پنهان‌کاری از کودکان؛ از بین بردن اعتماد و نهادینه‌ کردن دروغ

آیا باید واقعیت را به کودکان گفت؟ آیا برای گفتن واقعیت به کودکان، سن‌ و چگونگی بیان واقعیت تاثیرگذار است؟ گفتن یا نگفتن واقعیت چه پیامدهایی برای کودکان دارد؟ 

در جلسه هفتگی‌ گفت‌وگوهای «ایران وایر» با «شهرزاد پورعبدالله» روان‌ درمان‌گر درباره چرایی و چگونگی گفتن واقعیت به کودکان گفتیم. همچنین به مساله نگفتن واقعیت به فرزندانی که دور از وطن یا دور از خانواده هستند، صحبت کردیم.

به گفته شهرزاد پورعبدالله گفتن واقعیت به کودکان اجتناب‌ناپذیر است و پیامدهایی که پنهان‌کاری در پی دارد، آسیب‌های جدی به روان و آینده آن‌ها وارد می‌کند. اما چگونگی بیان واقعیت، زمان گفتن آن در سنین مختلف کودکان اهمیت دارد. از سوی دیگر مرزهایی برای گفتن واقعیت وجود دارد که والدین بایستی در نظر بگیرند. 

شهرزاد پورعبدالله در این گفت‌وگو توضیح می‌دهد که چرا نگفتن واقعیت به کودکان باعث می‌شود که اعتماد آن‌ها آسیب ببیند، دروغ‌گویی در کودکان نهادینه شود و امکان توانایی کنار آمدن با مشکلات زندگی را از کودکان سلب می‌کند. در واقع کودکان، دروغ را به عنوان یک راه‌حل در مواجهه با مشکلات فرامی‌گیرند. 

در عین‌حال پنهان‌کاری باعث می‌شود که کودکان در سناریوپردازی ذهنی خودشان را مقصر مشکلات ایجاد شده در خانواده و به هم ریختن آرامش خانه بدانند. همین مساله می‌تواند در بزرگ‌سالی باعث شود که آن‌ها به افرادی شکاک و سناریوپرداز تبدیل شوند. 

در حالی‌که به گفته شهرزاد پورعبدالله، گفتن واقعیت به کودکان با توجه به مرزهای حقیقت‌گویی، سن و چگونگی بیان واقعیت، هم کیفیت رابطه را بهبود می‌بخشد و هم به کودکان مقاومت در برابر مشکلات را آموزش می‌دهد. به طوری‌که آن‌ها را در مقابله با مشکلات زندگی که از آن گریزی نیست، مجهز به ابزار یافتن راه‌حل می‌کند. 

از سوی دیگر، بیان واقعیت به کودکان به آن‌ها یاد می‌دهد که مشکلات در زندگی وجود دارند و همیشه همه‌چیز بر وفق مراد انسان‌های یک جامعه نیست. 

پیامدهای این مساله برای بسیاری از والدین ناشناخته است؛ بسیاری از آن‌ها در تلاش هستند تا با پنهان‌کاری و نگفتن واقعیت‌های زندگی، از کودکان خود محافظت کنند در حالی‌که ناخواسته باعث آسیب آن‌ها خواهند شد. برخی از والدین هم با نگفتن واقعیت‌ها سعی در حفظ اتوریته خود دارند، در حالی‌که آن‌ها هم باعث آسیب رابطه بین خود و فرزندان‌شان می‌شوند. 

شهرزاد پورعبدالله در این گفت‌وگو توضیح می‌دهد که البته باید مرزهایی را حفظ کرد. برخی از والدین گمان می‌کنند نداشتن مرز میان خودشان با فرزندان‌شان و بیان همه جزییات واقعیت، می‌تواند به رفاقت آن‌ها کمک کند در حالی‌که به تحلیل این روان‌ درمان‌گر، برای جلوگیری از آسیب، بایستی جایگاه والد، حفظ شود و فرزند به رفیق هم‌سن یا روان درمان‌گر والدین تبدیل نشود. 

یکی دیگر از مباحث مطرح در گفت‌وگوی این هفته، مساله پنهان‌کاری خانواده‌ها در مقابل افرادی است که دور از خانوده یا دور از وطن هستند؛ چه آن‌هایی که امکان بازگشت نزد خانواده را دارند و چه آن‌هایی که در تبعید به سر می‌برند. این پنهان‌کاری باعث آسیب‌های جدی هم به رابطه میان آن‌ها و از بین بردن اعتماد بین‌شان می‌شود و هم یک استرس مداوم به آن‌هایی که دور هستند می‌دهد به طوری‌که همواره منتظر شنیدن خبرهایی هستند که خیال می‌کنند از ایشان پنهان می‌شود. 

آسیب جدی دیگر در این مورد، از بین رفتن حس تعلق است. همان‌طور که شهرزاد پورعبدالله توضیح می‌دهد، پنهان‌کاری باعث می‌شود که این بی‌اعتمادی، استرس مداوم، حس تعلق را در آن‌هایی که دور هستند از میان ببرد که همین مساله به خودی خود، آسیب روانی در پی دارد. 

برای جزییات بیشتر و مصداق‌های مطرح این بحث، می‌توانید ویدیوی کامل این گفت‌وگو را مشاهده کنید.