احمد باطبی
بسیاری تا به امروز از توان‌مندی‌ها و معایب برنامه محبوب کلاب‌هاوس (Clubhouse) سخن گفته‌اند. اما مقوله حریم خصوصی و حفظ اطلاعات کاربران مقوله‌ای است که نشان می‌دهد، نابغه‌های سیلیکون ولی (Silicon Valley) درکالیفرنیا و سرمایه‌داران مالی آن‌ها تا چه اندازه نسبت به کاربران کلاب‌هاوس متعهد هستند.
کلاب‌هاوس یک شبکه اجتماعی صوت‌محور درحال رشد است که عضویت در آن تنها از طریق دریافت دعوت‌نامه انجام می‌شود. شرکت «آلفا اکسپلوریشن» (Alpha Exploration Co) خالق این برنامه آن را با ترکیب کردن گفتوگوهای رادیویی با پادکست ساخته و کاربران قادر هستند، در فضایی موسوم به «اتاق» (Rooms) به مکالمات زنده دیگران گوش بدهند، و یا با مدیریت میزبان، خود به جمع صحبت‌کننده‌ها بپیوندند. کاربران همچنین می‌توانند به دامنه وسیعی از گروه‌های موجود در این برنامه ملحق شوند که موضوعات مختلفی، از مد و زندگی وگان گرفته تا بیت‌کوین و غیره را شامل می‌شود.
بنیان‌گذاران کلاب‌هاوس، «روهان ست» (Rohan Seth) و «پال دیوسون» (Paul Davison) ابتدا در ماه مارس ۲۰۲۰، نسخه بتا این برنامه را به صورت آزمایشی برای سیستم‌عامل IOS ارائه کردند. عالمگیر شدن ویروس کرونا و روی آوردن مردم به اینترنت و گفتوگوهای مجازی باعث علاقه مخاطبان به کلاب‌هاوس شد. بنا بر تخمین، امروز کلاب‌هاوس هر هفته حدود ده میلیون کاربر فعال دارد. که در میان آن‌ها «ایلان ماسک» (Elon Musk) بنیان‌گذار شرک «تسلا» (Tesla) و «اسپیس ایکس» (SpaceX) و بسیاری دیگر به چشم می‌خورند. همین استقبال باعث شده که ارزش شرکت آلفا اکسپلوریشن، متعلق به «آندرسن هوروویتز» (Andreessen Horowitz) حالا به چهار میلیارد دلار برسد.
اما واکاوی فنی برنامه کلاب‌هاوس نشان می‌دهد که صاحبان و پشتیبانان مالی این برنامه چندان به تجریبات دیگران در خصوص محتوا و حریم خصوصی توجه نداشته و از اشتباهات آن‌ها درسی نیاموخته‌اند.
کلاب‌هاوس در ابتدا بدون ارائه سیاست‌های مربوط به حریم خصوصی آغاز به کار کرد. از الگوهای تاریک (dark patterns) و شیوه‌های کشف الگوریتم برای دسترسی به تماس‌های کاربران استفاده می‌کرد. حتی از کاربران می‌خواست قبل از ارسال دعوت‌نامه به دوستان، اجازه دسترسی برنامه به دستگاه تلفنشان را صادر کنند.
کلاب‌هاوس هیچ‌گاه هشدار و یا اطلاعی در خصوص حضور کاربر تازه در سیستم عامل کاربران و امکان مزاحمت و یا سوء‌استفاده آن‌ها نمی‌دهد. پرونده‌های صوتی کلاب‌هاوس بدون رمزنگاری ذخیره شده و از ابزارهای تهاجمی، مانند کوکی‌ها و برچسب‌های پیکسل استفاده می‌کند.
کلاب‌هاوس اخیرا زیر فشار افکار عمومی و فعالان حوزه حریم خصوصی، تغییراتی ایجاد کرد؛ ازجمله اینکه از کاربران می‌خواهد تا تلفن دوستان و مخاطبان خود را به صورت دستی وارد کنند. اما تغییرات انجام شده مشخص نمی‌کند که آیا برنامه کلاب‌هاوس اطلاعات کاربران را حتی بدون رضایت آن‌ها جمع‌آوری و ذخیره می‌کند یا خیر. این درحالی است که قوانین مربوط به حریم خصوصی در کلاب‌هاوس تنها به زبان انگلیسی در دسترس بوده و هیچ اشاره‌ای نیز به قوانین جاری در نقاط دیگر جهان، ازجمله اروپا ندارد. این عدم شفافیت در جاهایی مانند اروپا که باید قانون حفاظت از حریم خصوصی به صورت پیش‌فرض در برنامه‌های کاربری لحاظ شود، مشکل‌ساز است.
اما مشکل در همین چهارچوب حریم خصوصی و بحث‌های حقوقی آن خلاصه نمی‌شود. در ماه فوریه سال جاری میلادی، محققان رصدخانه اینترنتی استنفورد (Stanford Internet Observatory) فاش کردند که برنامه کلاب‌هاوس درحال انتقال اصوات و متون درج شده توسط کاربران، به یک سرور در چین است؛ به شکلی که تمامی این اطلاعات برای دولت این کشور در دسترس خواهد بود. کلاب‌هاوس پس از میزبانی گفتوگوهای انتقادآمیز درباره اویغورها در چین ممنوع شده و این خود خطر رصد شدن فعالان سیاسی و اجتماعی را بیش از پیش می‌کند.
در روزهای اخیر نیز اطلاعات حدود یک میلیون و ۳۰۰ تن از کاربران برنامه کلاب‌هاوس، شامل نام، نام کاربری، حساب توییتر و اینستاگرام و ... در یکی از انجمن‌های هکری در دسترس عموم قرار گرفته است.
ضعف برنامه‌نویسی کلاب‌هاوس این است که این پایگاه داده، این برنامه (SQL database) از شماره‌گذاری متوالی را برای ایجاد پروفایل استفاده می‌کند. از این‌رو با ابزارهایی مانند اسکرابرها (scraper) و حتی اسکریپت‌های ساده، با افزودن اعداد به پروفایل کاربران، می‌توان اطلاعات برنامه را کشف و استخراج کرد.
پال دیویسون، مدیرعامل کلاب‌هاوس البته احتمال هک شدن این برنامه را مردود می‌داند و می‌گوید که همه قادر هستند که از طریق API به اطلاعات کلاب‌هاوس دسترسی داشته باشند. این یعنی اجازه دادن به عموم برای انجام عمل موسوم به «اسکرپینگ» (scraping) یا بارگیری حجم زیادی از اطلاعات یک منبع اینترنتی بر روی کامپیوتر محلی که چنین اقدامی در چهارچوب فعالیت‌های برنامه‌هایی همچون کلاب‌هاوس معمول نیست و باعث سلب اعتماد کاربران می‌شود. اسکریپینگ یکی از تکنیک‌های بحث‌برانگیزی است که پیش‌تر از سوی استارت‌اپ (Clearview AI) در پروژه تشخیص چهره استفاده شده بود که در نهایت پای دادگاه و قانون به ماجرا باز شد. قانون حمایت از داده‌ها یکی از موضوعات حساس و مهم است که بسیاری، ازجمله کلاب‌هاوس را در فرانسه و آلمان درگیرخود کرده است.
منتقدان برنامه کلاب‌هاوس می‌گویند که این برنامه جدا از بحث حریم خصوصی و حفظ اطلاعات کاربران، هیچ توجهی به کاربران ناشنوا، کم‌شنوا، کم‌بینا و دارای معلولیت‌های خاص نکرده و گزینه‌ای را برای کمک به آن‌ها طراحی نکرده است. به عنوان مثال، توییتر امکان فعال کردن زیرنویس را به کاربران می‌دهد؛ اما کلاب‌هاوس خیر. برخی هواداران کلاب‌هاوس نیز معتقدند که این برنامه در ابتدای راه قرار داشته و باید به آن زمان داد تا خود را تصحیح کند. اما مشکل اینجاست که مشکلات ذکرشده موضوعات تازه‌ای نیستند. مقوله حریم خصوصی در فضای مجازی از زمان راه‌اندازی فیسبوک به شکل جدی مطرح بوده و قانون‌گذاران ۱۳۰ کشور جهان به آن توجه داشته‌اند. کلاب‌هاوس هنوز جوری رفتار می‌کند که گویا در مرحله نسخه بتا و آزمایش برنامه قرار دارد. منتقدان همچنین کلاب‌هاوس را متهم می‌کنند که بی‌توجهی، انحصارطلبی، نقصان و غیره دستورالعملی است که معمولا استاندارد سیلیکون ولی (Silicon Valley) در کالیفرنیا و سرمایه‌داران مالی را دنبال می‌کند. این رفتار نشانگر آن است که نابغه‌های سیلیکون ولی و حامیان مالی آن‌ها تا چه اندازه به نوآوری صحیح بی‌توجه هستند.
بسیاری از کاربران، با پیش‌فرض اینکه یک برنامه راه‌یافته به فروشگاه اپل و یا گوگل، لزوما یک برنامه امن است، به آن رجوع کرده و از آن استفاده می‌کنند. آن‌ها در حالت بدبینانه هم گمان می‌کنند که در صورت وجود هر مشکلی، شرکت اپل و یا گوگل، پیش از آن‌ها از موضوع مطلع شده و یا برنامه را وادار به تصحیح کرده و یا آن را از فروشگاه حذف می‌کند. اما واقعیت اینجا است که اساس نظارت فروشگاه‌ها بر گزارش کاربران است. بسیاری از برنامه‌ها سال‌ها در این فروشگاه‌ها وجود داشته و بعد از هزاران بار بارگیری، نقص فنی و یا وجود برنامه‌های جاسوسی در داخل آن‌ها مشخص شده است. کلاب‌هاوس اولین برنامه موفق، بعد از نُه برنامه ناموفقی است که خالقان آن پیش‌تر به بازار ارائه کرده‌اند. اما آنچه که حساسیت موضوع را بیش از پیش می‌کند، این است که کلاب‌هاوس بی‌محابا حدود اخلاقی و قانونی را زیر پا گذاشته و بی توجه به رشد یک‌باره خود، کماکان غیرحرفه‌ای عمل می‌کند. از این رو کاربران باید پیش از استفاده از این برنامه محبوب، از عواقب احتمالی آن آگاه باشند.
مطالب مرتبط:
درخواست ۱۴۰۰ خبرنگار و فعال فضای مجازی از ابراهیم رییسی؛ کلاب‌هاوس را فیلتر نکنید
هم‌زمانی فیلتر کلاب‌هاوس و رونمایی از اپ داخلی نشان‌دهنده شیادی حکومت است
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر