امین خلقت؛ عکس‌های سیاه‌وسفید عکس‌های محبوب من

بخش دوم
محمد تنگستانی
گاهی در گفت‌وگو‌هایی که در  پروژه خودسانسوری برای شما تهیه و منتشر می‌کنیم، لابه‌لای گفته‌های  مصاحبه شونده پرسش‌هایی ایجاد می‌شود که سبب طولانی شدن مصاحبه می‌شود. به قول معروف می‌طلبد که برای بازتر و روشن شدن نگاه و نظرش او را به چالش بکشیم. در نتیجه آن گفت‌و‌گوها را در دو بخش برای شما منتشر خواهیم کرد. به باور من این هنرمند سی‌و شش‌ساله زاده رشت، امین خلقت، در عکس‌هایش تلاش می‌کند فکر و اندیشه‌ای فردی  را با فضایی سانتی‌مانتال تلفیق و عرضه کند. در اغلب آثاری که تاکنون از او در نمایشگاه‌ها و یا سایت‌ها عرضه و منتشرشده است، استفاده از رنگ محدود به رنگ‌های سرد می‌شود و یا کاملاً سیاه‌وسفید هستند. ازلحاظ سوژه هم در اغلب کارهای او زن، حجاب و موضوعاتی که دغدغه فعالین مدنی است، وجود دارد. درحالی‌که در بخش اول این گفت‌وگو به هنر غیرسیاسی و غیراجتماعی اشاره و به‌گونه‌ای بیان می‌کند که گرایش و خواست او به آن‌گونه از هنر نزدیک‌تر است. موافق و یا مخالف بودن ما در طرح پرسش‌هایی که لابه‌لای سؤالات مصاحبه‌کنندگان مطرح می‌کنیم اهمیتی ندارد.  هدف ما این است که نظر و نگاه مصاحبه‌شوندگان را به‌صورت درست و کامل به شما منتقل کنیم. درنتیجه زاویه نگاه ما در طرح پرسش‌ها به دلیل موافقت و مخالفت ایران‌وایر  با گفته‌های مصاحبه‌شونده نیست.
وجود نشانه و کد‌هایی از بدن زن و حجاب اجباری نشان دهنده دغدغه‌های اجتماعی در آثار شما هستند یا سوءاستفاده‌ای است که شما برای تولید و عرضه آثارتان نسبت به دغدغه‌های جامعه مدنی در حوزه اجتماعی و هنری ایران دارند؟
ـ من آدمی نیستم که اهل نقشه کشیدم باشم. آدمی نیستم که از بزنگاه‌های اجتماعی به نفع هنرم استفاده کنم. سیاه‌وسفید بودن کارهایم، همیشه برای خودم ازلحاظ مفهوم و بینش بصری خیلی  خاص‌تر بوده است. شاید بهتر باشد بگویم که عکس‌های سیاه‌وسفید عکس‌های محبوب من هستند. هر وقت هم که از زنگ استفاده می‌کنم، از رنگ‌های سرد استفاده می‌کنم به این دلیل که آدم شادی نیستم. درنتیجه بیشتر فردی و شخصی است. اما در مورد سوءاستفاده کردن یا نکردن من از فضاهای سیاسی، اتفاقاتی که شاید خیلی راحت در سایت‌ها و شبکه‌ها از آنها عبور کرده‌ام در تنهایی و خلوت بر من تأثیر گذاشته‌اند و ثمره‌اش شده است عکاس‌ها و آثاری که شما به آنها اشاره می‌کنید. قاعدتاً من در فضای سیاسی و اجتماعی آدم فعالی نیستم. قرار هم نیست باشم. وظیفه من این است که از تأثیر آنها بر ناخودآگاهم ایده‌ها و آثاری را  خلق کنم. زیباشناسی و سلیقه من در زن، رنگ، موزیک و یا رقص در آثار  من همیشه در اتفاقات سیاسی و اجتماعی تعریف و خلق‌شده است.

تا اینجا جواب‌هایتان شاعرانه و به نوعی مخاطب پسند بود. سؤال را به شکلی دیگر بیان می‌کنم. به هنر سیاسی و دغدغه‌های اجتماعی در هنر باور دارید؟ 
ـ وقتی مهاجرت می‌کنید، یعنی در کشور خودتان آزادی و اجازه  تولید و عرضه آثارتان را نداشته‌اید. این یعنی خواسته و ناخواسته مرتکب به عملی سیاسی شده‌اید. هر مهاجری درگیر سیاست است، هرچند شاید آشکارا و عینی بیان نکند اما یک سری درگیری‌هایی باسیاست و سیاست زدگی دارد. اتفاقاتی که در عکس‌های من می‌افتد، مثل وجود شال در اغلب کارهایم، این یعنی من دارم غیرمستقیم به سیاست حجاب اجباری نقد می‌زنم. بااینکه در حال حاضر در کشور آلمان و جامعه‌ای آزاد  زندگی می‌کنم اما محدودیت‌ها را در آثارم با همان وجود شال و دیگر مؤلفه‌ها دارم. این یعنی من دارم سیاسی به موضوع زن نگاه می‌کنم. امیدوارم هیچ‌وقت کسی از من یا دیگری انتظار نداشته باشد که مستقیم و شعاری به این موضوعات اشاره‌کنم.

اشاره به آناتومی زن و حجاب اجباری زنان در اغلب عکس‌های امین خلقت محوریت دارند و این مولفه‌ها در نقطه طلایی کادر قرار می‌گیرند به‌طوری‌که در اولین برخورد، چشم  مخاطب با آنها درگیر می‌شود. این عکاس، در تمام آثاری که تاکنون به نمایش گذاشته است. نگاهی پایین به بالا دارد. یعنی  نگاه عکاس به سوژه و ابژه‌هایی که انتخاب کرده است نگاهی پایین به بالا است. در هنرهای تجسمی و تصویری تمام حرکات و کادربندی‌ها معنی و تعریفی خاص دارند. 
از پایین به بالا همیشه به سوژه‌های انتخابی خود نگاه کرده‌اید. این نگاه ریشه در عدم اعتمادبه‌نفس شما دارد یا ناامیدی شما نسبت به اعتراضی که آثارتان به آن وضعیت‌های اجتماعی دارند؟ 
ـ در مفاهیم عکاسی یک سری قوانین در کادربندی وجود دارد. اما من همیشه سعی کرده‌ام که سنت‌شکن باشم البته هرگز نخواسته‌ام قوانین را بدون دلیل و به‌قول‌معروف بدون هدف بشکنم. من انسان‌ها را دوست دارم و به آنها اهمیت می‌دهم و به آنها احترام می‌گذارم. اینکه لنز دوربین را پایین‌تر از سوژه می‌گیرم، علتش همین احترام به عظمت انسان باشد. وقتی من در برابر یک زن رقصنده کادرم را پایین‌تر می‌گیرم هدف و تلاشم این است که کار و حرکت او را بالاتر و باشکوه‌تر به تصویر بکشم. 

قاعدتاً تاکنون خودسانسوری داشته‌اید. تمایل دارید یک نمونه ازخودسانسوری‌هایتان را همرسانی کنید؟
ـ صد درصد من هم در زندگی شخصی‌ام خودسانسوری داشته‌ام، اما در حوزه کاری‌ام به آن معنی نه، چون هرچه را که خواسته‌ام گرفته‌ام. شاید در ایران موفق به نمایش دادن آنها نشده باشم اما عکس‌برداری کردم و اینجا به نمایش گذاشته‌ام.