علیه تبعیض بسیج شویم؛ روز جهانی مشاهده‌پذیری افراد ترنس

شایا گلدوست

روز ۳۱ مارچ که امسال مصادف است با ۱۱ فروردین، به عنوان «روز جهانی مشاهده‌پذیری افراد ترنس» نام‌گذاری شده است. این روز را «ریچل کرندل»، کنش‌گر حقوق افراد ترنس نام‌گذاری کرده است. 

از سال ۲۰۰۹ به مناسبت این‌ روز، افراد ترنس، اعضای جامعه رنگین‌کمانی و حامیان آن‌ها، کنش‌گران حوزه جنس و جنسیت و برابری در سراسر جهان این روز را جشن می‌گیرند. هدف از نام‌گذاری این روز، آگاهی‌رسانی درباره افراد ترنس و پرداختن به مسایل و‌مشکلات و تبعیض‌هایی است که در جوامع مختلف علیه آن‌ها انجام می‌شود. 

ترنس یا ترنس‌جندر یک واژه چتری است و در واقع به شخصی گفته می‌شود که هویت جنسیتی خود را مغایر با جنسیتی که در بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او نسبت داده شده است، تعریف می‌کند. 

به زبانه ساده‌تر، زن ترنس به شخصی گفته می‌شود که با جسم و اندام جنسی منتسب به مردانه متولد شده است و جنسیت مردانه به او نسبت داده می‌شود، در صورتی که او خودش را یک زن می‌داند و هویت جنسیتی خویش را زنانه تعریف می‌کند. 

مرد ترنس به شخصی گفته می‌شود که با جسم و اندام جنسی منتسب به زنانه به دنیا آمده و جنسیت زنانه به او نسبت داده می‌شود، در حالی که او هویت جنسیتی خود را مردانه تعریف می‌کند و خویش را یک مرد می‌داند. 

البته ترنس‌ها می‌توانند هویت جنسیتی «غیردوگانه» یا «نان‌باینری» نیز داشته باشند و با وجودی که جنسیت نسبت داده شده به خود را نمی‌پذیرند اما خودشان را متعلق به هیچ‌کدام از دو قالب زنانه و مردانه نمی‌دانند. 

آن گونه که شواهد علمی و‌ تاریخی نشان می‌دهند، ترنس‌ها در سرتاسر جهان، از گذشته تا به امروز وجود داشته و می‌زیسته‌اند. ترنس‌ها مانند همه انسان‌ها و با وجود تمامی تفاوت‌های فردی، فرهنگی، نژادی و مذهبی، همه از یک جامعه و یک خانواده محسوب می‌شوند. افراد ترنس درست مثل هر انسان دیگری، حق زیستن، شکوفا شدن و برخورداری از آرامش و امنیت دارند. مسایلی که افراد ترنس با آن‌ها مواجه می‌شوند، بسیار متنوع و مختلف هستند و از همین رو تجربیات زیستهٔ افراد ترنس با وجود همه تفاوت‌ها، ارزش شنیده شدن دارند و‌ می‌بایست به آن‌ها اهمیت داده شود. متاسفانه در جوامع مرد‌سالار، دگرجنس‌گرا و همان‌سو‌جنسیتی‌محور، هر فردی که گرایش جنسی‌ و‌ یا هویت‌جنسیتی خود را مغایر با هنجارهای تعریف شده در آن جامعه تعریف کند، مورد ظلم، خشونت و تبعیض قرار‌ می‌گیرد. بسیاری از افراد ترنس به دلیل داشتن بیان جنسیتی متفاوت با آن‌چه برای جنسیت نسبت داده شده به آن‌ها تعریف شده است، بدترین خشونت‌ها را در خانواده و جامعه تجربه می‌کنند و حتی جان خود را از دست می‌دهند. هر ساله شاهد کشته شدن بسیاری از افراد ترنس، مخصوصا زنان ترنس در سراسر دنیا هستیم که به دست اعضای خانواده و یا به دلیل ترنس‌هراسی و جهل و نفرت به قتل می‌رسند.

تصور تبعیض‌ها و خشونت‌هایی که افراد ترنس به واسطه هویت جنسیتی خود تجربه می‌کنند، بسیار دشوار یا حتی غیر ممکن است. عدم پذیرش خانواده، جامعه، فرهنگ و قانون شرایطی را به وجود می‌آورد که این افراد مجبور‌هستند‌ در طول زندگی برای داشتن هویت حقیقی‌ خود، بارها و بارها خود را به روان‌شناس، قاضی، پزشک، خانواده و … اثبات کنند. «درمان‌ اصلاحی» یکی از خشونت‌هایی است که بر علیه ترنس‌ها با هدف تغییر هویت جنسیتی فرد رخ می‌دهد. جلسات روان‌درمانی طولانی، مصرف ناخواسته داروهای روان‌گردان و هورمونی، فشار‌های روانی و عصبی و حتی شوک درمانی، مصداق بارز شکنجه علیه این افراد هستند. تبعیض‌های اجتماعی، شغلی، اقتصادی، درمانی، آموزشی، رفاهی و‌غیره نیز از جمله تبعیض‌هایی هستند که افراد ترنس به اشکال مختلف تجربه می‌کنند.

آن‌ها معمولا در خانواده خود پذیرفته نمی‌شوند و فرصت‌های بسیاری را به دلیل به رسمیت شناخته نشدن هویت‌شان از دست می‌دهند. عدم دسترسی به خدمات درمانی، کمبود پزشکان و روان‌پزشکان مجرب و بالا بودن هزینه‌های مشاوره، هورمون‌تراپی و جراحی و حتی تن دادن به جراحی‌های اجباری نیز از جمله مشکلاتی‌ هستند که اکثریت افراد ترنس با آن مواجه‌اند. 

آن‌چه گفته شد، صرفاً گوشه‌ای از تبعیض‌های فراوانی است که علیه افراد ترنس روا داشته می‌شود. آن‌ها برای رویارویی با این مشکلات، به حمایت خانواده و جامعه نیاز دارند و هم‌چنین فرصت‌های برابر برای رشد و شکوفایی و مهم‌تر از هر چیز، به رسمیت شناخته شدن هویت‌شان، به همان شکلی که خودشان توصیف و تعریف می‌کنند.

ترنس بودن نوعی بیماری یا اختلال روانی نیست، نوعی هویت است؛ درست مانند سیس‌جندر (غیرترنس) بودن. 

طبق آخرین نسخه طبقه‌بندی بیماری‌های سازمان جهانی بهداشت «ICD-11»، ترنس‌بودگی از لیست بیماری‌ها خارج شده است و یک ناهمگونی مستمر بین جنسیتی که فرد خود را با آن می‌شناسد و‌ جنسیتی که از بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او‌ نسبت داده شده است، تعریف می‌شود. این تغییر در رویکرد پزشکی و روان‌پزشکی در مورد ترنس‌ها قدم بسیار بزرگی در جهت بهبود شرایط آن‌ها در جوامع مختلف بوده و به انگ‌زدایی از این افراد به عنوان یک بیمار کمک کرده است. 

این روز بهانه بسیار‌خوبی است تا با مطالعه و افزایش سطح آگاهی خود و اطرافیان‌مان، تلاش کنیم گوشه‌ای از مسوولیت اطلاع رسانی درباره این قشر را بر عهده بگیریم. با هرچه بیشتر مشاهده‌پذیر شدن جامعه و افزایش سطح اطلاعات عموم درباره افراد ترنس، می‌توانیم فضایی بهتر، آرام‌تر و‌امن‌تر را برای این افراد به‌وجود بیاوریم. 

بیاییم در این روز، دست به دست هم دهیم و با آگاهی‌رسانی درباره افراد ترنس و مسایل مربوط به آن‌ها، سطح آگاهی جامعه را بالاتر ببریم، با تبعیض علیه افراد ترنس مقابله کنیم، آن‌ها را بهتر از همیشه بشناسیم و درک کنیم و درست به همان صورتی که خودشان ترجیح می‌دهند، به رسمیت بشناسیم.