شایا گلدوست
من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنشگر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر»، با یکی از اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسائل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. مهمان این برنامه «سبحان نوفر» فعال جامعه کوئیر، زنان و پناهندگان است و درباره ادبیات ناصحیحی که گاها در رسانه‌ها برای خطاب قرار دادن جامعه رنگینکمانی استفاده می‌شود صحبت می‌کنیم. همچنین به سانسور حضور و فعالیت اعضای این جامعه می‌پردازیم، عملی که باعث به حاشیه رانده شدن و تبعیض مضاعف علیه اعضای جامعه رنگینکمانی می‌شود.
***
به دلیل عدم آموزش صحیح و گردش ناکافی اطلاعات در حوزه جنس و جنسیت و جامعه رنگینکمانی، در مواقعی شاهد استفاده از عبارات، کلمات و واژگان نادرست از سوی رسانه‌های فارسی‌زبان و همچنین افراد فعال و شناخته شده در شبکه‌های اجتماعی است.
واژه‌ها و کلماتی که گاه نه تنها رنگین‌کمانی‌ستیز، بلکه تحت‌تاثیر جامعه و فرهنگ مردسالار، زن‌ستیزانه نیز هستند. هرچند در بسیاری از موارد این خطاها ناآگاهانه صورت گرفته و ریشه‌ای فرهنگی، اجتماعی و قانونی دارد، اما در بازه زمانی کنونی که جامعه در حال تحولات چشم‌گیر است، توجه به این نکات بیشتر از پیش از اهمیت برخوردار است.
در ماه‌های اخیر که ایرانیان در مسیر آزادی، قدم‌های بزرگی برداشته‌اند و افکار عمومی در جهان آن را جنبشی زنانه می‌دانند، لازم است تا با نکته‌بینی و تاکید بر عدم بازتولید آنچه فرهنگ مردسالاری، زن‌ستیزی و رنگین‌کمانی‌ستیزی است، جامعه را به سمت آگاهی پیش برده و آموزش‌های لازم را فرد به فرد یا حتی رسانه‌ای اعمال کنیم.
هرچند پیش از انقلاب سال ۵۷ جامعه سنتی، مذهبی و مردسالار ایران، قدم‌هایی را به سوی آزادی و برابری حقوق همه شهروندان برمی‌داشت، اما با روی کار آمدن جمهوری اسلامی، در بیش از چهار دهه اخیر، روندی رو به عقب را شاهد بوده‌ایم.
تلاش فعالین حوزه زنان، برابری جنسیتی و جامعه رنگینکمانی در سال‌های اخیر این بوده است که آنچه وظیفه سیستم آموزشی در آگاهی‌رسانی به جامعه است را فرد به فرد یا به صورت گروهی بر دوش گرفته و عموم جامعه را با تعاریف پایه‌ای حوزه جنس و جنسیت و برابری جنسیتی آشنا کنند، اما شواهد نشان می‌دهد که همچنان تا رسیدن به مطلوب راه دشواری پیش رو است. از «سبحان نوفر» درباره سانسور اخیری که در رسانه‌های فارسی زبان در انتشار خبر عضوی از جامعه رنگینکمانی صورت گرفت پرسیدم.
«ابتدا لازم است به وظیفه رسانه در مقابل جامعه کوئیر ایرانی یا تمامی اقشار به‌حاشیه رانده شده در این روزهای انقلابی صحبت کنم. چون این انقلاب انقلاب زن، زندگی، آزادی است و جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس ایرانی نیز مانند زنان به واسطه هویت جنسی و جنسیتی‌شان هر روز و هر لحظه در خانه، در خانواده، بین اطرافیان، در خیابان، از سوی حکومت با ستم و سرکوب و تبعیض مواجه هستند، بنابراین رسانه‌ها نمی‌توانند تک بعدی به این موضوعات بپردازند. به نظر من چند بعدی بودن این انقلاب بسیار اهمیت دارد و وقتی صحبت از زنان می‌شود، بخش بزرگی از این زنان، زنان کوئیر هستند.
وظیفه رسانه‌ها از این جهت مشخص می‌شود که بسیاری از ایرانیان امروزه رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور را دنبال کرده و پیگیر اخبار و مطالب روز از این رسانه‌ها هستند. متاسفانه اخبار جامعه کوئیر که جزئی از جامعه ایران هستند، دچار سانسور شده، یا اطلاع اشتباه داده می‌شود. البته که این موضوع بی‌ارتباط با جو فرهنگی و سنتی جامعه ایران نیست، اما تاکید به این نکته بسیار اهمیت دارد که شکستن این تابو‌های فرهنگی و‌اجتماعی بخشی از وظایف رسانه‌ها است.
