در چه شرایطی جرم افترا علیه یک خبرنگار محقق می‌شود؟

پاسخ به سوالات حقوقی شهروندان توسط موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل

موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل و پژوهشگر حقوقی است که اکنون در ترکیه زندگی می‌کند. این وکیل به سوالات حقوقی از سوی شهروندان و خبرنگاران در بخش‌های قوانین «بازداشت و دستگیری»، «تفتیش و بازرسی منزل»، «ضبط وسایل»، «تحقیقات در مرحله بازپرسی و دادسرا» و «محاکمه در دادگاه بدوی» پاسخ داده است. این پاسخ‌ها براساس قوانین جاری ایران نوشته شده است که در بسیاری از موارد ماموران بازداشت و مسئولان قضایی توجهی به اجرای آن ندارند. بااین حال شناخت و آگاهی شهروندان از قوانین حقوقی می‌تواند در شرایط حساس پشتوانه‌ای برای آنها باشد و ماموران و نهادهای بازداشت‌کننده را وادار به پاسخگویی کند.

پرسش: تاکنون بسیار گزارش شده است که یک خبرنگار به دلیل انتشار مطلبی در مطبوعات، به افترا به یک مقام دولتی محکوم شده است. در چه شرایطی جرم افترا علیه یک خبرنگار محقق می‌شود؟

پاسخ: افترا در «قانون مطبوعات» از مواردی شمرده شده است که مطبوعات نباید بدان مبادرت ورزند. در ماده ۶ این قانون، یکی از استثنائات آزادی مطبوعات، افترا دانسته شده است: «افترا به مقامات، نهادها، ارگان‌ها و هر یک از افراد کشور و توهین به اشخاص حقیقی و حقوقی که حرمت شرعی دارند، اگر چه از طریق انتشار‌عکس یا کاریکاتور باشد.» هم‌چنین ماده ۳۰ در این مورد عنوان کرده است: «انتشار هر نوع مطلب مشتمل بر تهمت یا افترا یا فحش و الفاظ رکیک یا نسبت‌های توهین‌آمیز و نظایر آن نسبت به اشخاص ممنوع است. ‌مدیر مسوول جهت مجازات به محاکم قضایی معرفی می‌گردد و تعقیب جرایم مزبور موکول به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت استرداد‌ شکایت، تعقیب در هر مرحله‌ای که باشد، متوقف خواهد شد.»
در جرم افترا باید یک فعلی که در قانون جرم شناخته شده است، نسبت داده شود. اگر اثبات شود شخص مرتکب آن جرم شده است، دیگر جرم افترا محقق نمی‌شود.