در روزهای اخیر، سایت‌های نزدیک به حکومت با انتشار اخباری مبنی‌بر هک شبکه‌های اجتماعی رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران، از برخورد با شهروندخبرنگارانی که برای این رسانه‌ها فیلم و عکس می‌فرستند، خبر دادند. موضوعی که اگرچه از سوی رسانه‌های خارج از ایران تکذیب شد، اما بسیاری از شهروندخبرنگاران داخل ایران را نگران کرد.
شهروندخبرنگاران از چه طریقی می‌توانند در کمال امنیت، گزارش‌ها و ویدیوهای خود را ارسال کنند؟ این گزارش به این پرسش پاسخ می‌دهد.
***
دو هفته پیش، رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی مدعی شدند که حساب تلگرام شبکه تلویزیونی «ایران اینترنشنال» را «هک» کرده و به هویت شهروندخبرنگارانی که برای این شبکه ویدیو و گزارش ارسال می‌کنند، دسترسی یافته‌اند.
در ویدیویی که خبرگزاری «فارس»، وابسته به سپاه، روز ۲۹شهریور۱۴۰۲ مدعی شده مربوط به پیام‌های شهروندان به پیام‌گیر تلگرام ایران اینترنشنال است، نام کوچک و تصویر چند زن که فقط نواری سیاه چشم‌های آن‌ها را پوشانده، منتشر شده است.
شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال، ادعای رسانه‌های جمهوری اسلامی درباره هک پیام‌گیر خود را «دروغ» خوانده و نوشته است: «در خبری جعلی با هدف ترساندن مخاطبان، مدعی هک پیام‌گیر تلگرام ایران اینترنشنال شده و ادعا کردهاند که به اطلاعات حساب مخاطبان این شبکه در ایران دسترسی پیدا کردهاند.»
ایران اینترنشنال تاکید کرده است که «این خبر کاملا جعلی است و پیام‌گیر ما مانند همیشه، راهی امن برای ارتباط مخاطبان و بیان نظرات و مشاهداتشان است.»
یک فعال مدنی ساکن ایران درباره این قبیل ادعاهای نهادها و رسانه‌های امنیتی جمهوری اسلامی به «ایران‌وایر» می‌گوید: «کارکرد چنین خبرهایی فقط ایجاد ترس در میان مردمی است که علی‌رغم همه خطراتش، شرایط کشور و جنایت‌های حکومت را در قاب موبایل‌هایشان ثبت می‌کنند و برای رسانه‌ها می‌فرستند تا صدای مردم شنیده شود.»
او ادامه می‌دهد: «این ارعاب اما اثر چندانی در کسانی‌که دست به دوربین شده‌اند ندارد، ولی با این‌حال می‌خواهند بر شهروندان فشار بیاورند و مانع از ارسال گزارش‌ها شوند.»
در تلگرام باید بیشتر مراقب بود
اگرچه ادعای خبرگزاری فارس درباره هک پیام‌گیر تلگرام، تکذیب شد، اما «نیک ولف»، مدیر بخش فنی «ایران‌وایر» می‌گوید: «با اینکه تلگرام سیستم تایید هویت دو مرحله‌ای را دارد و به‌ویژه با تکست مسیج (پیام در خود پیام‌رسان تلگرام) هویت فردی که می‌خواهد به اکانت دسترسی داشته باشد را چک می‌کند کمی امن است، ولی باید تمهیدات امنیتی بیشتری را درنظر گرفت.»
به گفته آقای ولف، برخی شرکت‌های اینترنتی ممکن است شماره‌هایی آنلاین شبیه شماره ما را به افراد نامربوط بفروشند و از آن طریق، کد تایید دو مرحله‌ای هویت برای فردی که خود ما نیست برود، و او اگر بخواهد به اکانت ما دسترسی پیدا کند.»
نیک ولف درباره راهکاری که شهروندان خبرنگاران از طریق آن به‌صورت امن‌تری از طریق تلگرام، گزارش‌ها و ویدیوهای خود را بفرستند نیز می‌گوید: «اگر می‌خواهند حتما امن باشد و چیزی را بفرستند که برایشان دردسری ایجاد نشود و قابل هک و دیده شدن و نظارت شخص ثالثی نباشد، از سیکرت‌چت تلگرام استفاده کنند.»
او توضیح می‌دهد: « در سیکرت چت تلگرام، پیام‌ها از هر دو طرف رمزگذاری می‌شود و فقط طرف فرستنده و گیرنده می‌توانند آن پیام را آن‌هم فقط روی دستگاهی که تلگرام روی آن رجیستر شده و نه مثلا لپ‌تاپی که به آن متصل است، ببینند.»
به گفته او، سیکرت‌چت به‌طور خودکار، متا دیتای ویدیوها و تصاویر را هم حذف می‌کند و از این طریق اطلاعات دستگاهی که ویدیوها را ضبط کرده، قابل دسترسی برای هیچ‌کس نخواهد بود.
متادیتا یا فراداده، اطلاعاتی هستند که هر فایل ضبط شده از نوع صوتی، تصویری یا عکس می‌تواند با خود به‌همراه داشته باشد و چنانچه حذف نشده باشد، مشخصات دستگاهی که آن را ضبط کرده در فضای اینترنت در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق‌بشری، معمولا قبل از انتشار مطالب شهروندخبرنگاری متادیتای فایل‌ها را حذف می‌کنند تا خطرات امنیتی موجود را برای شهروندخبرنگاران خود کاهش دهند. با‌این‌وجود، کارشناسان امنیتی دیجیتال تاکید دارند که شهروندخبرنگاران برای ارسال فایل‌های خود یا از اپلیکیشن‌هایی، مانند سیگنال، واتساپ و سیکرت‌چت تلگرام استفاده کنند که به‌طور خودکار متادیتا را پاک می‌کنند، یا خود دستی اینکار را پیش از ارسال گزارش هایشان انجام دهند.
دایرکت اینستاگرام و شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) و چت عادی تلگرام، متادیتای فایل‌ها را حذف نمی‌کند.
او با تاکید بر یکی دیگر از امکانات مثبت امنیتی سیکرت‌چت تلگرام می‌گوید: «سیکرت چت به‌نحوی است که حتی اگر بین دو طرف، یک طرف پیام‌ها را پاک کند، برای دیگری هم پاک می‌شود. بنابراین می‌توانند بعد از ارسال ویدیو یا پیام از رسانه بخواهند که ویدیو را دانلود کند و از سمت خودشان هم پاک کنند تا دیگر به هیچ‌وجه قابل رویت نباشد.»
سیکرت‌چت تلگرام بهتر است یا سیگنال؟
نیک ولف، مدیر فنی ایران‌وایر و کارشناس امنیت اینترنت می‌گوید که پیام‌رسان سیگنال در‌حال‌حاضر از تمامی اپلیکیشن‌های رایگان موجود در بازار امن‌تر است.
او تاکید می‌کند: «توصیه ما این است که شهروندخبرنگاران، گزارش‌ها و فایل‌هایشان را با سیگنال ارسال کنند، چون از همه جا امن‌تر است. سیگنال از پیش و به‌صورت خودکار از هر دو طرف رمزگذاری شده و نمی‌خواهد تمهیدات خاصی را استفاده کنید تا متا دیتای ویدیوها را پاک کنید چون خودش پاک می‌کند.»
آقای ولف توضیح می‌دهد: «ما واقعا نمی‌دانیم که چرا مردم در مقابل استفاده از سیگنال از خود مقاومت نشان می‌دهند، ولی می‌توان حدس زد که به‌خاطر بازاریابی برخی اپلیکیشن‌ها در ایران و احتمال فراگیرتر بودن آن‌ها و امکان یادگیری درباره نحوه استفاده از آن از افراد دور و بر خیلی‌ها سراغ تلگرام می‌روند.»
با‌این‌وجود، این کارشناس امنیت اینترنت معتقد است که تلگرام هم خوبی‌هایی بسیاری دارد، به‌شرطی که برای دادوستد اطلاعات حساس از سیکرت‌چت استفاده شود: «تلگرام امکان آیدی داشتن را مهیا می‌کند و می‌توان کد تایید هویت دو مرحله‌ای آن را فعال کرد و این امنیت شما را بالا می‌برد، اما باید به‌خاطر داشته باشیم که ساختن آیدی به‌نحوی که هویت شما را به خطر نیندازد هم مهم است.»
به گفته او، آیدی یا نام کاربری‌های ما در تلگرام باید به گونه‌ای باشد که در نام مشخصات هویتی ما، مانند نام و نام خانوادگی در دسترس قرار نگیرد. اطلاعاتی مانند تاریخ تولد یا محل تولد را افشا نکنیم و بعد از ساخت نام کاربری هم حواس‌مان باشد که تنظیمات تلگرام را طوری قرار دهیم که شماره‌مان را به هیچ‌کس نشان ندهد: «بعد از ساخت آیدی حتما باید از تنظیمات اپلیکیشن وارد بخش پرایوسی (Privacy) شوید و آنجا اطمینان حاصل کنید که شماره‌تان را به هیچ‌کس نشان ندهد. سه گزینه آنجا است که یکی اجازه می‌دهد شماره شما فقط برای مخاطبان و یکی برای همه و یکی هم برای هیچ‌کس یا Nobody مشخص باشد.»
