من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر»، با یکی از اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسائل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. مهمان این برنامه «علی همدانی» خبرنگار، گوینده رادیو و تلویزیون و مستند‌ساز است و درباره حضور و نقش رنگین‌کمانی‌ها در رسانه‌ها صحبت می‌کنیم.
****
موضوعات مربوط به جامعه رنگینکمانی یکی از موضوعاتی است که در رسانه‌های فارسی زبان داخل و خارج از کشور، همیشه با احتیاط به آن پرداخته شده و بهتر است بگوییم در بسیاری از مواقع نادیده گرفته شده است. هرچند در سال‌های اخیر با تلاش اعضا و فعالان جامعه رنگینکمانی این رویه تا حدودی تغییر کرده است، اما تا رسیدن به مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد. تابوی حرف زدن درباره موضوعات جنسی و جنسیتی و جامعه رنگینکمانی که می‌تواند دلایل فرهنگی و مذهبی مربوط به جامعه سنتی و متعصب ایران و همین‌طور محدودیت‌های قانونی باشد.
اما اگر رسانه‌های داخلی را فاکتور بگیریم، در سال‌های اخیر رسانه‌هایی که در خارج از کشور با عنوان رسانه آزاد فعالیت می‌کنند، رویکرد بهتری به این قشر داشته‌اند و اخبار و موضوعات مربوط به جامعه رنگینکمانی را نیز پوشش داده و می‌دهند. هرچند که در موارد زیادی مفاهیم و مطالب به شکلی صحیح به مخاطب انتقال داده نمی‌شود. البته که بسیاری از آن‌ها نیز به دلیل جذب مخاطب داخل ایران و با در نظر گرفتن تابوهای فرهنگی، سنتی و مذهبی نسبت به پرداختن به این موضوعات با احتیاط عمل می‌کنند.
اما جدا از این، حضور آشکار افراد رنگینکمانی به عنوان اصحاب رسانه در جامعه فارسی زبان، چیزی‌ست که کمتر دیده شده است. دلیل این امر می‌تواند نبود فضا و امکانات کافی برای حضور این قشر در حوزه رسانه باشد و یا نگاه منفی جامعه به افراد با گرایش‌های جنسی و هویت و بیان‌های جنسیتی مختلف، که باعث می‌شود این اشخاص خود را در تیررس آسیب‌ها، خشونت‌ها و قضاوت‌ها قرار ندهند.
مهمان برنامه، «علی همدانی» که سابقه سال‌ها فعالیت خبرنگاری، اجرا در رادیو و تلویزیون و همچنین مستندسازی را دارد و فعالیت خود را از «بی‌بی‌سی فارسی» آغاز کرده است، از تجربه شخصی و داستان آغاز فعالیت رسانه‌ای خود بیشتر می‌گوید.
«ما از نسلی می‌آییم که روزگار حتی به بدی امروز هم که نه، بلکه بدتر بود. ما که بزرگ شده دهه شصت و هفتاد هستیم، رسانه‌ها در داخل ایران همیشه بسته و محدود بودند. دسترسی به مطبوعات و رسانه‌های آزاد به‌سادگی امکان‌پذیر نبود. همان رسانه‌های محدود برون‌مرزی هم که در آن زمان وجود داشت به موضوعات رنگینکمانی و مسائل جنسی و جنسیتی نمی‌پرداختند. حتما افراد و خبرنگارانی داشتیم که رنگینکمانی بوده‌اند، اما آشکار نبودند و راجع به این موضوع صحبت نمی‌کردند. شاید تنها کسی که بتوان مثال زد زنده‌یاد «فریدون فرخزاد» بود که پیش از به قتل رسیدنش یک بار روی صحنه به گرایش جنسی خود اشاره کرده بود.»
وی در ادامه از تجربه تلخ دوران نوجوانی خود می‌گوید، تجربه‌ای که او را ترغیب کرد تا برای آن‌چه که می‌خواهد بیشتر تلاش کند. معلم ادبیاتی که به دلیل آن‌چه تفاوت‌های رفتاری او با دیگران پسران هم‌سن و سالش بود، او را «عقب‌مانده ذهنی» توصیف کرده بود. نوجوانی ۱۳ ساله که به شکلی توهین‌آمیز و تحقیر‌کننده با واقعیت تفاوت خود با دیگران مواجه می‌شود. «همدانی» می‌گوید:
«معلمم گفت تو عقب‌افتاده ذهنی هستی، دیگر به مدرسه نیا. تجربه وحشتناکی بود، نمی‌توانستم آن را با کسی در میان بگذارم، اما باید راه‌حلی برایش پیدا می‌کردم. در نهایت به عنوان یک بچه ۱۳ ساله با خود فکر کردم که این سال تحصیلی را به شکلی به پایان برسانم و سال بعد مدرسه‌ام را عوض کنم. به معلم التماس کردم که بگذارد این یک ماه باقی‌مانده را بمانم و امتحانات نهایی‌ام را بدهم، اما او می‌گفت؛ تو به مدرسه نیا، برو بافتنی یاد بگیر، چون تو در چهل سالگی می‌میری. ضربه بزرگی که حرفهای معلمم به من زد تا سال‌ها همراهم ماند. با وجودی که مدرک دکترا گرفتم، اما فقط می‌توانستم یک ساعت یک ساعت درس بخوانم. با وجودی که هیچ مشکلی با هویتم نداشتم، اما باورم شده بود که مشکل ذهنی دارم.»
تجربه تلخ، «علی همدانی» را مانند بسیاری از افراد رنگینکمانی به سمت تنهایی و انزوا سوق داد، کتاب می‌خواند و به رادیو گوش می‌داد. اینترنت «دایال‌آپ» هم تازه آمده بود و شبکه‌های فارسی‌زبان آمریکایی هم با ماهواره خود را به ایران می‌رساندند. با اینترنتی که به‌سختی وصل می‌شد، آغاز به وب‌لاگ‌نویسی کرد، هر چه که در ذهن علی نوجوان آن روزها می‌گذشت را می‌نوشت تا دیگران بخوانند. دانشگاه را ادامه داد و از دانشگاه با مدرک دکترای دام‌پزشکی که عاشقانه دوستش داشت، فارق‌ااتحصیل شد. اما همچنان عشق و‌علاقه‌ای که به قصه‌گویی و روایت‌گری داشت در دلش می‌جوشید.
«از حدود ده سالگی به رادیو بی‌بی‌سی گوش می‌کردم، به برنامه روز هفتم با اجرای «بهزاد بلور» که خلا سیاه روزهای جمعه را پر‌می‌کرد. روزی برای بهزاد بلور نوشتم، که می‌خواهم یکی از پادکست‌هایی که درست کرده‌ام را برایت ایمیل کنم، با ناباوری پاسخ داد و ارتباط برقرار شد. از کار من خوشش آمده بود و یک دستگاه ضبط صوت کوچک حرفهای که هنوز هم به یادگار دارم را برایم به ایران فرستاد و قصه کار من در رسانه این‌طور آغاز شد.»
«علی همدانی» شاید اولین فردی باشد که به عنوان یک مرد هم‌جنس‌گرای آشکار، کار رسانه‌ای خود را از داخل ایران آغاز کرد. با اولین گزارشی که با همان ضبط صوت کوچک، از یک «گی پارتی» در تهران ساخت و آن را برای «بهزاد بلور» فرستاد، تا در برنامه جدیدش با عنوان «زیکزاک» پخش شود. بخشی از داستان زندگی خودش که در رادیو بی‌بی‌سی فارسی پخش شد. تصادفی عجیب، چون کار خود را نیز در روز پنجم ماه مارس ۲۰۲۴ با ساخت گزارشی درباره پارک دانشجو و جامعه ترنس، در بی‌بی‌سی فارسی پایان داد.
همدانی می‌گوید: «خوشحال و خوشبختم که آرزویی در دل داشتم و به آن رسیدم. جالب این‌جاست که بعدها آخرین برنامه «روز هفتم» را نیز اجرا کردم، برنامه‌ای که از بچگی به آن گوش می‌دادم و بعدها خودم مجری آن شده بودم. کارم را در ایران ادامه دادم و به روایت زندگی بسیاری از افراد زیرزمینی می‌پرداختم، افرادی که امروز بسیار شناخته شده هستند، اما آن زمان هنر، زندگی و فعالیت‌هایشان زیرزمینی بود.»
حضور اعضای جامعه رنگینکمانی، با هر گرایش جنسی و هویت جنسیتی‌ای در رسانه‌های مختلف تاکیدی بر این مطلب بسیار مهم است که انسان‌ها با وجود همه تفاوت‌هایی که با هم دارند برابرند و باید حق دسترسی به امکانات برابر برای رسیدن به موقعیت‌های مختلف را داشته باشند. در سال‌های اخیر شاهد حضور پررنگ اعضای جامعه رنگینکمانی در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی و... در کشورهای مختلف هستیم و رسانه‌هایی که این اخبار را پوشش داده و حضور این افراد را در جامعه پررنگ‌تر کرده و با دادن فضایی برای دیده‌شدن، هر چه بیشتر بر این حق برابر تاکید می‌کنند.
«علی همدانی» به عنوان یک رنگینکمانی آشکار که سال‌ها تجربه کار در رسانه را دارد، معتقد است: «برای کارهایی که در ایران انجام می‌دادم، دستگیر و بازداشت و در نهایت مجبور به ترک ایران شدم، اما معتقدم که ابزار مبارزه ما در آن روزها و حتی امروز، روایت‌گری است؛ با وجود همه محدودیت‌ها، دستگیری‌ها، شکنجه‌ها، فشارهای جسمی و روانی، با وجود ادبیات بسیار نامناسبی که وجود داشت و دارد، با وجود جامعه‌ای که بسیار رنگین‌کمانی‌ستیز بود و هست. ما زندگی می‌کردیم و زندگی خود را روایت می‌کردیم و مبارزه ما با آن همه جهل موجود ما بود و هست.»
مطلب مرتبط:
لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت
راهنمای حفظ حریم جنسی و جنسیتی رنگین‌کمانی‌ها در مراجعه به پزشک
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
کارزارهای مرتبط
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر