزه ایران باستان» در سال ۱۳۴۷ به اکتشافات مهمی در منطقه قیطریه در خصوص «تمدن قیطریه» دست یافت ولی به دلیل آسیب نرسیدن به درختان ارزشمند آن، کار حفاری را متوقف کرد.

این روزها حصارکشی به بهانه ساخت مسجد در پارک قیطریه که حدود ۱۶۰ سال پیش به خواهر تنی «ناصرالدین‌شاه» تعلق داشت، نگرانی جدیدی برای کارشناسان محیط زیست و باستان‌شناسان ایجاد کرده است.

در سال ۱۳۵۶ شهردار وقت تهران، «غلامرضا نیک‌پی» که خود نوه دختری شاهزاده «ظل‌السلطان»، فرزند ناصرالدین شاه است، با وقف قسمتی از زمین‌های موروثی خود و با خرید و تجمیع باقی‌مانده باغ که در دست ورثه «صدیق‌الدوله»، از نواده‌های قاجار و داماد «میرزا علی‌اصغر اتابک» بود، باغ بزرگ قیطریه را به پارک تبدیل کرد. 

در سال ۱۳۷۲ نیز بقیه محدوده این باغ به بوستان قیطریه اضافه شد. به همین واسطه، عمارت زیبایی که «میرزا تقی‌خان امیرکبیر» در ضلع شمال غربی باغ احداث کرده بود، بعد از مرمت و تغییر کاربری، به «فرهنگ‌سرای ملل» تبدیل شد.  

 به همین دلیل، پارک قیطریه مساحتی در حدود ۱۰۳ هزار متر مربع هندسه نامنظم دارد. 

از گونه‌های درختی ارزشمند و متنوع در باغ ـ پارک قیطریه می‌توان به «نارون»، «کاج»، «سرو نقره‌ای»، «زبان گنجشک»، «اقاقیا»، «بلوط»، «گردو»، «داغداغان»، «افرا»، «توت»، «بید مجنون»، «چنار»، «صنوبر»، «ماگنولیا»، «سدروس» و «نوئل» و درختچه‌هایی نظیر «زالزالک»، «نرگس درختی»، «زرشک»، «سوداغ»، «بوداغ» و «گز» در قسمت ورودی جنوبی بوستان اشاره کرد. این گونه‌های نادر و متنوع نشان‌ دهنده وجود گونه‌های گیاهی دیگری در این بوستان هستند. 

به گفته «منصور سهرابی»، متخصص بوم‌شناسی و محیط زیست، این تنوع گیاهی در داخل خود تنوع دیگری دارد: «به این معنا که سیستم پیچیده‌ای را شکل داده است.» 

اکثر گونه‌های موجود در این باغ، از جمله سدر و زالزالک، گونه‌های بسیار خاص و از نوع بومی هستند. این احتمال هست که از این نوع درختان در محل دیگری موجود نباشد. 

سهرابی می‌گوید: «قطع گونه‌های نادر، نایاب و ارزشمند در بوستان قیطریه که در معرض تهدید بوده‌ و تنها تعدادی از آن‌ها باقی مانده‌اند، جدا از آسیب  اکولوژيک،‌ نابودی این گونه‌ها را در پی خواهند داشت. در واقع شهرداری تهران در حال نابودی یک بانک ژن است.» 

به گفته این بوم شناس، وقتی یک گونه گیاهی از بین برده می‌شود، در واقع یک حلقه از یک زنجیره غذایی نابود می‌شود که موجب تهدید تنوع زیستی و در پی آن تهدید پایداری سیستم خواهد شد.

با وجود تاریخچه غنی پارک قیطریه و هم‌چنین ارزش آن به عنوان یک زیستگاه طبیعی منحصر به فرد، شهرداری تهران قصد دارد با قطع بخشی از درختان تاریخی آن، اقدام به ساخت مسجد کند. این در حالی است که این پارک از مجموعه امکانات رفاهی شامل نمازخانه، سرویس بهداشتی و سالن برگزاری مراسم مذهبی و فرهنگی برخوردار است. 

بهانه ساخت مسجد در پارک قیطریه در حالی مطرح شده که طبق اطلاعات موجود در «بانک اطلاعات مساجد منطقه یک تهران»، ۱۷۷ مسجد در محدوده شهرداری این منطقه وجود دارد. 

تهران به ازای هر شهروند، ۱۶ متر مربع فضای سبز دارد، در حالی که توصیه جهانی برای تامین مناسب این فضای طبیعی، حداقل ۲۵ متر مربع است.

با امضای خود برای پاسخ‌گو کردن مقام‌ها و مقابله با این روند، به کارزار ما بپیوندید.