او در ادامه به رعایت نکات امنیتی بیشتری چون خودداری از کلیک کردن روی لینک‌هایی که به ما می‌رسد، تاکید کرده و می‌گوید: «حواس‌تان باشد روی لینک‌هایی که نمی‌دانید از کجا آمده یا حتی اگر از سوی دوستان‌تان آمده ولی مشکوک است و قبل و بعدش دوست شما توضیح نداده که لینک برای چیست، ابدا کلیک نکنید، چون در تمام آن‌ها ممکن است اطلاعاتی از ما سرقت شود که مدنظر ما نبوده که به دست دیگران بیفتد.»
نیک ولف، یک راه دیگر تضمین امنیت در تلگرام را، قرار دادن پسورد برای خود اپلیکیشن می‌داند که برای هر بار باز شدن، نیاز به ورود رمز باشد تا از این طریق در صورت بازداشت یا افتادن گوشی به دست افراد دیگر، اطلاعات حساس در اختیار آن‌ها قرار نگیرد.
اما برای نحوه راه‌اندازی سیکرت‌چت در تلگرام می‌توانید این ویدیو را ببینید و آن را پیش از چت کردن و انتقال اطلاعات حساس، حتما در نظر بگیرید.
الفبای ضبط ویدیو برای امنیت بیشتر
در سال‌های گذشته بارها گزارش شده که باوجود رعایت همه اصول امنیتی در فضای اینترنت، باز هم نیروهای امنیتی بعد از انتشار گسترده و بازتاب رسانه‌ای یک ویدیو، به‌سراغ فرد یا افرادی که آن را ضبط کرده رفته‌اند. چطور ممکن است؟ پاسخ ساده است. ویدیو طوری ضبط شده که اطلاعات هویتی و مکانی فردی که آن را ضبط کرده برملا می‌کند.
گاهی مثلا ضبط ویدیو از صحنه سرکوب یا تیراندازی به معترضان از ساختمان‌های تک طبقه، ساختمان‌هایی که فقط یک پنجره یا یک خانه رو به صحنه مذکور دارند، باعث شده که نیروهای امنیتی، شهروندانی که جنایات آن‌ها را برملا کردهاند، بازداشت و تنبیه کنند.
بنابراین، احتمالا بهترین راه تامین امنیت موقع مستند کردن یک عمل سرکوبگرانه یا وقوع یک جنایت، توجه به مکان و زمانی است که ویدیو در آن در حال ضبط شدن است.
فعال مدنی که با ایران‌وایر برای تهیه این گزارش گفت‌وگو کرده می‌گوید که توجه به این موضوع در آن شرایط پر اضطرابی که شاهد یک جنایت هستیم، کار سختی است. او می‌گوید: «در نهایت این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم آیا برای روشن شدن حقیقت حاضریم ریسک کنیم، یا چقدر دست به خطر بزنیم.»
با‌این‌حال، نیک ولف معتقد است که باز هم می‌توان حتی در آن شرایط، امنیت را حین ضبط ویدیو تضمین کرد. او می‌گوید: «شهروندخبرنگاران حواس‌شان باشد که موقع فیلم گرفتن، جا و مکان خودشان را اگر شخصی و قابل شناسایی است، لو ندهند. درست است که برای مستند کردن جنایات و نقض حقوق‌بشر باید مشخصات قابل تشخیص و راستی آزمایی از محلی که ویدیو در آن ضبط شده، در کادر باشد، ولی می‌توان از فیلم برداشتن از نام خیابان، نام مغازه یا پلاک ماشین و خانه که به سادگی برای نیروهای امنیتی قابل شناسایی است، خودداری کرد.»
او در پایان نیز تاکید می‌کند: «حتما همه می‌دانند که نباید چهره‌ها را در فیلم بیندازند و بهتر است از پشت سر فیلم‌برداری کنند. درباره صداها هم می‌توان آن را به‌طور مصنوعی حین ضبط ویدیو تغییر داد، یا بعدا با اپلیکیشن‌هایی صدا را عوض کرد که قابل شناسایی نباشد.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر