دولت خرافه پسند بود مردم خرافه گرا شدند

روزنامه قانون- سعید معیدفر،جامعه شناس: در بحث‌های جامعه شناسی آمده که در دوره‌هایی از تاریخ، اعتقاد افراد به جادو و خرافه زیاد بود. جادوگران «نبض جامعه» به حساب می‌آمدند و افراد در مواجهه با هر مشکلی از قبیل بیماری تا اخلال در روابط  به آن‌ها مراجعه می‌کردند.

این رویکرد عمومی‌به گذشته‌های خیلی دور و به زمانی که جوامع بسیار عقب مانده و به شکل قبایلی  اولیه بودند بر می‌گردد. اما به میزانی که رفته رفته در جوامع انسانی، استفاده از عقل رواج پیدا کرد و اندیشمندان و علما و دانشمندان بر اساس آن، راه‌هایی برای درمان بیماری‌ها و حل مسائل اجتماعی یافتند اعتقاد انسان به خرافه و جادو نیز به حداقل رسید و گرایش به عقل و علم و درایت جایگزین آن شد.

اکنون در اکثر کشورهای توسعه یافته مردم در مواجهه با بیماری‌ها به پزشک مراجعه می‌کنند نه دعانویس، و در رابطه با مشکلات بین فردی نیز به مراجع حقوقی و قضایی متوسل می‌شوند نه طلسم و جادو. پس به میزانی که در جامعه نظم و عقل وقانون و علم و تدبیر رواج پیدا کند، به همان میزان خرافه وجادوگری کاهش می‌کند، هر چند که هیچ‌گاه کاملا از بین نمی‌رود.

بنابراین در حال حاضر که گرایش به جادو و خرافه در جامعه ما پررنگ شده باید از خودمان بپرسیم چرا، و ارزیابی کنیم که چه اتفاقی افتاده؟ به نظر می‌رسد در این فاصله ارزش عقل و تدبیر و تخصص به هر میزان کاهش یافته و گرایش به جادو بیشتر شده. متاسفانه تا همین چندی پیش رویکرد غالب بر دولت سابق ما این بود که می‌خواستند به مدد اموری که ربطی به عقل و دانش نداشت کارها را صورت دهند، روی این حساب مراکز فکری و نخبگان و متخصصان را در حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی کنار گذاشتند و به همان نسبت مردم نیز درگیر مشکلاتی شدند که لاینحل ماند. مدیران و سیاست گذاران جامعه را با گرفتاری‌های حل نشده رها کردند و مردم در شرایط استیصال، برای حل آنچه لاینحل مانده بود، به موارد دیگری از قبیل دعا و جادو متوسل شدند.

این روزها هر چه بیشتر و بیشتر با مراکز دانشگاهی که از هر گوشه و کنار قد می‌کشند و فارغ التحصیلانی که به تعداد بی شمار هر سال از دانشگاه‌ها بیرون می‌آیند مواجهیم. اما علم بی عمل، یا علمی‌که اصلا آموخته نشده باشد، نمی‌تواند انسان را در استفاده از عقل هدایت کند. مردم ما با گرفتاری‌هایی که ناگهان چند ده برابر شد و مسئولانی که نتوانستند جامعه را از مشکلات رها کنند، به جادو و طلسم روی آوردند. امیدوارم شاهد این باشیم که وضعیت نابسامان اجتماعی اقتصادی تا حدود زیادی فروکش کند و مردم به نسبت افزایش استفاده از عقل، از خرافات دوری کنند.