پناهجویان در استراليا؛ پول بگير و برگرد خانه‌ات

اس-156 نام يک پناهجوی ايرانی‌ست که گفته می‌شود از اعضای جمعيت دراويش گنابادی‌ست. قایقی که او بر آن سوار بود سال گذشته و از بد حادثه در بدترين زمان ممکن به جزيره کريسمس استراليا رسيد. وضعيت اين پناهجوی ايرانی در يک هفته گذشته در خط اول خبرهای استرالیا بوده است.  

قايق او روز 23 جولای سال 2013 به جزيره کريسمس رسید اما دولت استراليا ده روز بعد يعنی در روز دوم آگوست او و ساير سرنشینان قایق را به اردوگاه جزیره مانوس در شمال کشور پاپوآ گينه نو منتقل کرد. در زمانی که اس-156 به جزيره مانوس منتقل شد هنوز دولت قبلی استراليا بر سر کار بود اما يک ماه دولت در انتخابات شکست خورد و دولت جديد سکان امور را در دست گرفت.

داستان وقتی پيچيده‌تر شد که اس-156 در همان ماه اول استقرار در جزيره مانوس و از طریق يک وکيل استراليايی به نام مارک رابينسون از کريس بوئن، وزير مهاجرت دولت قبلی، به ديوان عالی استراليا شکايت برد. رابينسون می‌گويد مبنای شکايت موکل او اين است که وزير سابق مهاجرت بدون اين که مجوز قانونی يا برگرفته از حقوق بين‌المللی برای انتقال پناهجويان داشته باشد سرنشینان قایق را روانه جايی کرده که از جنبه سکونتی نيز از امکانات اوليه بی‌بهره بوده است.

اشاره مهم رابينسون به اين نکته است که کشور پاپوآ گينه نو از جمله کشورهای عضو کنوانسيون حقوق پناهجويان نيست و در نتيجه دليلی برای فراهم آوردن امکانات مورد نياز پناهجويان برای خود نمی‌بيند. در واقع از سال گذشته که موضوع انتقال پناهجويان به دو جزيره نائورو و مانوس صورت عملی به خود پذيرفت این دولت استراليا بود که هزینه ساخت اردوگاه‌ها، اسکان پناهجويان و پرداخت حقوق به ماموران مستقر در اين جزاير را بعهده گرفت.

موضوع ديگری که نه از جنبه قانونی بلکه از جنبه عرفی مورد بحث عمومی‌ست اين است که دولت سابق که در دست حزب کارگر بود بطور سنتی حامی مهاجران است و در مقايسه با احزاب ديگر همواره در زمينه پذيرش پناهجويان از سعه صدر بالاتری برخوردار بوده است. اما اقدامات دو ماه پايانی عمر دولت کارگری در زمينه مقابله با پناهجویان از تندترين برخوردهای احزاب مخالف هم تندتر بوده است. بنابراين آنچه اکنون به دولت جديد و بطور عمومی مخالف با پناهجویان به ارث رسيده هديه‌ای‌ست در دست مخالفان پناهجويان. بنابراين دولت جدید که همواره در مورد پناهجويان سختگيرتر بوده حالا با قاطعيت بيشتری با ورود آن‌ها مخالفت می‌کند.

ديوان عالی استرالیا روز چهارشنبه 18 ژوئن به اتفاق آرا شکايت اس-156 از وزير سابق مهاجرت را وارد ندانست و دستور او برای انتقال پناهجويان به جزیره مانوس را مطابق قانون ارزیابی کرد. به تشخيص دادگاه، امکانات جزاير مانوس و نائورو که محل اسکان پناهجویان قايقی‌ست همچنان برای نگهداری از آن‌ها بدون امکان انتقال‌شان به استرالیا مناسب است.

تونی ابوت، نخست وزير استراليا، از تصميم دادگاه استقبال کرده و به رسانه‌ها گفته است که دولت او از زمان انتخابات تاکنون به يکی از وعده‌‌های مهم انتخاباتی مبنی بر جلوگيری از ورود قايق‌های پناهجويان عمل کرده و در شش ماه گذشته به هيچ قایقی مجوز ورود به آب‌های استرالیا نداده است.

مارک رابينسون، وکيل اس-156، می‌گوید علت پناهجویی موکلش به استرالیا فشار حکومت ايران بر او به دليل حفظ باورهايش بوده اما اکنون موکل او در جايی‌ست که فشارهای اجتماعی ديگری را نيز متحمل می‌شود. حالا پس از صدور رای دادگاه درباره پرونده اس-156 دولت استراليا اعلام کرده است مبلغی تا سقف 10 هزار دلار به هر پناهجو برای بازگشت داوطلبانه او به کشورش پرداخت خواهد کرد. اين مبلغ تا سال گذشته و در دولت قبلی استرالیا در بالاترين ميزان به 2 هزار دلار می‌رسید و منتقدان بارها از بی‌اثر بودن چنين مشوقی برای بازگشت پناهجويان انتقاد کرده بودند اما اکنون همان منتقدان که دولت فعلی را در دست دارند مبلغ مشوق‌های مالی را افزايش داده‌اند.

مشوق مالی که برای پناهجويان جزاير نائورو و مانوس در نظر گرفته شده در محل فرودگاه به آن‌ها داده می‌شود و پناهجويی که مشوق را دريافت کرده بلافاصله به کشور خود بازگردانده می‌شود. دولت استراليا می‌گويد مبلغی که به پناهجويان لبنانی می‌دهد بالاتر از سايرين است و برای پناهجويان ايرانی 7 هزار دلار در نظر گرفته است. اين مبلغ برای پناهجويان افغان 4 هزار دلار و برای پناهجويان پاکستانی، نپالی و برمه‌ای 3300 دلار است. وزير مهاجرت استراليا اعلام کرده که مشوق‌ها کارساز بوده‌اند و از 9 ماه پيش تاکنون 283 پناهجو با همين روش و بطور داوطلبانه به کشورشان بازگشته‌اند.

در يک سالی که از برنامه انتقال پناهجويان به جزاير نائورو و مانوس می‌گذرد و خسارات جانی و مالی نيز از خود بر جای گذاشته هنوز بعضی از مهمترين سوال‌ها درباره آينده اداره اردوگاه‌ها و رسيدگی به درخواست‌های ساکنان آن‌ها بی‌جواب مانده‌اند. از جمله سوال‌های بی‌جواب یکی هم اين است که اگر منبعد قايق‌ جديدی در راه نباشد و راه ورود به استراليا نيز بسته بماند آیا پناهجويانی نظير اس-156 سرانجام مجبور می‌شوند جزاير نائورو و مانوس را بعنوان خانه جديد بپذيرند یا نه؟