در خبری که روزهای اخیر در رسانه‌ها منتشر شد، تصویری از «شاهرخ» فعال جامعه کوئیر در هفته مد پاریس منتشر شد. او در حالی که بر روی صحنه کت‌واک می‌کرد نوشته‌ای در دست داشت و به اتفاقات داخل ایران اشاره می‌کرد، اما در خبرهای منتشر شده هیچ اشاره‌ای به هویت جنسی شاهرخ و فعالیت‌اش نشده است، در صورتی که او به صورت آشکارا با هویت جنسی خود در شبکه‌های اجتماعی فعال است.
اهمیت اشاره به کوئیر بودن افراد در خبرها از سوی رسانه‌ها از آنجایی مشخص می‌شود که این قشر همیشه در سال‌ها و دوران‌های مختلف در تاریخ ایران نادیده گرفته شده و حذف شده‌اند. در حال حاضر که این انقلاب، انقلاب به جان آمده‌گان حکومت شکنجه و اعدام هستند و جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس از آسیب‌پذیرترین این اقشار هستند، می‌بایست به آنچه از سوی این جامعه انفاق می‌افتد مستقیم اشاره شده و فعالیت و حضور این جامعه از سوی رسانه‌ها آشکارا و با تاکید پوشش داده شود.»
از آنجایی که وظیفه افراد فعال در رسانه‌ها و افرادی که در شبکه‌های اجتماعی مخاطب‌های زیاد و تریبون قوی دارند این است که برای یادگیری ادبیات صحیح حوزه جنس و جنسیت تلاش کنند، اما فرض بر اینکه ممکن است هر فرد یا رسانه‌ای اشتباه کند، که البته این اشتباه توجیه‌پذیر نیست، اما وظیفه ما به عنوان اعضای جامعه رنگینکمانی و کنشگران این حوزه، برای هرچه بیشتر آگاه‌کردن رسانه‌ها، جامعه چیست؟
«فعالین کوئیر تمامی تلاش خود را در زمینه اطلاع‌رسانی انجام می‌دهند. من به شخصه به جهالت انتخابی احترام نمی‌گذارم. تحقیق نکردن درباره مطالبی که گاه در رسانه‌ها منتشر می‌شود، یک انتخاب است و من به این موضوع احترام نمی‌گذارم. با وجود تمامی تلاش‌هایی که فعالین حوزه کوئیر در اطلاع‌رسانی، آموزش و انتشار مطالبات خود انجام می‌دهند، خطاهای اشخاص فعال در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها غیرقابل بخشش است و من به شخصه به خودم اجازه می‌دهم که انتقادم را در چارچوب ادب و احترام و اصول حرفه‌ای به شخص یا رسانه برسانم، که گاهی متاسفانه کارساز نیست و باز هم شاهد اشتباهات مشابه هستیم.»
شاید یکی از دلایل بروز مشکلاتی از این قبیل این باشد که به دلیل عدم آموزش درست و شرایط فرهنگی و اجتماعی و قانونی ایران، مسائل جامعه رنگینکمانی دغدغه عموم و همچنین دغدغه رسانه‌ها نیست. برای اینکه جامعه و رسانه‌ها را دغدغه‌مند کنیم، وظیفه ما به عنوان عضوی فعال از جامعه رنگینکمانی چیست؟ چگونه می‌توانیم از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به عنوان ابزاری برای رسیدن به این هدف استفاده کنیم؟
«برای استفاده از رسانه، باید جایگاهی در رسانه داشته باشیم. تا زمانی که مسائل جامعه کوئیر دغدغه رسانه‌ها نیست، این نشان‌دهنده تبعیضی است که علیه این قشر صورت می‌گیرد. متاسفانه از سوی رسانه‌ها تریبون کافی به افراد جامعه کوئیر داده نمی‌شود. این موضوع از سوی اپوزیسیون سیاسی در این روزها هم بسیار اتفاق می‌افتد. من فکر می‌کنم که جامعه کوئیر تا به امروز تلاش زیادی کرده است. تشکیل سازمان‌ها و نهاد‌های حامی حقوق این افراد، انتشار بیانیه‌ها و مطالبات جامعه کوئیر و بسیار بسیار حرکت‌های مثبت دیگر. شاید حالا زمان این است که رسانه‌ها مواضع خود را تغییر داده و به دغدغه‌های این قشر بیشتر توجه کرده و به آن بپردازند.»
مطلب مرتبط:
لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر